Τα τρία νέα μέτρα για τον πληθωρισμό στα τρόφιμα: Οι νέες υποχρεώσεις των σούπερ μάρκετ

Ψηφίζεται σήμερα, η τροπολογία του υπουργείου Ανάπτυξης, που κατατέθηκε χθες βράδυ, για την μείωση των τιμών στα σούπερ μάρκετ αλλά και άλλων μέτρων, με σκοπό να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια στην αγορά.

Η πρωτοβουλία για την «Μόνιμη Μείωση Τιμής» θα βρίσκεται σε ισχύ έως τις 31 Μαΐου του 2024 και οι επιχειρήσεις παραγωγής ή χονδρικής εμπορίας καταναλωτικών προϊόντων που θα συμμετάσχουν θα πρέπει να το δηλώσουν στο υπουργείο Ανάπτυξης, μέχρι την 30ή Νοεμβρίου 2023.

Πιο αναλυτικά η τροπολογία που κατατέθηκε στο σχέδιο νόμου για την «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2121 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2019 για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά στις διασυνοριακές μετατροπές, συγχωνεύσεις και διασπάσεις κεφαλαιουχικών εταιρειών)» προβλέπει τρεις ρυθμίσεις.

Την υποχρέωση ανακοίνωσης των ανατιμήσεων προϊόντων από τα σούπερ μάρκετ, την επισήμανση προϊόντων με δέσμευση μείωσης τιμής στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μόνιμη Μείωση Τιμής» καθώς και την δημοσιοποίηση των τιμών φρούτων και λαχανικών.

►Διαβάστε επίσης: Τι ζήτησε ο Σκρέκας από τα σούπερ μάρκετ – Οι νέες υποχρεώσεις και η ειδική σήμανση στα ράφια

Συγκεκριμένα η τροπολογία προβλέπει ότι τα σούπερ μάρκετ με κύκλο εργασιών άνω των 90 εκατ. ευρώ υποχρεούνται να ανακοινώνουν στο υπουργείο Ανάπτυξης οποιαδήποτε αύξηση τιμής από προμηθευτή καταναλωτικών προϊόντων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση ή εκείνων που παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση και στόχος του μέτρου είναι η παρακολούθηση της εξέλιξης των τιμών χονδρικής πώλησης των προϊόντων για τον έγκαιρο σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών αντιμετώπισης των ατελειών της αγοράς.

Στην περίπτωση μη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων, το πρόστιμο θα είναι 50.000 ευρώ για κάθε απόκρυψη στοιχείων.

Επίσης τα σούπερ μάρκετ θα πρέπει να ενημερώνουν για τις ενδεικτικές τιμές λιανικής πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων και το υπουργείο Ανάπτυξης θα ανακοινώνει τις ενδεικτικές τιμές στους καταναλωτές, μέσω των ιστοτόπων του υπουργείου Ανάπτυξης και της γενικής γραμματείας Εμπορίου, καθώς και του «e-katanalotis». Για τους παραβάτες το πρόστιμο θα είναι 20.000 ευρώ, εκτός αν η παράλειψη της ανακοίνωσης τιμών οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας ή αντικειμενικούς λόγους τεχνικής αδυναμίας.

Επιπλέον, θεσμοθετείται η σήμανση προϊόντων με δέσμευση μείωσης τιμής. Σε αυτή την περίπτωση οι επιχειρήσεις, οι βιομηχανίες και οι χονδρέμποροι καταναλωτικών προϊόντων θα μπορούν να συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» εφόσον μέχρι την 30ή Νοεμβρίου 2023, στείλουν έγγραφη δέσμευση προς το υπουργείο Ανάπτυξης για μείωση τιμών, τουλάχιστον 5% – εξαιρουμένων των προωθητικών ενεργειών – για τους επόμενους έξι μήνες. Η δέσμευση των επιχειρήσεων για την «Μόνιμη Μείωση Τιμής» περιλαμβάνει: τον μοναδικό κωδικό («barcode»), την επωνυμία, το είδος και το περιεχόμενο του προϊόντος, ανά μονάδα μέτρησης, την αντισυμβαλλόμενη επιχείρηση και τη δέσμευση για τη μείωση της τιμής πώλησης.

