Με αποφάσεις που φέρουν έντονο πολιτικό και ιδεολογικό φορτίο, ολοκληρώθηκαν οι φετινές εργασίες του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAŞ) στην Τουρκία.
Αν και η αποστρατεία του αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγού Μετίν Γκιουράκ (Metin Gürak), έγινε με το πρόσχημα της «έλλειψης θέσης», η επιλογή του διαδόχου του και τα πρόσωπα που αναδεικνύονται στους κόλπους των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων προκαλούν ερωτήματα για το μέλλον της στρατιωτικής ιεραρχίας, τις εσωτερικές ισορροπίες και την ιδεολογική κατεύθυνση του στρατεύματος.
Οι αριθμοί της φετινής YAŞ:
32 στρατηγοί και ναύαρχοι προήχθησαν σε ανώτερο βαθμό.
61 συνταγματάρχες προήχθησαν σε γενικούς και ναυάρχους.
45 στρατηγοί και ναύαρχοι αποστρατεύθηκαν.
478 συνταγματάρχες παραμένουν στην υπηρεσία με παράταση δύο ετών.
316 είναι σήμερα ο συνολικός αριθμός στρατηγών και ναυάρχων, που αυξάνεται σε 332 από 30 Αυγούστου.
Παρατάσεις θητείας
Οι Αρχηγοί των Ναυτικών και Αεροπορικών Δυνάμεων, Ναύαρχος Ερτζουμέντ Τατλιόγλου και Στρατηγός Ζιγιά Τζεμάλ Καδιογλου αντίστοιχα, παραμένουν στις θέσεις τους για έναν ακόμη χρόνο.
Νέες προαγωγές
Μεταξύ των προαχθέντων σε βαθμό στρατηγού/αντιστρατήγου περιλαμβάνονται:
Bahtiyar Ersay (ΣΞ) σε Στρατηγό
Rafet Dalkıran (Αεροπορία) σε Στρατηγό
Ergin Dinç (Αεροπορία) σε Αντιστράτηγο
Πλήθος άλλων αξιωματικών προήχθη σε βαθμούς αντιστρατήγου, υποναυάρχου και υποπτεράρχου.
Η πλήρης λίστα περιλαμβάνει τουλάχιστον 20 νέες προαγωγές σε ανώτατους βαθμούς.
Ο Στρατηγός
Ο νέος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Στρατηγός Σελτσούκ Μπαϊρακτάρογλου (Selçuk Bayraktaroğlu), αναλαμβάνει σε μια περίοδο έντονης κινητικότητας εντός του στρατεύματος.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Διοικητής των Χερσαίων Δυνάμεων, είχε επικυρώσει την αποπομπή πέντε ανθυπολοχαγών που φώναζαν το σύνθημα «Είμαστε οι στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ» κατά την τελετή ορκωμοσίας τους.
Η συγκεκριμένη φράση αποτέλεσε αφορμή για την εκκίνηση πειθαρχικών διώξεων, με την παρέμβαση του Μπαϊρακτάρογλου να θεωρείται καθοριστική, όταν φέρεται να άσκησε πίεση στα μέλη του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου (YDK) για την αποδοχή της αποπομπής με «ομοφωνία» – κάτι που τελικά δεν επετεύχθη, αλλά αρκετοί αξιωματικοί άλλαξαν ψήφο υπό προφανή πίεση.
Η στάση αυτή αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στο βιβλίο «Teğmenler – Yeni TSK’nın Şifreleri» (Οι Ανθυπολοχαγοί – Οι Κωδικοί του Νέου Τουρκικού Στρατού), όπου αναφέρεται:
«Οι θεοί ήθελαν θυσία.
Οι αξιωματικοί πιέστηκαν.
Ο Μπαϊρακτάρογλου ζητούσε ομοφωνία.
Τελικά, τρεις άλλαξαν στάση.
Τέσσερις όμως διατήρησαν το δικαίωμα ένστασης, παρά τις συνέπειες».
