Οι λέξεις της περσινής χρονιάς ανήκουν στη γλώσσα της περσινής χρονιάς και οι λέξεις της επόμενης χρονιάς προσμένουν μιαν άλλη φωνή. Αυτό κατάλαβε ο Αλέξης Τσίπρας και στην ομιλία της παραίτησης του είπε: «Κατανοώ την ανάγκη για ένα νέο κύμα του ΣΥΡΙΖΑ. Και αποφάσισα να παραμερίσω για να περάσει». Κατάλαβε ότι μετά τις δύο οδυνηρές ήττες, του Μαΐου και του Ιουνίου, ο ίδιος έπρεπε να κάνει στην άκρη αφού η κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει δεν του επιτρέπει -και εξ αντικειμένου ούτε και μπορεί- να εκφράσει ή να «εφεύρει» τον νέο ΣΥΡΙΖΑ. Το παρελθόν του υπονόμευε το μέλλον. Και του ιδίου και του κόμματός του. Εξάλλου, αν δεν έχεις την δύναμη να επιβάλλεις τους δικούς σου όρους στη ζωή, τότε πρέπει να δεχτείς τους όρους που σου προσφέρει αυτή. Και αυτό που πρόσφερε η (πολιτική) ζωή στον Αλέξη ήταν η υποχώρηση στα μετόπισθεν και η ένταξή του στην ομάδα των πρώην πρωθυπουργών.
Ένα ζεστό χαμόγελο της Μπέτυ Μπαζιάνα στον Αλέξη Τσίπρα τη στιγμή που εκείνος έμπαινε στο αυτοκίνητο λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση από το Ζάππειο Μέγαρο της παραίτησής του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ
Μπορεί να δήλωσε ότι θα συνεχίσει να είναι παρών όμως ξέρει -και πρέπει να το συνηθίσουν και στην Κουμουνδούρου- ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει σε περιδίνηση και θα χρειαστεί αρκετός χρόνος, ενδεχομένως και πέραν της τετραετίας, μέχρις ότου ο/η διάδοχος του Τσίπρα και ευρύτερα οι ηγετικές εκφράσεις της Κεντροαριστεράς καταφέρουν να διαβάσουν και να αποκωδικοποιήσουν τις νέες προκλήσεις της εποχής, τις νέες αντιθέσεις και τα νέα ρεύματα της κοινωνίας προκειμένου να καταλήξουν σε ένα νέο και ελκυστικό για την κοινωνική πλειοψηφία εθνικό αφήγημα και ένα ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο αναδιοργάνωσης της σύνολης Κεντροαριστεράς και διακυβέρνησης της χώρας.
Εξυπακούεται, πως στον «μεγάλο χειμώνα» που περιμένει την αξιωματική αντιπολίτευση ο Τσίπρας δεν θα διακινδυνεύσει να …πλευριτώσει. Για ικανό χρονικό διάστημα θα θεάται μακρόθεν τα τεκταινόμενα και τις εξελίξεις. Δεν θα έχει τη συμπεριφορά του Κώστα Καραμανλή, που για 14 χρόνια έχασε τη μιλιά του και απλώς πήγαινε στη Βουλή όταν υπήρχε κάποια σημαντική ψηφοφορία, αλλά θα μιμείται κατά περίπτωση τον Αντώνη Σαμαρά και τον Γιώργο Παπανδρέου, επιλέγοντας τα θέματα στα οποία θα τοποθετείται στη Βουλή και δημόσια. Πρόθεση να επιστρέψει δεν έχει. Τουλάχιστον στο προβλεπτό μέλλον. Και αυτό το κατέστησε σαφές στους συντρόφους του. Δεν αποκλείεται ή μάλλον το σκέφτεται, αυτό είπε στα μέλη του Εκτελεστικού Γραφείου, να γράψει κάποιο βιβλίο με τα όσα έζησε όταν ήταν πρωθυπουργός, αλλά και στην αντιπολίτευση, τόσο πριν το 2015 όσο κυρίως την περίοδο 2019-2023.
Από τη στιγμή που αποφάσισε να παραδώσει τα σκήπτρα, ο/η διάδοχος του μπορεί, εφόσον το θέλει, να τον συμβουλεύεται, αλλά μέχρις εκεί. Ούτε στην Πολιτική Γραμματεία πήγε ούτε στην Κεντρική Επιτροπή θα πάει. Όσοι μετέχουν στα καθοδηγητικά όργανα της Κουμουνδούρου θα πρέπει να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Θα πρέπει να μάθουν να συνυπάρχουν χωρίς τον …πατερούλη. Ο Αλέξης πέταξε το μωρό στη θάλασσα κι αυτό ή θα μάθει κολύμπι ή θα πνιγεί. Η πρόκληση για τους επιγόνους του Τσίπρα είναι να μπορέσουν, χωρίς αυτόν, να κρατήσουν το κόμμα ενωμένο και να ανακόψουν την καθοδική του φορά. Extremely difficult project, που θα έλεγε με οξφορδιανή προφορά, και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.