Τα προϊόντα που θα συμμετέχουν στην πρωτοβουλία, θα φέρουν ετικέτα με ευκρινές ειδικό σήμα στο ράφι ενώ οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ θα είναι υποχρεωμένες να μεταφέρουν πλήρως τις μειωμένες τιμές πώλησης των προμηθευτών τους στον τελικό καταναλωτή. Σε περίπτωση μη τήρησης της έγγραφης δέσμευσης το πρόστιμο θα ανέρχεται στις 50.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

Η χρήση του ειδικού σήματος, από σούπερ μάρκετ σε προϊόντα που δεν συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «θα τιμωρείται με πρόστιμο 2.000 ευρώ ανά κατάστημα και ανά κωδικό προϊόντος.

Αναλυτικά όλη η τροπολογία

Τροπολογία κατατέθηκε στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2121 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2019 για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2017/1132 όσον αφορά τις διασυνοριακές μετατροπές, συγχωνεύσεις και διασπάσεις κεφαλαιουχικών εταιρειών»

Με τις διατάξεις της υπόψη τροπολογίας:

α. Εισάγονται ρυθμίσεις με στόχο την προστασία της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και την αντιμετώπιση φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας μέσω: 

ι) της υποχρέωσης των super markets να ανακοινώνουν οποιαδήποτε αύξηση τιμής αγοράς από προμηθευτή προϊόντων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση των καταναλωτών ή παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση, 

ιι) της επισήμανσης προϊόντων επιχειρήσεων που συμμετέχουν στην Πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» και 

ιιι) της ανακοίνωσης ενδεικτικών τιμών λιανικής πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.

β. Ορίζονται κατά περίπτωση οι αρμόδιες αρχές για τη διενέργεια ελέγχου, τη διαπίστωση των οικείων παραβάσεων και την επιβολή των σχετικών κυρώσεων.

γ. Παρέχεται νομοθετική εξουσιοδότηση για τον καθορισμό με υ.α. των κατηγοριών των προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των προτεινόμενων διατάξεων, της διαδικασίας του ελέγχου και της επιβολής των κυρώσεων.

δ. Ορίζεται το χρονικό διάστημα ισχύος των προαναφερόμενων ρυθμίσεων.
 
Αιτιολογική έκθεση

Η «ταυτότητα» της αξιολογούμενης ρύθμισης

1. Ποιο ζήτημα αντιμετωπίζει η αξιολογούμενη ρύθμιση;

Με τα προτεινόμενα άρθρα επιχειρείται να αντιμετωπιστούν οι πληθωριστικές πιέσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά. Η αντιμετώπιση των επιπρόσθετων πληθωριστικών πιέσεων που ενδεχομένως οφείλονται και σε ατέλειες στη λειτουργία της ελληνικής αγοράς κινείται σε δύο βασικούς άξονες: 

 α) τον καλύτερο και πληρέστερο έλεγχο της λειτουργίας της αγοράς, κυρίως μέσω του άρθρου 54 του ν. 5045/2023 (Α’ 136) και των πρόσθετων μέτρων που προβλέπονται στο άρθρο 1, και 

β) την επαύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων που παράγουν, εισάγουν και πωλούν βασικά καταναλωτικά προϊόντα στην ελληνική αγορά, μέσω μηχανισμών, όπως «το καλάθι του νοικοκυριού», η επισήμανση των προϊόντων για τα οποία παρέχεται από τις επιχειρήσεις, που τα παράγουν, εισάγουν και πωλούν, δέσμευση για μείωση τιμής μεσοπρόθεσμα (άρθρο 2), καθώς και η ανακοίνωση κανονικών λιανικών τιμών αγοράς για οπωροκηπευτικά προϊόντα (άρθρο 3), προκειμένου οι καταναλωτές να αποφεύγουν την αγορά τους από επιχειρήσεις που προχωρούν σε αθέμιτες υπερτιμολογήσεις.

2.Γιατί αποτελεί πρόβλημα;

Οι αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις, που εισάγονται στην ελληνική αγορά πρωτίστως μέσω των διεθνών τιμών εμπορίου, οδηγούν σε σταδιακή αύξηση των λιανικών τιμών πώλησης βασικών καταναλωτικών προϊόντων. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι οι καταναλωτές, σε ένα πεδίο συνεχώς μεταβαλλόμενων τιμών, δυσκολεύονται στην επαρκή σύγκριση των τιμών, με αποτέλεσμα να αδυνατούν, σε πολλές περιπτώσεις, να λάβουν ευχερώς ορθολογικές αποφάσεις για την αγορά προϊόντων. Το γεγονός αυτό επιτρέπει σε μία ορισμένη κατηγορία εμπόρων να υπερτιμολογεί αθέμιτα βασικά καταναλωτικά προϊόντα, των οποίων η ζήτηση παρουσιάζει χαμηλή ελαστικότητα, αποκομίζοντας αθέμιτα κέρδη σε βάρος της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών (αθέμιτη κερδοφορία).

