Η παραγωγή στρατιωτικού υλικού στις αμυντικές βιομηχανίες της Ρωσίας έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια.
Ανώτατοι στρατιωτικοί των Ηνωμένων Πολιτειών εκτιμούν ότι η ρωσική στρατιωτική παραγωγή ξεπερνά αυτή της Δύσης (Cavoli, 2024) ! Υπολογίζουν ότι η Ρωσία ετησίως παράγει και εκσυγχρονίζει περισσότερα από 1000 άρματα μάχης, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τη δυτική παραγωγή. Εκτιμάται ότι η Ρωσία έχει τώρα πολύ περισσότερα άρματα από ό,τι είχε στην αρχή του πολέμου το 2022, παρά τις σημαντικές ρωσικές απώλειες.
– Και πως το πέτυχε αυτό η Ρωσία ;
Για να επιτύχει την αύξηση παραγωγής, η Ρωσία αύξησε συστηματικά τις δαπάνες της για εξοπλισμούς.
Η Ρωσία δαπανά για την άμυνα το 30% του προϋπολογισμού της, εάν προστεθούν και τα έξοδα εσωτερικής ασφάλειας αυξάνονται στο 40%. Οι αμυντικές δαπάνες της Ρωσίας υπολογίζονται τώρα σε πάνω από 120 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
– Δηλαδή η Ρωσία έχει την δυνατότητα να συνεχίσει επι μακρον τον πόλεμο στην Ουκρανία ;
Φαντάζει απίθανο η Ρωσία να μην είναι σε θέση να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις πολεμικές της δράσεις. Με τους τρέχοντες ρυθμούς παραγωγής αμυντικού υλικού η Ρωσία μπορεί να δημιουργήσει έναν πλήρη στρατό στο μέγεθος της γερμανικής Bundeswehr σε έξι έως δώδεκα μήνες.
Την ίδια στιγμή ο Jones (2024) υποστηρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε , δυο βασικά πράγματα : Τις ελλείψεις της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας και ότι οι ΗΠΑ το 2022 δεν θα ήταν προετοιμασμένες για μια σύγκρουση στην Ταϊβάν !
– Εάν εμφανίζει ελλείψεις η αμερικανική αμυντική βιομηχανία τότε τι θα πούμε για την ευρωπαϊκή ;
Στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες μειώθηκαν δραματικά οι αμυντικές δαπάνες, οι προϋπολογισμοί για τους εξοπλισμούς έγιναν εξαιρετικά μικροί, με κατά μέσο όρο μόλις το 0,3% του ΑΕΠ εκτός από την Ελλάδα που λόγω της εξ ανατολών απειλής οι αμυντικές δαπάνες φτάσουν στο 3%. Όπως και οι δαπάνες της Πολωνίας για εξοπλισμούς υπερβαίνουν το 50 % των συνολικών αμυντικών δαπανών της ΕΕ.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΝΑΤΟ, το μερίδιο των επενδύσεων στον ευρωπαϊκό αμυντικό τομέα ήταν μόλις 13% μέχρι το 2019 με εξαίρεση την Γαλλία που ήταν στο 25 %. Το μερίδιο των επενδύσεων σε αμυντικό εξοπλισμό στις χώρες της ΕΕ άρχισε να αυξάνεται μόλις το 2022 και το 2023. Ωστόσο, η Γερμανία μια κατ εξοχήν βιομηχανική χώρα παραμένει πίσω από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
- Το 2024, οκτώ (8) χώρες του ΝΑΤΟ ( Καναδάς και επτά ευρωπαϊκές) εξακολουθούν να μην επιτυγχάνουν τον ελάχιστο στόχο των συνολικών αμυντικών δαπανών του 2% του ΑΕΠ.
Στην Ευρώπη μπορεί να αυξήθηκαν οι προϋπολογισμοί για αγορές εξοπλισμού, όμως οι παραγγελίες καινούργιου υλικού παραμένουν μικρές, ιδίως σε σύγκριση με τη ρωσική παραγωγή.
