Μαρία Λιλιοπούλου
Συντάκτρια
Ερωτηματικά προκαλεί το εύρημα της εύφλεκτης ουσίας που παρουσίασε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, τους οποίους έχουν προσλάβει οικογένειας θυμάτων της σιδηροδρομικής τραγωδίας των Τεμπών προκειμένου να διερευνήσουν τα αίτια του δυστυχήματος με τους 57 νεκρούς και τους 180 τραυματίες τον περασμένο Φεβρουάριο.
Οπως επεσήμανε ο Κώστας Λακαφώσης, μέλος της ομάδας σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε η Επιτροπή, οι αναλύσεις που πραγματοποίησε το Γενικό Χημείο του Κράτους εντόπισαν την ουσία ξυλόλιο σε δείγμα που συλλέχθηκε από εξωτερική λαμαρίνα της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας. Πρόκειται για διαλύτη, ιδιαίτερα εύφλεκτο, ο οποίος χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων στη χημική βιομηχανία, αλλά και στη νόθευση καυσίμων.
Πληροφορίες του «Εθνους» μάλιστα αναφέρουν ότι το ξυλόλιο δεν είναι ο μοναδικός διαλύτης που εντοπίστηκε στα δείγματα, καθώς όπως χαρακτηριστικά λένε πηγές κοντά στην υπόθεση, στα μισά δείγματα που εξετάστηκαν εντοπίστηκαν διαλύτες.
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι τα εν λόγω δείγματα καθυστέρησαν πάρα πολύ να συλλεγούν, αφού χρειάστηκε να περάσει διάστημα άνω του ενός μήνα μετά το δυστύχημα για να γίνει η συλλογή και μάλιστα από σημεία μακρύτερα των επιθυμητών, καθώς τα ακριβή σημεία πρόκλησης της φωτιάς είχαν ήδη σκεπαστεί από την Περιφέρεια με τις οικογένειες των θυμάτων να εκφράζουν σοβαρή ανησυχία ότι πολλά στοιχεία μπορεί να έχουν καταστραφεί.
Σύμφωνα με τους ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, η απόδοση της φωτιάς στα έλαια των μετασχηματιστών, όπως επισημαινόταν στο πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων που έχει δει το φως της δημοσιότητας, δεν τεκμηριώνεται δεδομένου ότι τα συγκεκριμένα έλαια είναι αυστηρών προδιαγραφών και όχι εύφλεκτα: «Αν συνέβαινε αυτό, θα έπρεπε ήδη να είχαμε σταματήσει την κυκλοφορία όλων των τρένων ή να απαγορευτεί η χρήση τους γι΄αυτό το σκοπό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Φαίδων Καραιωσηφίδης.
Οπως μάλιστα ανέφεραν, το στοιχείο της έναρξης της φωτιάς είναι ιδιαίτερα κρίσιμο καθώς βάσει των ιατροδικαστικών εκθέσεων υπάρχει τουλάχιστον ένας θάνατος θύματος, ο οποίος οφείλεται στη φωτιά και όχι στη σύγκρουση.
Αναφορικά με τους διαλύτες, πάντως, ερωτηματικά προκαλεί και το γεγονός της διατήρησής τους για ένα μήνα έως ότου γίνει η συλλογή των δειγμάτων. Η μη εξάτμισή τους, όπως είπαν οι εμπειρογνώμονες, αποδίδεται στο γεγονός ότι ήταν ανακατεμενα με χώμα και λάδια και συντηρήθηκαν.
Την ίδια στιγμή, όπως επισημαίνεται στο πόρισμα, παρατηρήθηκε μη συμμόρφωση των βαγονιών της επιβατικής αμαξοστοιχίας με τους ισχύοντες ευρωπαϊκούς κανονισμούς πυρασφάλειας.
Η επιτροπή δεν έκανε αναφορά σε συγκάλυψη, μίλησε όμως ξεκάθαρα για μεγάλες και σοβαρές καθυστερήσεις που αφορούσαν κρίσιμα ζητήματα και στοιχεία.
Ιδιαίτερα καταγγελτικός ήταν ο πατέρας ενός εκ των θυμάτων, ο δικηγόρος Αντώνης Ψαρόπουλος, ο οποίος μίλησε για τα πέντε μεγάλα «αγκάθια» της διερευνητικής διαδικασίας.
Αλλοίωση στοιχείων του εγκλήματος, «διότι για έγκλημα πρόκειται», όπως ανέφερε. Την εβδομάδα από τις 10 έως τις 16 Μαρτίου απομακρύνθηκε τεράστιος όγκος χωμάτων από τον τόπο του εγκλήματος: «Ζητάμε να μάθουμε με ποιού εντολή έγινε αυτό καθώς δε γνωρίζουμε ουτε τον τόπο, στον οποιο μεταφέρθηκαν». Οι δευγματοληψίες από το χώμα έγιναν στις 30 Μαρτίου, δηλαδή ένα μήνα μετά την τραγωδία της 28ης Φεβρουαρίου.
Πλήρης απώλεια βιντεοληπτικού υλικού, το οποίο αφορά την εμπορευματική αμαξοστοιχία, τη στιγμή που σε όλους τους σταθμούς υπάρχουν κάμερες. Οι συγγενείς έχουν κάνει αιτήματα να τα εξετάσουν, αλλά η απάντηση που έλαβαν είναι ότι μεγαλο τμήμα έχει καταστραφεί.