3. Ποιους φορείς ή πληθυσμιακές ομάδες αφορά;

Το σύνολο των επιχειρήσεων παραγωγής ή χονδρικής εμπορίας καταναλωτικών προϊόντων και το σύνολο των καταναλωτών στην Ελλάδα.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 1

Υποχρέωση ανακοίνωσης ανατιμήσεων προϊόντων

1. Οι επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων και άλλων προϊόντων που ασκούν δραστηριότητες λιανικής πώλησης («super markets»), των οποίων ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών υπερβαίνει τα ενενήντα εκατομμύρια (90.000.000) ευρώ, βάσει των οικονομικών καταστάσεων της αμέσως προηγούμενης, από την έναρξη ισχύος του παρόντος, διαχειριστικής περιόδου, ανακοινώνουν στο Υπουργείο Ανάπτυξης οποιαδήποτε αύξηση τιμής αγοράς από προμηθευτή καταναλωτικών προϊόντων που είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση ή παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση.
2. Οι ανακοινώσεις αύξησης τιμών της παρ. 1 αξιοποιούνται για τον έλεγχο της εφαρμογής του άρθρου 54 του ν. 5045/2023 (Α’ 136) στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας των προϊόντων που διατίθενται από τις επιχειρήσεις της παρ. 1, στο καταναλωτικό κοινό, καθώς και για την παρακολούθηση της εξέλιξης των τιμών χονδρικής πώλησης των προϊόντων με σκοπό τον σχεδίασμά δημόσιων πολιτικών για την αντιμετώπιση ατελειώντης αγοράς.
3. Τα στοιχεία που παρέχονται διά των ως άνω ανακοινώσεων παραμένουν εμπιστευτικά για τη διαφύλαξη του υγιούς ανταγωνισμού και για την τήρηση του εμπορικού απορρήτου των επιχειρήσεων της παρ. 1, κατά την παρ. 4 του άρθρου 22α του ν. 1733/1987 (Α’ 171).
4. Αρμόδιες αρχές για τη διαχείριση των ανακοινώσεων της παρ. 1 ορίζονται: α) η Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης, και β) η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς.
5. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου της παρ. 4, επιβάλλεται εις βάρος του ελεγχόμενου προσώπου πρόστιμο πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, κάθε φορά που αυτό αποκρύπτει, παραποιεί ή δεν προσκομίζει τις ανακοινώσεις της παρ. 1 ή τα στοιχεία που αποδεικνύουν την ορθότητά τους.
6. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης δύνανται να εξειδικεύονται οι κατηγορίες των προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, το περιεχόμενο της ανακοίνωσης, να καθορίζονται η διαδικασία αποστολής και διαχείρισης των ανακοινώσεων της παρ. 1, καθώς και επιβολής των κυρώσεων της παρ. 5 και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
7. Το παρόν ισχύει μέχρι την 31η Μαΐου 2024.

Άρθρο 2

Επισήμανση προϊόντων με δέσμευση μείωσης τιμής – Πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής»