– Μέσα στα τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία δεν πήρε εμπρός ;
Με τις πρώτες κανονιές στην Ουκρανία τα ξημερώματα τις 24ης Φεβρουαρίου 2022 η Ευρώπη αντιλήφθηκε ότι η αμυντική βιομηχανία της δεν λειτουργεί συντεταγμένα
και υστερεί σε σχέση με τις αμυντικές βιομηχανίες των ΗΠΑ , της Ρωσίας , της Κίνας ,της Ινδίας και του Ιράν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 5 Μαρτίου 2024 ενέκρινε πρόγραμμα ενίσχυσης (EDIP) της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στρατηγικός στόχος της ΕΕ να αναπτυχθεί μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία σε έναν εχθρικό κόσμο. Μία στρατηγική που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εξελισσόμενες ρωσικές ικανότητες και το γεγονός ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος η επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία να φέρει τον πόλεμο στην Ευρώπη.
Ιδίως με την επανεκλογή Τράμπ η Ευρώπη κατανοεί ότι δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στην ηγεσία των ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, επομένως, είναι μονόδρομος γι αυτήν να αναπτύξει γρήγορα τις αμυντικές της ικανότητες.
Τα τελευταία τρία χρόνια οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αυξήσει τα ποσά που δαπανώνται για την άμυνα, αλλά εξακολουθούν να παραμένουν ακάλυπτα τα κενά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της αποεπένδυσης των προηγούμενων δεκαετιών. Η ΕΕ στο σύνολό της εκπληρώνει τον στόχο μόλις του 2% για την άμυνα της.
– Υφίσταται ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ;
Η ευρωπαϊκή αμυντική αγορά παραμένει κατακερματισμένη. Η έλλειψη κοινών προμηθειών και οι εθνικές προτιμήσεις για αμυντικές δαπάνες μεταφράζονται σε μικρές αγορές με χαμηλούς αριθμούς παραγωγής.
Οι χαμηλοί αριθμοί παραγωγής αυξάνουν το κόστος ανά μονάδα παραγωγής. Κοινώς τα ευρωπαϊκά αμυντικά προϊόντα δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα αντίστοιχα αμερικανικά και Ρωσικά συστήματα.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα εθνικά Επιτελεία προμηθειών συνεχίζουν να εκδίδουν διαφορετικές προδιαγραφές για το ίδιο προϊόν.
Για παράδειγμα οι χώρες της ΕΕ έχουν παράσχει στην Ουκρανία 10 διαφορετικούς τύπους ολμοβόλων (Howitzer) και η Ευρώπη συνεχίζει να κατασκευάζει πέντε διαφορετικούς τύπους έναντι ενός μόνο τύπου στις ΗΠΑ (Draghi, 2024). Ενώ το ΝΑΤΟ έχει συνάψει συμφωνίες τυποποίησης για το πυροβολικό, στην ΕΕ δεν εφαρμόζονται. Η επιβολή από τις Βρυξέλλες των συμφωνιών τυποποίησης του ΝΑΤΟ στις χώρες της ΕΕ θα μπορούσε να συμβάλει περαιτέρω στην ολοκλήρωση της αγοράς.
Σε ότι αφορά την ελληνική αμυντική βιομηχανία είναι παντελώς ανύπαρκτη.Την χαριστική βολή της την έδωσε η παρούσα κυβέρνηση το 2020 όταν ο Κυρ. Μητσοτάκης με fast track διαδικασίες αγόρασε μαχητικά αεροσκάφη και φρεγάτες από την Γαλλία και δεν μερίμνησε να επιστραφεί ούτε ένα ευρώ στην εγχώρια αμυντική βιομηχανικά έως Ελληνική Προστιθέμενη Αξία.
– Από που θα βρεθούν και πως θα μοιραστούν τα 800 δισ για την ευρωπαϊκή Άμυνα ;
Η αντιμετώπιση των τρεχουσών ανησυχιών για την ασφάλεια θα απαιτήσει μεγάλη χρηματοδότηση τόσο από την ΕΕ όσο και από τα έθνη. Μίνιμουμ 500 δισεκατομμύρια ευρώ την επόμενη πενταετία, επομένως απαιτείται ιεράρχηση του προϋπολογισμού καθώς και ρύθμιση του ευρωπαϊκού και εθνικού χρέους.
