Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, η Κίνα ξεκίνησε ένα έργο για την κατασκευή τεχνητών νησιών στα νησιά Spratly, υποστηρίζοντας ότι ήταν για μη στρατιωτικούς σκοπούς. Ωστόσο, οι μετέπειτα εξελίξεις αποκάλυψαν μια διαφορετική πραγματικότητα, με τις προσπάθειες στρατιωτικοποίησης να μετατρέπουν αυτά τα νησιά σε στρατηγικά στρατιωτικά φυλάκια. Η διευρυνόμενη παρουσία της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας ήταν μόνο η αρχή των φιλοδοξιών της. Έγγραφα που διέρρευσαν, γνωστά ως έγγραφα «Discord», ρίχνουν τώρα φως στο μεγαλύτερο σχέδιο της Κίνας — το Project 141. Αυτή η πρωτοβουλία στοχεύει στη δημιουργία ενός δικτύου υπερπόντιων στρατιωτικών βάσεων και τοποθεσιών υλικοτεχνικής υποστήριξης, που εκτείνεται από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας έως τον Ινδικό Ωκεανό και ακόμη και τον ανατολικό Ατλαντικό. Αυτό το άρθρο διερευνά τις επιπτώσεις και τις προκλήσεις του αυξανόμενου παγκόσμιου στρατιωτικού αποτυπώματος της Κίνας.
Η κατασκευή τεχνητών νησιών από την Κίνα στο Spratlys, που αρχικά είχε υποσχεθεί ότι δεν θα στρατιωτικοποιηθεί, αποκάλυψε σύντομα μια διαφορετική αλήθεια. Αυτά τα νησιά διαθέτουν πλέον αεροδιάδρομους, λιμάνια, σταθμούς ραντάρ, αντιαεροπορικά πυροβόλα όπλα, πυραύλους κρουζ κατά πλοίων και πυραύλους εδάφους-αέρος μεγάλου βεληνεκούς. Τοποθετημένες στρατηγικά κοντά σε μεγάλες θαλάσσιες οδούς και πλούσιους θαλάσσιους πόρους, οι προσπάθειες στρατιωτικοποίησης της Κίνας στα Spratlys έχουν προκαλέσει ανησυχίες μεταξύ των γειτονικών χωρών και της διεθνούς κοινότητας.
Μία από τις επιχειρησιακές βάσεις της Κίνας βρίσκεται στο Τζιμπουτί, σε στρατηγική θέση στη νότια είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας. Το Τζιμπουτί λειτουργεί ως κρίσιμο κέντρο ανεφοδιασμού και μεταφόρτωσης, ελέγχει την πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Η στρατιωτική εγκατάσταση της Κίνας στο Τζιμπουτί, που επίσημα ονομάζεται «εγκατάσταση υλικοτεχνικής υποστήριξης», είναι εξοπλισμένη με μια μεγάλη προβλήτα ικανή να φιλοξενήσει αεροπλανοφόρα και φιλοξενεί σημαντικό αριθμό στρατιωτικού προσωπικού. Οι πρόσφατες εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης ενός κτιρίου διαστημικού λιμανιού και κεραιών, καταδεικνύουν περαιτέρω την διευρυνόμενη παρουσία και τις επιχειρήσεις της Κίνας στο Τζιμπουτί.
Η δορυφορική επιτήρηση αποκάλυψε την κατασκευή μιας «ανεξάρτητης εγκατάστασης» από την Κίνα στη Ναυτική Βάση Ream της Καμπότζης. Το τμήμα της βάσης που ελέγχεται από την Κίνα περιλαμβάνει νέες προβλήτες και κτίρια, εγείροντας ανησυχίες για την επιρροή του Πεκίνου και τη δυνατότητα για μόνιμη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή. Το ενδιαφέρον της Κίνας για άλλες αφρικανικές χώρες, όπως η Ισημερινή Γουινέα, η Γκαμπόν, η Μοζαμβίκη και η Τανζανία, υποδηλώνει ένα ευρύτερο σχέδιο αναζήτησης ευκαιριών βάσης στην αφρικανική ήπειρο.