1. Οι επιχειρήσεις παραγωγής ή χονδρικής εμπορίας καταναλωτικών προϊόντων δύνανται να συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» εφόσον αποστείλουν, μέχρι την 30ή Νοεμβρίου 2023, έγγραφη δέσμευση προς το Υπουργείο Ανάπτυξης που περιλαμβάνει: α) τον μοναδικό κωδικό («barcode»), την επωνυμία, το είδος και το περιεχόμενο του προϊόντος, εκφρασμένου σε κατάλληλη μονάδα μέτρησης, β) την αντισυμβαλλόμενη επιχείρηση, και γ) δέσμευση για τη μείωση της τιμής πώλησης στις επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων και άλλων προϊόντων που ασκούν δραστηριότητες λιανικής πώλησης («super markets»), των οποίων ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών υπερβαίνει τα ενενήντα εκατομμύρια (90.000.000) ευρώ, βάσει των οικονομικών καταστάσεων της αμέσως προηγούμενης, από την έναρξη ισχύος του παρόντος, διαχειριστικής περιόδου, σε σχέση με αυτήν της τελευταίας προμήθειας, μέχρι τη 19η Σεπτεμβρίου 2023, εξαιρουμένων των προωθητικών ενεργειών, κατά τουλάχιστον πέντε τοις εκατό (5%), για τους επόμενους έξι (6) μήνες από τον χρόνο της αποστολής της έγγραφης δέσμευσης.
2. Τα προϊόντα της παρ. 1 επισημαίνονται με ευκρινές ειδικό σήμα στον χώρο πώλησης (ράφι) των προϊόντων που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» με μέριμνα των επιχειρήσεων της περ. β) της παρ. 1.
3. Οι επιχειρήσεις της περ. β) της παρ. 1 μεταφέρουν πλήρως τις μειωμένες τιμές πώλησης των προμηθευτών τους στον τελικό καταναλωτή. Για τα προϊόντα της παρ. 1 εφαρμόζεται ο έλεγχος του μέγιστου περιθωρίου κέρδους του άρθρου 54 του ν. 5045/2023 (Α’ 136), για το χρονικό διάστημα της παρ. 6. Ειδικά, για τα προϊόντα που δεν είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση των καταναλωτών κατά το άρθρο 54 του ν. 5045/2023, κατά την εφαρμογή του παρόντος το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα δεν υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα, μέχρι τη 19η Σεπτεμβρίου 2023.
4. Σε περίπτωση μη τήρησης της έγγραφης δέσμευσης της παρ. 1, επιβάλλεται πρόστιμο ύφους πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ ανά κωδικό προϊόντος. Η χρήση του ειδικού σήματος, από τις επιχειρήσεις της περ. β) της παρ. 1, σε προϊόντα που δεν συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» τιμωρείται με πρόστιμο ύφους δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ ανά κατάστημα και ανά κωδικό προϊόντος. Η αντιποίηση της πρωτοβουλίας «Μόνιμη Μείωση Τιμής» ή η απομίμηση του ειδικού σήματος της παρ. 2 τιμωρείται με πρόστιμο ύψους δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ ανά κωδικό προϊόντος και ανά κατάστημα. Τα ως άνω πρόστιμα δεν αποκλείουν την εφαρμογή των άρθρων 9 έως 9Θ του ν. 2251/1994 (Α’ 191), περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
5. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης δύνανται να προβλέπονται συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, να καθορίζονται η διαδικασία αποστολής και διαχείρισης των έγγραφων δεσμεύσεων της παρ. 1, καθώς και επιβολής των κυρώσεων της παρ. 3, οι λεπτομέρειες σχετικά με την εφαρμογή της επισήμανσης της παρ. 2, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
6. Το παρόν ισχύει μέχρι την 31η Μαΐου 2024.

 Άρθρο 3

Ανακοίνωση ενδεικτικών τιμών λιανικής πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων

1. Οι επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων και άλλων προϊόντων που ασκούν δραστηριότητες λιανικής πώλησης («super markets»), των οποίων ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών υπερβαίνει τα ενενήντα εκατομμύρια (90.000.000) ευρώ, βάσει των οικονομικών καταστάσεων της αμέσως προηγούμενης, από την έναρξη ισχύος του παρόντος, διαχειριστικής περιόδου, ανακοινώνουν στο Υπουργείο Ανάπτυξης λιανικές τιμές πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων, σε τακτά χρονικά διαστήματα.
2. Το Υπουργείο Ανάπτυξης ανακοινώνει ενδεικτικές τιμές λιανικής πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων στους καταναλωτές, ιδίως μέσω των ιστοτόπων του Υπουργείου Ανάπτυξης και της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, καθώς και του «e-katanalotis».
3. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Ανάπτυξης, μετά από εισήγηση του Διοικητή της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς, επιβάλλεται πρόστιμο είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, στους υπόχρεους της παρ. 1, κάθε φορά που δεν προβαίνουν στις ανακοινώσεις λιανικών τιμών πώλησης οπωροκηπευτικών προϊόντων, εκτός αν η παράλειψη της ανακοίνωσης τιμών οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας ή αντικειμενικούς λόγους τεχνικής αδυναμίας.
4. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης δύνανται να εξειδικεύονται οι κατηγορίες των προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, να καθορίζονται η διαδικασία, τα χρονικά διαστήματα αποστολής και η διαχείριση των ανακοινώσεων της παρ. 1, καθώς και επιβολής των κυρώσεων της παρ. 3 και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.
5. Το παρόν ισχύει μέχρι την 31η Μαΐου 2024.