Αναμένεται να συγκροτηθεί Λευκή Βίβλος για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας, που θα προσδιορίζει τις ανάγκες χρηματοδότησης και ικανότητας στην άμυνα.
Είναι πλείστα όσα τα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Καταρχάς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παραγγέλνουν σχετικά μικρές ποσότητες όπλων και πυρομαχικών. Ως αποτέλεσμα, είναι δύσκολο να επωφεληθούν από οικονομίες κλίμακας, οι οποίες θα οδηγούσαν σε ταχύτερη και φθηνότερη παραγωγή και υψηλότερους αριθμούς παραγωγής. Αυτό είναι επίσης αποτέλεσμα μιας κατακερματισμένης αγοράς αμυντικών προϊόντων, στην οποία κάθε χώρα της ΕΕ παραγγέλνει χωριστά. Για παράδειγμα, εάν η προμήθεια βλημάτων πυροβολικού δεν είναι ομαδοποιημένη και τα πρότυπα διαφέρουν ελαφρώς ή εάν οι στρατοί προμηθεύονται οπλικά συστήματα με μοναδικό κριτήριο τις εθνικές τους ανάγκες εάν οι εθνικές βιομηχανίες παραμείνουν οι κύριοι παραγωγοί για τις ανάγκες των εθνικών στρατών τους και δεν ενταχθούν σε ευρωπαϊκά κονσόρτιουμ ΔΕΝ θα μπορέσουν να επιβιώσουν.
Οι διαδικασίες βιομηχανικής παραγωγής απαιτούν αγορές μεγάλης κλίμακας και γι αυτό οι κυβερνήσεις οφείλουν να δεσμευτούν για το ύψος των ποσοτήτων που θα αγοράσουν μακροπρόθεσμα προκειμένου η βιομηχανία να επενδύσει σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό ώστε να είναι ικανή να κάνει παραδόσεις προϊόντων χωρίς καθυστερήσεις και προβλήματα αξιοπιστίας.
Η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας είναι ένα βασικό ζήτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη στις στρατιωτικές συγκρίσεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022) εκτίμησε ότι η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των 27 χωρών και αμυντικών τους βιομηχανιών έχει ως αποτέλεσμα υψηλό κόστος, το οποίο εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 25 και 100 δισεκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο !
Η ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση (EDTIB) το 2022 είχε κύκλο εργασιών περίπου 70 δισεκατομμυρίων ευρώ και εξαγωγές αξίας άνω των 28 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία απασχολεί περίπου 500.000 άτομα.
Το σχέδιο EDIS στοχεύει :
Στη μείωση του κατακερματισμού στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Στην μείωση των εισαγωγών όπλων.
Στην αύξηση της αξίας του αμυντικού εμπορίου εντός της ΕΕ στο 35% μεσοπρόθεσμα και στο 50% έως το 2030.
Οι χώρες της ΕΕ να προμηθεύονται τουλάχιστον το 40% του αμυντικού εξοπλισμού απο την Ευρώπη.
Δύσκολοι στόχοι
– Είναι εύκολο να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι ;
Η απάντηση είναι όχι. Η στρατηγική μείωσης της εξάρτησης από τις εισαγωγές είναι προβληματικός καθώς μπορεί να δημιουργήσει νέους κινδύνους τόσο για την ασφάλεια , όσο και να αυξηθεί το κόστος.
Δηλαδή ένα οπλικο σύστημα παραγόμενο στην Αμερική μπορεί να είναι επιχειρησιακά πολύ πιο αποτελεσματικό για τις εθνικές ανάγκες και το κόστος πολύ χαμηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό σύστημα.
Επομένως υπάρχουν τέσσερα σημαντικά αντεπιχειρήματα ως προς την στρατηγική «πρώτα η Ευρώπη».
Η ευρωπαϊκή προτίμηση στις αγορές όπλων μπορεί να οδηγήσει σε βραδύτερη από την απαραίτητη παραλαβή ορισμένων κρίσιμων οπλικών συστημάτων.
Η ευρωπαϊκή προτίμηση θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στην αγορά οπλικών συστημάτων που είναι κατώτερα από τα καλύτερα διαθέσιμα στην παγκόσμια αγορά.