Πενιχρή συλλογή υλικού επικοινωνιών και συνδιαλέξεων των εμπλεκομένων φορέων. Ο κ. Ψαρόπουλος μάλιστα επεσήμανε ότι ενώ από τον Μάρτιο έως τις εκλογές υπήρχε όλος ο απαιτούμενος χρόνος ώστε να τροποποιηθεί ο νόμος για την άρση τηλεφωνικού απορρήτου, κάτι τέτοιο δεν έγινε: «Αυτό θα έλυνε τα χέρια του Ανακριτήκαι θα έδινε πιθανότατα κρισιμες πληροφορίες για επικοινωνίες που έχουμε την πληροφόρηση ότι έγιναν από τα προσωπικά κινητά των εμπλεκομένων».
Μη τήρηση των προδιαγραφων πυρασφάλειας στα βαγόνια: «Γνωρίζουμε πλέον ότι 28 από τα 57 θύματα απανθρακώθηκαν. Η διερεύνηση αυτού του ζητήματος αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο καθώς η σιδηροδρομική κυκλοφορία εξακολουθεί να γίνεται με ίδια βαγόνια».
Απαράδεκτη διατήρηση στις θέσεις τους προσωπικού από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, τον ΟΣΕ, τη ΓΑΙΑΟΣΕ, την Hellenic Train και τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων: «Πρόκειται για ατομα, εναντίον των οποίων ενδέχεται στο μέλλον να ασκηθούν και νέες διώξεις, αλλά παραμένουν στις θέσεις τους. Εχουμε θέσει σχετικό ερώτημα στον ανακριτή χωρίς να λάβουμε απάντηση», σημείωσε ο κ. Ψαρόπουλος.
Το πόρισμα 70 σελίδων της επιτροπής εμπειρογνωμόνων είναι σχεδόν έτοιμο και αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα αφού πρώτα παραδοθεί στις ανακριτικές αρχες.
Τα βασικά στοιχεία του πορίσματος
Το σύνολο των παθογενειών του ελληνικού σιδηροδρόμου αναδεικνύει και το τρίτο πόρισμα για το δυστύχημα των Τεμπών, το οποίο συνέταξε η ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων για λογαριασμό των οικογενειών των θυμάτων.
Το πόρισμα αναφέρεται στα κομβικά συστήματα τηλεδιοίκησης και ETCS, τα οποία αν υπήρχαν και λειτουργούσαν, θα είχαν αποτρέψει το δυστύχημα, ενώ οι ερευνητές σημείωσαν ότι και ο τοπικός πίνακας κυκλοφορίας τη νύχτα του δυστυχήματος δε λειτουργούσε στο σύνολό του.
Η Επιτροπή διαχωρισε τα συμπεράσματά της για τις αιτίες πρόκλησης της σιδηροδρομικής τραγωδίας σε ενεργά αίτια και συμβάλλοντες παράγοντες ως εξής:
Ενεργά αίτια
Η θέση του ψαλιδιού 118 σε παρακαμπτήριο, η οποια εξέτρεψε την επιβατική αμαξοστοιχία IC 62 στη γραμμή καθόδου.
Η συνεχιση της πορείας της επιβατικής αμαξοστοιχίας επί 13 λεπτά σε γραμμή για την οποία δεν είχε δοθεί ρητή εξουσιοδότηση κίνησης.
Η ανάφλεξη άγνωστης καύσιμης ύλης που προκάλεσε πυρκαγιά ιδιαίτερα μεγάλης έντασης και διάρκειας.
Συμβάλλοντες παράγοντες
Απουσία ικανού τηλεπικοινωνιακού συστήματος που να παρέχει πλήρη ραδιοκάλυψη μέσω δικτύου αναμετάδοσης φωνής σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής από τον Σιδηροδριμικό Σταθμό Λάρισας έως τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Νεων Πόρων.
Ελλιπής τήρηση των διαδικασιών ρύθμισης κυκλοφορίας όπως αναφέρονται στον Γενικό Κανονισμό Κίνησης.
Προηγούμενες βλάβες και καθυστερησεις στο δρομολόγιο της επιβατικής αμαξοστοιχίας που καθυστερησε την άφιξη της στον Σ.Σ. Λάρισας με αποτέλεσμα να φτάσει σε χρόνο που υπήρχε μόνον ένας σταθμάρχης βάρδιας.
Ελλειψη αυστηρά καθορισμένων ελάχιστων προδιαγραφών λειτουργίας που να ορίζουν την απαιτούμενη στελέχωση των θέσεων ευθύνης σε συνάρτηση με τον αριθμό των διερχόμενων δρομολογίων και τον εκτιμώμενο φόρτο εργασίας ανά βαρδια.
Μη συμμόρφωση των βαγονιών της επιβατικής αμαξοστοιχίας με τους ισχυοντες ευρωπαικούς κανονισμούς πυρασφάλειας.
Ελλειψη κέντρου τηλεδιοίκησης και εξ αποστάσεως παρακολούθησης της κυκλοφορίας.
Ελλειψη συστήματος ETCS προστασίας συρμών.
Διαχρονικές ελλείψεις σε ζητήματα επαρκούς εκπαίδευσης αξιολόγησης και επίβλεψης στο προσωπικό υποδομής.
Διαχρονικές ελλείψεις σε ζητήματα επαρκούς εκπαίδευσηης αξιολόγησης και επίβλεψης στο προσωπικό έλξης.
Ελλείψεις εκπαίδευσης του προσωπικού έλξης σε ζητήματα CRM (Crew Resource Management).