Σε μια ολοένα και πιο διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία, οι διπλωματικές και πολιτικές κινήσεις μεταξύ των εθνών συχνά έχουν εκτεταμένες συνέπειες πέρα από τις απλές διμερείς σχέσεις. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το πρόσφατο μποϊκοτάζ της Τουρκίας από την Ινδία, που ξεκίνησε ως απάντηση στην υποστήριξη της Άγκυρας προς το Πακιστάν κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Sindoor. Αυτή η περίπτωση φέρει ένα βαρύτερο οικονομικό βάρος για την Τουρκία, η οποία ήδη παλεύει με χρόνιο πληθωρισμό, ένα ασταθές νόμισμα και τη μειωμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Μειούμενο οικονομικό περιβάλλον στην Τουρκία
Η οικονομία της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια έχει αμαυρωθεί από αστάθεια και υψηλό πληθωρισμό, παρά τις περιστασιακές εκρήξεις ανάπτυξης. Η ανάκαμψη μετά την COVID έφερε κάποια ανάκαμψη το 2021 με έναν εντυπωσιακό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 11,4%, που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη ζήτηση και την άνθηση των εξαγωγών. Ωστόσο, αυτή η δυναμική γρήγορα εξασθένησε καθώς επανεμφανίστηκαν οι μακροοικονομικές προκλήσεις. Το 2022, η αύξηση του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε στο 5,5%, ακολουθούμενη από 4,5% το 2023 και περίπου 3,0% το 2024. Οι προβλέψεις για το 2025 δείχνουν περαιτέρω επιβράδυνση σε περίπου 2,7%.
Ο υψηλός πληθωρισμός ήταν ένα από τα πιο επίμονα προβλήματα. Το 2022, η Τουρκία αντιμετώπισε ένα συγκλονιστικό ποσοστό πληθωρισμού άνω του 72%, τροφοδοτούμενο από ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές, όπως η μείωση των επιτοκίων παρά την αύξηση των τιμών. Αν και ο πληθωρισμός μετριάστηκε ελαφρώς στο 54% το 2023, παρέμεινε ένα σημαντικό βάρος για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Το 2024, ο πληθωρισμός ανέκαμψε σε περίπου 61% και, ενώ οι προβλέψεις για το 2025 υποδηλώνουν μείωση σε περίπου 33%, εξακολουθεί να είναι από τις υψηλότερες παγκοσμίως.
Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) αντικατόπτρισαν επίσης αυτή την αστάθεια. Η Τουρκία προσέλκυσε περίπου 13,67 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε Ξένες Επενδύσεις (ΞΕ) το 2022, αλλά αυτό το ποσό μειώθηκε στα 10,64 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2023 λόγω των αυξημένων ανησυχιών των επενδυτών σχετικά με τις νομικές αβεβαιότητες, τους συναλλαγματικούς κινδύνους και τις πολιτικές παρεμβάσεις. Αν και οι ΞΕ ανέκαμψαν ελαφρώς στα 11,3 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2024, αυτό το επίπεδο δεν επαρκεί για να σταθεροποιήσει ή να τονώσει ουσιαστικά την οικονομία. Η τάση αντικατοπτρίζει μια ισχυρή ανάκαμψη το 2021 ακολουθούμενη από σταδιακή μείωση, υποδεικνύοντας διαρθρωτικές αδυναμίες και ασυνέπειες πολιτικής.