Η ευρωπαϊκή προτίμηση θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταβολή υψηλότερων τιμών για οπλικά συστήματα που θα μπορούσαν να παραχθούν φθηνότερα αλλού.
Ή ευρωπαϊκή προτίμηση σε πολιτικό επίπεδο, πιθανόν να προκαλέσει αντιδράσεις σε συμμαχικές χώρες όπως πχ τις ΗΠΑ που επι δεκαετίες παρείχαν εγγύηση ασφάλειας μέσω του ΝΑΤΟ και ταυτόχρονα επωφελούνταν μέσω της αγοράς αμερικανικών όπλων από ευρωπαϊκές χώρες με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 που διαθέτουν και οι 27 χώρες της ΕΕ.
Είναι βέβαιο ότι σε περίπτωση που η ευρωπαϊκή πλευρά αποφασίσει να μειώσει άμεσα τις αγορές αμερικανικών όπλων, δεν θα περάσει απαρατήρητο απο το Κογκρέσο των ΗΠΑ.
AP Photo/Mindaugas Kulbis, File
– Πως λοιπόν θα γίνει ανταγωνιστική στην παγκόσμια αγορά, η Καταρχάς έχει μέλλον η Ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία , μπορεί να γίνει ανταγωνιστική ;
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει υπερδιπλασιαστεί η τιμή των μετοχών των ευρωπαϊκών αμυντικών εταιρειών.
Οι αυξανόμενες τιμές των μετοχών της γερμανικής Rheinmetall, της ιταλικής Leonardo και της βρετανικής Rolls-Royce.
Συνολικά, η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει ωφεληθεί οικονομικά από την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, τα έσοδα των εταιρειών παραμένουν σχετικά μικρά, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ικανότητά τους να αναπτυχθούν περιορίζεται από την κλίμακα των εθνικών αγορών και από τους περιορισμούς στις εξαγωγές.
Οι μεγάλες αλλά και οι μικρομεσαίες Κοινοπραξίες στον χώρο της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας είναι μονόδρομος ..
Ήδη υπάρχουν επτά παραδείγματα που το επιβεβαιώνουν. Μέσα στην προηγούμενη δεκαετία έγιναν επτά μεγάλες συνενώσεις.
Στην κατασκευή πυραύλων, η MBDA είναι η κύρια ευρωπαϊκή κοινοπραξία. Η MBDA ανήκει στην BAE Systems (Ηνωμένο Βασίλειο).
Η Airbus (πανευρωπαϊκή) –η καθεμία κατέχει το 37,5% της εταιρείας.
Η Leonardo (Ιταλία) με το υπόλοιπο μερίδιο. Το εκτελεστικό συμβούλιο αντικατοπτρίζει την πανευρωπαϊκή πτυχή με τις έδρες που κατανέμονται ανά εθνικότητα σύμφωνα με τα μερίδια ιδιοκτησίας. Οι κυβερνήσεις δεν εμπλέκονται άμεσα στο MBDA 7 .
Το Eurofighter είναι η ναυαρχίδα πολεμικών αεροσκαφών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Παράγεται από μια κοινοπραξία των BAE Systems, Leonardo και Airbus, με μερίδια ιδιοκτησίας κατανεμημένα σε τέσσερις συμμετέχουσες χώρες: Ηνωμένο Βασίλειο (33%), Γερμανία (33%), Ιταλία (21%) και Ισπανία (13%).
Το Future Combat Air System (FCAS) είναι ένα άλλο έργο για την ανάπτυξη πολεμικών αεροσκαφών στο οποίο συμμετέχουν οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας.
Για την παραγωγή αρμάτων μάχης, το MGCS είναι ένα ένα εξελίξει γαλλογερμανικό έργο για την παράδοση νέων αρμάτων μάχης και άλλων συστημάτων και για τις δύο χώρες μεταξύ 2040 και 2045. Η Γερμανία έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Το KNDS είναι ένα άλλο παράδειγμα παραγωγής αρμάτων, βασισμένο επίσης στη γαλλογερμανική συνεργασία. Το KNDS είναι το αποτέλεσμα της ένωσης των Krauss-Maffei Wegmann και Nexter, δύο από τους κορυφαίους ευρωπαίους κατασκευαστές αρμάτων σε Γερμανία και Γαλλία.