Σημαντική λεπτομέρεια:
Ένας από τους αποπεμφθέντες αξιωματικούς, ο αντισυνταγματάρχης Χαλίτ Τουρκόγλου (Halit Türkoğlu), υπήρξε προσωπικός υπασπιστής του ίδιου του Μπαϊρακτάρογλου την περίοδο 2023–2024.
Παρ’ όλα αυτά, ο διοικητής του δεν επικοινώνησε μαζί του ούτε κατά τη διάρκεια της πειθαρχικής διαδικασίας, ούτε μετά την αποπομπή του.
Ο Τουρκόγλου κατηγορήθηκε πως δεν ανέκοψε «αντικανονική συμπεριφορά», μολονότι δεν τεκμηριώθηκε επίσημα πειθαρχικό παράπτωμα.
Η αναβάθμιση ενός υπερβολικά πρόθυμου
Τη θέση του Μπαϊρακτάρογλου στο επιτελείο των Χερσαίων Δυνάμεων αναλαμβάνει ο Στρατηγός Μετίν Τοκέλ (Metin Tokel), γνωστός για το υπερβάλλον ζήλο του προς την πολιτική ηγεσία. Σε παλαιότερη του ομιλία κατά την επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο Τοκέλ είχε εκφραστεί με ιδιαιτέρως δουλοπρεπές ύφος:
«Η παρουσία σας εδώ αποτελεί τιμή για εμάς.
Το νιώθουμε στη ψυχή και στο σώμα μας.
Οι στρατιώτες μου σας φίλησαν με το βλέμμα τους πριν ακόμα έρθετε…».
Η αναβάθμισή του συνιστά ενδεικτική τάση για την προβολή αξιωματικών με πλήρη πολιτική ευθυγράμμιση και δημόσια έκφραση υποταγής στην πολιτική εξουσία. Ο Τοκέλ φαίνεται να επελέγη όχι για τις επιχειρησιακές του επιδόσεις, αλλά για την αποδεδειγμένη του «προσαρμοστικότητα» στις επιταγές του πολιτικού κατεστημένου.
Από πειθαρχικά συμβούλια σε αντιστράτηγος
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η προαγωγή του Ταξίαρχου Φεντάι Ουνσάλ (Fedai Ünsal) σε Αντιστράτηγο (Korgeneral). Ο Ουνσάλ ήταν από τους αξιωματικούς που στήριξαν την αποπομπή των ανθυπολοχαγών και συμμετείχε ενεργά στη σχετική ψηφοφορία. Η προαγωγή του ερμηνεύεται από παρατηρητές ως επιβράβευση της πίστης και της συμμόρφωσής του στη νέα ιδεολογική γραμμή του τουρκικού στρατεύματος.
Τι αποκαλύπτουν οι τοποθετήσεις: Εκκαθάριση κεμαλιστών – εδραίωση ελεγχόμενου στρατεύματος
Οι φετινές αποφάσεις του YAŞ δείχνουν με σαφήνεια τη στρατηγική αποδυνάμωσης των κεμαλικών θυλάκων και την αντικατάστασή τους με πρόσωπα που φέρουν «πιστοποιητικό νομιμοφροσύνης» προς την παρούσα ηγεσία.
Οι εξελίξεις δεν πρέπει να αναλύονται αποκλειστικά στο επίπεδο στρατιωτικής ιεραρχίας: πρόκειται για σαφές πολιτικό μήνυμα που επηρεάζει ευρύτερα τη λειτουργία του κράτους και την κατεύθυνση του «νέου ερντογανικού στρατού».
Η μετατροπή του τουρκικού στρατεύματος από αυτόνομο θεσμικό πυλώνα σε πλήρως ευθυγραμμισμένο εκτελεστικό βραχίονα του καθεστώτος αποτελεί πλέον διακηρυγμένο στόχο και προχωρά βήμα-βήμα.
Οι τοποθετήσεις Μπαϊρακτάρογλου, Τοκέλ και Ουνσάλ αποτελούν αποδείξεις αυτής της πορείας.