- Διαφήμιση –
Το ασταθές εμπορικό σενάριο της Τουρκίας
Οι εξαγωγές ιστορικά αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της οικονομίας της Τουρκίας, υποστηριζόμενες από τη στρατηγική της θέση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Οι βασικές αγορές περιλάμβαναν τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ιράκ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η εξάρτηση της Τουρκίας από τις εισαγωγές, ιδίως για την ενέργεια, τα μηχανήματα και τα ενδιάμεσα αγαθά, έχει οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενα εμπορικά ελλείμματα, καθώς η οικονομία της Τουρκίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για βιομηχανικές και καταναλωτικές ανάγκες. Το εμπορικό έλλειμμα το 2024 εκτιμάται σε 20 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Εξασθένηση του επενδυτικού περιβάλλοντος στην Τουρκία
Το επενδυτικό κλίμα της Τουρκίας έχει περιγραφεί ως ταραγμένο. Οι ιδιωτικές επενδύσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του ΑΕΠ, έχουν επηρεαστεί αρνητικά από τα υψηλά επιτόκια, την αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών και την εξασθένηση της θεσμικής αξιοπιστίας. Σημαντικοί τομείς όπως τα ακίνητα, η μεταποίηση και η fintech έχουν αντιμετωπίσει αντιξοότητες από τη μειωμένη διαθεσιμότητα πιστώσεων και τις ασυνεπείς οικονομικές πολιτικές. Παρόλο που η Τουρκία συνεχίζει να επιδιώκει άμεσες ξένες επενδύσεις μέσω κινήτρων και μεταρρυθμίσεων, η εμπιστοσύνη των επενδυτών είναι χαμηλή. Η απρόβλεπτη κανονιστική ρύθμιση, η πολιτική αστάθεια και οι ανησυχίες για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχουν αποτρέψει τους μακροπρόθεσμους ξένους επενδυτές.
Πρόσφατες οικονομικές προκλήσεις
Η Τουρκία αντιμετωπίζει μια πολυδιάστατη οικονομική κρίση. Η τουρκική λίρα έχει χάσει σημαντική αξία τα τελευταία τρία χρόνια, συμβάλλοντας στον εισαγόμενο πληθωρισμό και τη δημόσια δυσαρέσκεια. Οι ασταθείς αλλαγές πολιτικής της κεντρικής τράπεζας έχουν υπονομεύσει τη νομισματική αξιοπιστία. Η πολιτική αναταραχή, ειδικά μετά τις εκλογές του 2023, και οι φυσικές καταστροφές όπως οι σεισμοί του 2023 έχουν προσθέσει περαιτέρω πιέσεις. Επιπλέον, το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας, η μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων και η αυξανόμενη εξάρτηση από τις βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίων έχουν επιδεινώσει τις οικονομικές της ευπάθειες.
Η οικονομική εμπλοκή της Ινδίας με την Τουρκία, αν και όχι μαζική, είναι συμβολικά και στρατηγικά σημαντική. Το πρόσφατο μποϊκοτάζ έχει ήδη αρχίσει να εμφανίζει επιπτώσεις στο εμπόριο, τον τουρισμό και το λιανικό εμπόριο. Η Ινδία έχει σταματήσει τις εισαγωγές τουρκικού μαρμάρου αξίας άνω των 3.000 crore ₹ (360 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) ετησίως, έναν τομέα στον οποίο η Τουρκία είχε ισχυρή θέση στις βιομηχανίες κατασκευών και ακινήτων της Ινδίας. Οι εισαγωγές τουρκικών μήλων, που προηγουμένως ήταν μια αναπτυσσόμενη αγορά, έχουν επίσης σταματήσει. Τουρκικές μάρκες λιανικής πώλησης όπως η LC Waikiki έχουν αφαιρεθεί από τις ινδικές πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου όπως η Ajio και η Flipkart. Ο τουρισμός έχει πληγεί σοβαρά. Τα ταξιδιωτικά γραφεία στην Ινδία αναφέρουν μείωση 60% στις κρατήσεις για τουρκικούς προορισμούς, ειδικά για γάμους και τμήματα γυρισμάτων ταινιών που αποφέρουν έσοδα υψηλού περιθωρίου κέρδους. Η Τουρκία αναδυόταν ως βασικός προορισμός για ινδικούς γάμους, συχνά αποφέροντας αρκετά εκατομμύρια δολάρια ανά εκδήλωση. Η απώλεια αυτού του τμήματος αποτελεί σημαντικό πλήγμα. Όσο περισσότερο συνεχίζεται το μποϊκοτάζ, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αντίκτυπός του στις τουρκικές επιχειρήσεις που εξαρτώνται από την ινδική ζήτηση.