Το KNDS σχηματίζει έναν Όμιλο περίπου 9.500 εργαζομένων, με κύκλο εργασιών 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023, με ανεκτέλεστες παραγγελίες 16 δισεκατομμυρίων ευρώ και εισερχόμενες παραγγελίες 7,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.
– Ο ευρωπαίος πολίτης έχει σαστίσει. Ακούει για δισ αλλά δεν γνωρίζει από που και πώς ρέουν.
Σε επίπεδο ΕΕ έχει εγκριθεί η λεγόμενη «στρατηγική πυξίδα». Ωστόσο, τα συμφέροντα για την ασφάλεια των κρατών μελών της ΕΕ είναι και παραμένουν διαφορετικά.
Ωστόσο το χρήμα ρέει στην ΕΕ στο πρόσχημα των αναγκών για την διατήρηση του πολέμου στην Ουκρανία.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας της ΕΕ (ΕΤΑ) διαχειρίζεται 8 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2021-2027. Χρηματοδοτεί την αμυντική έρευνα (2,7 δισ. ευρώ) και την ανάπτυξη (5,3 δισ. ευρώ).
Ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας θέσπισε ένα κοινό τρόπο προμηθειών για την απόκτηση όπλων για την κάλυψη των πιο επειγουσών αναγκών (π.χ. βοήθεια για την Ουκρανία). Έχει συνολικό προϋπολογισμό 310 εκατ. ευρώ (χαμηλότερο από τα 500 εκατ. ευρώ που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Ωστόσο η εφαρμογή του προγράμματος παρουσιάζει καθυστερήσεις.
Για την παροχή αμυντικής υποστήριξης (επιχειρήσεις και μέτρα βοήθειας) σε τρίτες χώρες, ο υφιστάμενος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Ειρήνης (EPF) παρέχει αποζημίωση σε χώρες που εξάγουν αμυντικό εξοπλισμό για την Ουκρανία. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, το EPF έχει διακινήσει 6,1 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει την Ουκρανία και η διευκόλυνση έχει αυξηθεί κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Η διακίνηση των 11,1 δις από το EPF επιβλέπεται από μια επιτροπή εκπροσώπων χωρών της ΕΕ.
1,5 δισεκατομμύριο ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2025-2027 για να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και την ετοιμότητα της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ
Για παραγωγή πυρομαχικών 514 εκατομμύρια ευρώ. Έτσι εξηγείται το ζωηρό ενδιαφέρον του Κυριάκου Μητσοτάκη πριν από ένα χρόνο για την ανάπτυξη συνεργασίας των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων με αντίστοιχο Όμιλο από την Τσεχία.
Η ζήτηση πυρομαχικών αυξήθηκε κατακόρυφα με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Όλοι οι ευρωπαϊκοί στρατοί ξεστόκαραν και με μεγάλη προθυμία έστειλαν στο Ουκρανικό πεδίο τον μεγάλο όγκο των ληγμένων πυρομαχικών που προόριζαν να καταστρέψουν μέσω πολυδάπανης διαδικασίας.
Ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την παραγωγή καινούργιων πυρομαχικών για τις ανάγκες των ευρωπαϊκών χωρών αλλά και για το Ουκρανικό Πεδίο. Και για τον λόγο αυτό έφτιαξε ξεχωριστό μόνο για την υποστήριξη της παραγωγής πυρομαχικών με σκοπό να παρακινήσει τις εταιρείες της ΕΕ να συνεργαστούν για την ομαλή λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας ώστε να μην ξεμείνει από πυρομαχικά το μέτωπο στην Ουκρανία.
Βάσει του νόμου, χορηγήθηκε χρηματοδότηση 514 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων που καλύπτουν εκρηκτικά (23%), πυρίτιδα (48%), οβίδες (18%), πυραύλους (10%) και δοκιμές (0,7%).
Πρέπει να αναδυθούν και νέες εταιρείες
AP Photo/Mindaugas Kulbis
-Απ´ ότι φαίνεται η στρατηγική που ακολουθεί η ΕΕ αυξάνει τις ανάγκες καινούργιων οπλικών συστημάτων που θα πρέπει να παραχθούν εντός της Ένωσης. Επομένως η αύξηση της παραγωγής είναι ένα από τα ζητούμενα. Πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί ;
Για να αυξήσει τη παραγωγή η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω οι υφιστάμενες εταιρίες αλλά και να αναδυθούν νέες εταιρείες.
Οι ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες είναι κατά πολύ μικρότερες από τις αντίστοιχες βιομηχανίες στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα. Μόνο μία (1) ευρωπαϊκή εταιρεία, η BAE Systems, (παράγει βλήματα) κατατάχθηκε μεταξύ των 10 κορυφαίων αμυντικών εταιρειών του κόσμου το 2022. Και μόνο τρεις (3) ευρωπαϊκές εταιρείες στις 20 πρώτες.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία χρειάζεται εκσυγχρονισμό. Εκτός από την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων αναγκών της βιομηχανίας, απαιτούνται μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Η ευρωπαϊκή άμυνα υστερεί τεχνολογικά σε συγκεκριμένο στρατιωτικό εξοπλισμό, όπως αεροσκάφη και ελικόπτερα.
Η αύξηση παραγωγής της αμυντικής βιομηχανίας είναι μια σύνθετη υπόθεση.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν ξεκινήσει διάφορες πρωτοβουλίες για την αύξηση της στρατιωτικής παραγωγής. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ (DoD) τον Σεπτέμβριο του 2024 τεκμηριώνει σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγή πυρομαχικών και στην παραγωγή όπλων, αλλά δείχνει επίσης τα πολύ σημαντικά προβλήματα ως προς την αύξηση παραγωγής.
Οι αριθμοί παραγωγής για βασικά οπλικά συστήματα παραμένουν χαμηλότεροι από τους αντίστοιχους ρωσικούς, ιδίως όταν λαμβάνεται υπόψη η ρωσική πρόσβαση στην παραγωγή της Βόρειας Κορέας και του Ιράν.
Η Ρωσία συνεχίζει να ξεπερνά την Ουκρανία όσον αφορά τις ποσότητες αρμάτων και πυρομαχικών.
Υπάρχουν δύο τρόποι για την αύξηση παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ευρώπη:
1ος) Η Ευρώπη να υιοθετήσει τον νόμο των ΗΠΑ για την αμυντική παραγωγή, ο οποίος δίνει στον πρόεδρο των ΗΠΑ σημαντικές εξουσίες να κατευθύνει κρίσιμες υλικές και χρηματοοικονομικές ροές στην παραγωγή αμυντικών αγαθών. Όμως η κουλτούρα της Ευρώπης είναι διαφορετική σε τέτοιου είδους καθοδήγηση οικονομικής πολιτικής.
Επιπλέον, μια προσέγγιση πλήρους «οικονομίας πολέμου» πολιτικά δεν θα μπορούσε να υιοθετηθεί διότι δεν διεξάγεται πόλεμος στο έδαφος της ΕΕ.
2ος) Τμηματική ενοποίηση αμυντικών αγορών με στόχο την μείωση του κόστους, την αύξηση της αποτελεσματικότητας και την έγκαιρη παραγωγή με αύξηση του ανταγωνισμού. Σε κανονικά δομημένες αγορές, η επιδίωξη αυτής της προσέγγισης θα ήταν σχετικά απλή και αδιαμφισβήτητη – ως ένας αποδεδειγμένος τρόπος για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Όσο πιο ολοκληρωμένες γίνονται οι αγορές, τόσο πιο πιθανό θα είναι να εξειδικεύεται η αμυντική παραγωγή, με τις εγκαταστάσεις παραγωγής για συγκεκριμένα προϊόντα να συγκεντρώνονται σε ορισμένες χώρες.
Απαιτείται στρατηγική για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, μεταξύ των κύριων χωρών με σημαντικές βιομηχανίες όπλων.
Τουλάχιστον για ορισμένα κρίσιμα οπλικά συστήματα, ιδίως τα drones, θα είναι απαραίτητες αλλαγές στην προσέγγιση παραγωγής και στις συμβάσεις. Η εγχώρια παραγωγή drone της Ουκρανίας υπογραμμίζει την οικονομική αποδοτικότητα της άμεσης ενσωμάτωσης περισσότερων εμπορικά διαθέσιμων τεχνολογιών σε θανατηφόρα όπλα. Βεβαίως η περαιτέρω ενοποίηση των εμπορικών με τις στρατιωτικές αλυσίδες εφοδιασμού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σίγουρα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά την ταχύτητα, την ποσότητα και την ποιότητα, όμως εγείρονται και ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού (π.χ. κινεζικής κατασκευής εξαρτήματα) και τους κινδύνους ασφαλείας (hacking, κατασκοπεία).
Το μέλλον της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας
– Υπάρχει μέλλον στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ;
Για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας παραμένουν ζητούμενα:
Πώς θα αυξηθεί η παραγωγική ικανότητα.
Πώς θα μειωθεί το κόστος.
Πως η Ευρώπη θα ενισχύσει τις κύριες στρατιωτικο-τεχνολογικές της ικανότητες.
Πώς θα εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι δημοσιονομικοί πόροι.
Η επίτευξη κλίμακας αποδοτικότητας και κόστους , προσφορά και ζήτησης αποτελεί το Α και το Ω και στην αμυντική αγορά.
Από την πλευρά της ζήτησης, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες επηρεάζουν την αξιοπιστία των μακροπρόθεσμων κυβερνητικών δεσμεύσεων. Αυτό συνέβαινε την προηγούμενη δεκαετία με την Ελλάδα και τα μνημόνια , όπως συμβαίνει και τώρα με τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό της Γερμανίας για την άμυνα , όπως και άλλων χωρών της ΕΕ χωρίς σαφείς πολιτικές πλειοψηφίες και με αβέβαιες δημοσιονομικές προοπτικές (π.χ. Γαλλία και Ισπανία).
Η εξαίρεση από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς ορισμένων δαπανών για αμυντικές προτεραιότητες που έχει συμφωνήσει η ΕΕ μπορεί να δίνει μια διέξοδος. Ακριβές επενδύσεις με αντίκτυπο σε ολόκληρη την ΕΕ, όπως η αεροπορική άμυνα, θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν μέσω του χρέους της ΕΕ. Η συζήτηση για τον επόμενο κύκλο προϋπολογισμού της ΕΕ (από το 2028 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030) θα είναι μια ευκαιρία να δοθεί προτεραιότητα σε τέτοιες επενδύσεις.
Για την ΕΕ, οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες για τα επόμενα πέντε χρόνια αναμένεται να ανέλθουν εύκολα σε 500 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς η Ευρώπη μακροπρόθεσμα στοχεύει να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ.
Πολλές εταιρείες όπλων, μεταξύ αυτών και ελληνικές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν περιορισμούς χρηματοδότησης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2024). Η βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για αυτές τις εταιρείες είναι αναγκαία.
Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αναμένεται να επανεξετάσουν την τρέχουσα απαγόρευση παροχής οικονομικής στήριξης σε έργα αποκλειστικά για την άμυνα. Αυτό θα δώσει επίσης ένα επιπλέον θετικό μήνυμα για τις αμυντικές επενδύσεις.
Γενικότερα, υπάρχει ένα αρνητικό στίγμα για τις αμυντικές βιομηχανίες μεταξύ των επενδυτών και της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα, ώστε η χρηματοδότηση να μπορεί να φτάσει όχι μόνο στις μεγάλες αμυντικές εταιρείες αλλά και στις μεσαίες εταιρείες και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, που είναι απαραίτητες για την καινοτομία και τη μαζική παραγωγή drones, συστημάτων αντι-drone και λύσεων ηλεκτρονικού πολέμου και συλλογής πληροφοριών. Εδώ στο σημείο αυτό η Ελληνική αμυντική βιομηχανία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθ´ ότι στην συντριπτική της πλειοψηφία στηρίζεται σε μεσαίες εταιρείες και τις νεοφυείς επιχειρήσεις.
Δήμος Βερύκιος-ieidiseis