Η Κίνα έχει δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα στη δημιουργία λιμένων βαθέων υδάτων στην παράκτια όχθη του Ινδικού Ωκεανού, συμπεριλαμβανομένων των Gwadar και Karachi στο Πακιστάν, Colombo και Hambantota στη Σρι Λάνκα και Sittwe στη Μιανμάρ. Συγκεκριμένα, η συνεργασία της Κίνας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) για την ανάπτυξη της Βιομηχανικής Ζώνης Khalifa στο Άμπου Ντάμπι έχει εγείρει ανησυχίες. Η βάση PLA και ο χώρος αποθήκευσης υλικοτεχνικής υποστήριξης στο λιμάνι Khalifa, που υποστηρίζονται από σημαντικές κινεζικές επενδύσεις, φέρεται να έχουν χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικές και ναυτικές επιχειρήσεις, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη επιρροή και παρουσία της Κίνας στην περιοχή του Κόλπου.
Η μεταβαλλόμενη στάση της Κίνας στις υπερπόντιες στρατιωτικές βάσεις είναι εμφανής καθώς προσπαθεί να δικαιολογήσει το διευρυνόμενο παγκόσμιο στρατιωτικό της αποτύπωμα. Προηγουμένως επικριτική για χώρες με εκτεταμένες στρατιωτικές βάσεις, η Κίνα υποστηρίζει τώρα ότι αυτές οι υπερπόντιες εγκαταστάσεις είναι απαραίτητες για την προστασία των διευρυνόμενων συμφερόντων της και την εκπλήρωση των διεθνών ευθυνών της. Ωστόσο, ο μετασχηματισμένος σκοπός των εγκαταστάσεων του στο Τζιμπουτί αμφισβητεί τον ισχυρισμό ότι πρόκειται αποκλειστικά για «εγκατάσταση υλικοτεχνικής υποστήριξης». Με μια νέα προβλήτα μήκους 1.000 και πλέον ποδιών υπό κατασκευή, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αρνηθεί κανείς τον στρατιωτικό της χαρακτήρα.
Οι φιλοδοξίες της Κίνας να δημιουργήσει ένα δίκτυο υπερπόντιων στρατιωτικών βάσεων και τοποθεσιών υλικοτεχνικής υποστήριξης αντανακλούν την επιθυμία της να γίνει μια παγκόσμια υπερδύναμη με εκτεταμένη παρουσία. Ενώ τα οικονομικά συμφέροντα μπορεί να οδήγησαν αρχικά τη στρατιωτικοποίηση των νησιών Spratly από την Κίνα και οι δυναμικές ενέργειές της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας έχουν αυξήσει τις εντάσεις με τις γειτονικές χώρες. Η κατασκευή στρατιωτικών φυλακίων και η ανάπτυξη προηγμένου όπλου σε αμφισβητούμενα εδάφη έχουν πυροδοτήσει ανησυχίες για την εδαφική ακεραιότητα και τη θαλάσσια ασφάλεια. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες της Κίνας στα νησιά Spratly έχουν επικριθεί ευρέως για παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδιαίτερα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Οι εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας και η τεχνητή οικοδόμηση νησιών κρίθηκαν ασυμβίβαστες με τις αρχές της UNCLOS, υπονομεύοντας τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες.
Η εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων σε στρατηγικές τοποθεσίες, όπως το Τζιμπουτί και η ακτογραμμή του Ινδικού Ωκεανού, εγείρει ανησυχίες για τις προθέσεις της Κίνας και τις δυνατότητές της να προβάλει ισχύ πέρα από την άμεση περιοχή της. Αυτές οι εξελίξεις έχουν τροφοδοτήσει ανησυχίες στις γειτονικές χώρες και έχουν τραβήξει την προσοχή από τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις.