Η επιστροφή των εθνικιστών του VMRO-DPMNE στην εξουσία στην Βόρεια Μακεδονία θέτει σε κίνδυνο τις σχέσεις της χώρας με την Ευρώπη και την Ελλάδα και συγχρόνως αναδεικνύει τα μεγάλα «κενά» που άφησε πίσω της η Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία ενώ έλυσε μερικώς το θέμα της επίσημης ονομασίας, άφησε «ζωντανή» την εστία των εντάσεων και αντιπαραθέσεων.
Η νεα πρόεδρος της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, πιστή στις προεκλογικές εξαγγελίες της, στη χθεσινή τελετή ορκωμοσίας της στο Κοινοβούλιο στα Σκόπια αλλοίωσε τον όρκο και αντι να ορκισθεί ως πρόεδρος της Δημοκρατίας της Βορείας Μακεδονίας, παραλείποντας το «Βόρεια» ορκίσθηκε ως πρόεδρος της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας», σε μια παραβίαση όχι μόνο της Συμφωνίας των Πρεσπών αλλά και του ίδιου του Συντάγματος της χώρας της. Ετσι προκάλεσε την πρώτη κρίση με την Ελλάδα καθώς η Ελληνίδα πρέσβης Σ.Φιλιππίδου είχε λάβει οδηγίες από την Αθήνα και αποχώρησε από την τελετή.
Η κίνηση της κυρίας Σιλιάνοφσκα προκάλεσε ομοβροντία αντιδράσεων όχι μόνο από την Αθήνα αλλά και από την Ε.Ε. καθώς η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ενταξιακής πορείας της Βόρειας Μακεδονίας, κάτι που έχει αποτυπωθεί σε μια σειρά κείμενα αλλα και στα Συμπεράσματα των Συνόδων Κορυφής της Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια.
Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε οτι «η περαιτέρω πρόοδος στις διμερείς σχέσεις της με τη Βόρεια Μακεδονία καθώς και η ευρωπαϊκή πορεία της τελευταίας εξαρτώνται από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και κυρίως από τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας της χώρας». Και διευκρίνισε επίσης την κυβερνητική στάση τονίζοντας ότι η «ελληνική κυβέρνηση, παρά τις αντιρρήσεις που είχε εκφράσει ως αντιπολίτευση κατά την κύρωση της συμφωνίας, τη σεβάστηκε ως επικυρωθείσα διεθνή συνθήκη που υπερέχει κάθε άλλης διάταξης νόμου».
Ακολούθησαν αντιδράσεις και από την Ε.Ε. που κάθε άλλο παρά θα ήθελε να ανοίξει και παλι ένα θέμα που αποτέλεσε ανοιχτή πληγή για σχεδόν τρεις δεκαετίες στα Δυτικά Βαλκάνια. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ουρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάλεσε τη Βόρεια Μακεδονία να εφαρμόσει απαρέγκλιτα τη Συμφωνία των Πρεσπών προκειμένου να συνεχιστεί η πορεία της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο εκπρόσωπος του Ύπατου Εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτικη της Ε.Ε. εξέφρασε την «λύπη της Ε.Ε. για το γεγονός ότι η νέα Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, Πρόεδρος Σιλιανκοφκσα-Ντάνκοβα, δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας κατά τη σημερινή τελετή ορκωμοσίας» προσθέτοντας ότι η «ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία του πλήρους σεβασμού των υφιστάμενων, νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».
Αλλα και ο προεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισελ με ανάρτηση του στο Χ χαρακτηρίζει «πολύ απογοητευτικό το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας κατά τη σημερινή (σ.σ. χθεσινή) τελετή ορκωμοσίας» και επισημαίνει ότι «η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής των νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».
Τι θα κάνει ο πρωθυπουργός των Σκοπίων;
Η νεα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, καθηγήτρια του συνταγματικού δικαίου, είναι από τις πιο φανατικές ακτιβίστριες του «μακεδονισμού» και είχε ηγηθεί της εκστρατείας εναντίον της αλλαγής του συνταγματικού ονόματος της χώρας στο δημοψήφισμα για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Προεκλογικά είχε κάνει σημαία της ότι δεν θα αποδεχθεί την νεα συνταγματική ονομασία της χώρας και θα συνεχίσει να αναφερεται στην «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι εάν και ο νικητής των βουλευτικών εκλογών και επόμενος πρωθυπουργός που ασκεί την εκτελεστική εξουσία Κ.Μίτσκοσκι επιμένει και ο ίδιος στον αλυτρωτικό ακτιβισμό και επιμείνει όχι μόνο στην χρήση της παράνομης, σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αλλά θα επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί τις τεράστιες εκκρεμότητες και τις «μαύρες τρύπες» που άφησε πίσω της η Συμφωνία των Πρεσπών.
Για τον κ.Μιτσκοσκι το μεγάλο δίλημμα βεβαίως είναι εάν θα μένει συνεπής στην ιδεοληπτική εθνικιστική προσέγγιση του η οποία εκ των πραγμάτων θα βάλει φρένο στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του η θα επιλέξει να «νερώσει» την στάση του προκειμένου να αποφύγει μια ευθεία αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Ε.Ε.. Διότι ο λόγος για τον οποίο το εκλογικό σώμα αποδοκίμασε το SDSM που μέχρι τώρα είχε την διακυβέρνηση της χώρας, ήταν όχι για την σταση του υπερ της Συμφωνιας των Πρεσπών αλλά για την διαφθορά και την κακή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα. Ο μόνος τρόπος για να βγει η χώρα από την βαθιά θεσμική και οικονομική κρίση είναι η προώθηση της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης για την οποία βασική προϋπόθεση είναι ο σεβασμός της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ο κ.Μιτσκοσκι έχει ηδη λάβει τα μηνύματα στο πλαίσιο του ΕΛΚ μέλος του οποίου είναι το VMRO-DPMNE ώστε να μην έχει ψευδαισθήσεις για τις συνέπειες που θα υπάρξουν εάν αμφισβητηθεί στην πράξη η Συμφωνία των Πρεσπών.
Τα κενά της Συμφωνίας των Πρεσπών
Όμως δυστυχώς η Συμφωνία των Πρεσπών η οποία με ευθύνη της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ δεν ελυσε οριστικά το πρόβλημα της ονομασίας, άφησε πολλά «κενά» τα οποία μπορεί να εκμεταλλευθεί ο κ.Μιτσκοσκι ώστε τυπικά να μην εμφανίζεται ότι παραβιάζει την Συμφωνία αλλα στην πράξη να μπορεί να προωθεί τον «μακεδονισμό».
Διότι η Συμφωνία των Πρεσπών άφησε σε εκκρεμότητα μια σειρά κρίσιμων θεμάτων (όπως τα εμπορικά σήματα και η εμπορική χρήση του όρου «Μακεδονια-ικός» και έδωσε μεγάλες προθεσμίες υλοποίησης συγκεκριμένων υποχρεώσεων) και συγχρόνως αναγνώρισε στα Σκόπια συνέχιση της χρήσης του όρου «Μακεδονία-ικος» για μια σειρά δραστηριότητες. Η υποχρέωση χρήσης του όρου «Βόρεια Μακεδονία» φυσικά δεν είναι πλήρως erga omnes(για ολες τις χρήσεις) αλλα περιορίστηκε στους επίσημους κρατικούς θεσμούς και σε φορείς που χρηματοδοτούνται από το κράτος. Ετσι ο κ.Μιτσκοσκι θα έχει την ευκαιρία ως πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας να συνεχίσει να αναφέρεται στον «Μακεδονικό λαό», στο «Μακεδονικό Εθνος», στην «Μακεδονική εθνική ταυτότητα», στην «Μακεδονική ιστορία και πολιτισμό»….
Για την Αθήνα υπάρχει ευθύνη για το γεγονός ότι δεν ασκήθηκε η αναγκαία πίεση που θα έπρεπε τα προηγούμενα πέντε χρόνια, ώστε η πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει με την Συμφωνία των Πρεσπών αν και η Συμφωνία άφηνε περιθώρια παρελκυστικής τακτικής τόσο για την αλλαγή των διαβατηρίων, των πινακίδων, των αυτοκινήτων, την χρήση των εμπορικών σημάτων, την αλλαγή των σχολικών βιβλίων…
Όμως η χθεσινή εξέλιξη επιβεβαιώνει τις ενστάσεις που είχαν υπάρξει για την Συμφωνία των Πρεσπών καθώς η μη «καθαρή» γενικευμένη υιοθέτηση της νέας ονομασίας και τα παράθυρα που αφήνει η Συμφωνία για την συνέχιση χρήσης του όρου «Μακεδονία-ικός» συντηρούν τον εθνικιστικό «μακεδονισμό» στην Βόρεια Μακεδονία.