Αναμφίβολα, η παραίτηση Τσίπρα είναι μια πράξη ορθοφροσύνης αφού το να τα παρατάς δεν σημαίνει πάντα ότι είσαι αδύναμος. Μερικές φορές σημαίνει ότι είσαι αρκετά δυνατός για να μην επιμένεις. Βεβαίως, εκτός από ορθοφροσύνη η παραίτηση του Αλέξη ήταν και αναγκαστική. Το μετεκλογικό περιβάλλον για τον ΣΥΡΙΖΑ με επικεφαλής τον Τσίπρα ήταν ναρκοθετημένο.
Οι αντίπαλοί του τον περίμεναν στη γωνία για να του επιτεθούν με κάθε μέσο. Αν έμενε, έστω μέχρι τις ευρωεκλογές, όπως του εισηγούνταν κάποιοι, αντί για πολιτική θα έπρεπε να κάνει πιρουέτες σε ναρκοπέδιο αφού όλοι θα του υπενθύμιζαν με τρόπο, ακόμη και με ειρωνεία, το εκλογικό αποτέλεσμα. Από τον Μητσοτάκη, μέχρι τον Ανδρουλάκη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, αλλά και όσους, μεταξύ των οποίων και δημοσιολογούντες, συναπαρτίζουν το λεγόμενο «αντισύριζα μέτωπο».
Τα κοινοβουλευτικά καζάνια της κολάσεως για τον Αλέξη δεν θα ήταν μόνον οι συζητήσεις σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων, αλλά και το γεγονός ότι θα ηγείτο μιας κολοβής αξιωματικής αντιπολιτεύσεως. Έχοντας λιγότερους από 50 βουλευτές, ο ΣΥΡΙΖΑ στερείται σοβαρών κοινοβουλευτικών όπλων, όπως η πρόταση μομφής και η σύσταση εξεταστικών επιτροπών, ενώ θα έχει λιγότερους μετακλητούς υπαλλήλους και σοβαρή περικοπή της ετήσιας χρηματοδότησης κάτι που εκ των πραγμάτων θα προσθέσει αφενός και οικονομικά εμπόδια στην λειτουργία και την άσκηση αποτελεσματικής αντιπολίτευσης και αφετέρου θα έχει παρενέργειες και σε άλλους θεσμούς και δράσεις που επιχορηγεί η Κουμουνδούρου.
Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την (βασίμως πιθανολογούμενη) μεταστροφή των λεγόμενων γκρι κουστουμιών της εξουσίας. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν οιωνεί κυβέρνηση και ο Τσίπρας οιωνεί πρωθυπουργός η λεγόμενη διαπλοκή συμφερόντων, στις προσθαφαιρέσεις εξουσίας που έκανε, λάμβανε, και ήταν λογικό, σοβαρά υπόψιν της το 31,5% των εκλογών του 2019. Από τη στιγμή που αυτό έπεσε κάτω και από το 18% είναι επίσης λογικό να κάνουν δεύτερες σκέψεις για το κυβερνητικό μέλλον του Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ. Και συνακόλουθα να έχουν συμπεριφορά που να αντιστοιχεί στο νέο πολιτικό στάτους της Κουμουνδούρου.
Τώρα, με τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ εκτός κυβερνητικού παιχνιδιού, τόσο οι πολίτες όσο και οι παράγοντες που επηρεάζουν τον δημόσιο βίο θα «αγκυροβολίσουν» στο κυβερνητικό λιμάνι, ενώ θα αυξήσουν και το ενδιαφέρον τους για τα συμβαίνοντα στο ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα για την προσπάθεια της Χαριλάου Τρικούπη να αφαιρέσει -αρχής γενομένης από τις αυτοδιοικητικές εκλογές και μέχρι τις ευρωεκλογές- τα πρωτεία του ΣΥΡΙΖΑ στην Κεντροαριστερά. Ο Ανδρουλάκης και οι σύντροφοί του θα επιχειρήσουν να πλαγιοκοπήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ και παρά τα όσα λέγονται δεν θα είναι αρνητικοί στον επαναπατρισμό στελεχών, με μόνη εξαίρεση τις ακραίες περιπτώσεις των πασοκογενών βουλευτών, πρώην και νυν, που τους έχουν χαρακτηρίσει όχι απλώς «λιποτάκτες», αλλά και «σημαδεμένους» .
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα δείξουν το μέλλον των σχέσεων ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ. Κατά ορισμένους η παραίτηση Τσίπρα διευκολύνει τα πράγματα για να έλθουν πιο κοντά τα δύο κόμματα, έστω σε επίπεδο κοινών δράσεων, εκτός κι αν ο Νίκος Ανδρουλάκης συνεχίσει να έχει την ίδια -όπως με τον Τσίπρα- εχθρική στάση και στη νέα ηγεσία της Κουμουνδούρου. Κάτι που μάλλον θα ζημιώσει τη Χαριλάου Τρικούπη και διαγενομένου του χρόνου και των εξελίξεων θα ενισχύσει το αίτημα και τις προσπάθειες για συνολική αναδιοργάνωση του κεντροαριστερού χώρου, ειδικά αν η νέα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ το κάνει σημαία της.
Αυτό το «ειδικά» είναι το κουμπί της Αλέξαινας, κοινώς των εξελίξεων στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο προσανατολισμός των εσωκομματικών ομάδων και των προβεβλημένων στελεχών είναι διαφορετικός και ταυτοχρόνως αντιπαραθετικός. Όσο ήταν ο Τσίπρας το πρόβλημα ήταν υπό έλεγχο. Υπήρχε η προεδρική πλειοψηφία που ήθελε τη μετακίνηση προς το κέντρο και την σοσιαλδημοκρατία και η αριστερή μειοψηφία που επέμενε ριζοσπαστικά και αριστερά. Στο όνομα της πολιτικής και της κυβερνώσας αριστεράς ο Τσίπρας είχε καταφέρει να σταματήσουν οι ιδεολογικές εχθροπραξίες.
Ακόμη και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος συμφωνούσε ότι «η νέα αριστερά θα έπρεπε να μιμηθεί την αλεπού και όχι τον σκαντζόχοιρο». Τώρα όλα τα χρώματα της ιδεολογικής παλέτας ζωγραφίζουν ή καλύτερα μουντζουρώνουν τον πίνακα του ΣΥΡΙΖΑ. Όλες οι αποχρώσεις του κόκκινου και του πράσινου …κάνουν παιχνίδι. Αριστερά ή κεντροαριστερά; είναι το δίλλημα που κυριαρχεί στις συζητήσεις στον ΣΥΡΙΖΑ ενόψει της αλλαγής ηγεσίας. Λίγοι είναι αυτοί που καταλαβαίνουν ότι το πρόβλημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είναι αν θα είναι αριστεροί ή σοσιαλδημοκράτες, αλλά ποια θα είναι η σχέση τους με την κοινωνία. Για να παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ μεγάλο και κυβερνητικό κόμμα θα πρέπει να ορίσει τη φυσιογνωμία του σε σχέση με τις κοινωνικές ανάγκες και να προσανατολίσει τη στρατηγική του στη δημιουργία πολιτικών πλειοψηφιών. Αν συνεχίσουν να τσακώνονται για τη …φύση των αγγέλων και την …υπόφυση του Ζωροάστρη τότε «τρέχα γύρευε και Νικολό (Παππά και Φίλη) καρτέρει».
Ήδη μετά τον αιφνιδιασμό από την παραίτηση Τσίπρα προεδρικοί, ΡΕΝΕδες, πασοκογενείς, ΟΜΠΡΕΛΑδες και λοιποί στον ΣΥΡΙΖΑ προσπαθούν να δουν τι θα κάνουν. Οι δύο μεγάλες ομάδες οι Προεδρικοί και η Ομπρέλα έχουν κυριολεκτικά αποδεκατιστεί αφού κορυφαία τους στελέχη έμειναν εκτός κοινοβουλίου. Οι επιφανείς πασοκογενείς που ανήκουν στο μπλοκ των προεδρικών (Ξενογιαννακοπούλου, Σπίρτζης, Ραγκούσης, Τόλκας, Μωραΐτης κ.α.) και από τους οποίους κάποιοι μαζί με τους Ζαχαριάδη, Θεοχαρόπουλο, Γ. Τσίπρα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκλογή νέας ηγεσίας, δεν είναι βουλευτές.
Το ίδιο ισχύει και για τους Φίλη, Σκουρλέτη, Βούτση, από την πλευρά της Ομπρέλας. Τουλάχιστον συμφώνησαν η Πολιτική Γραμματεία )που συνεδρίασε χθες, Κυριακή 2/7) να εκλέξει πρόεδρο της Κ.Ο. τον Σωκράτη Φάμελλο μέχρι να εκλεγεί, στις αρχές Σεπτεμβρίου, από το διαρκές συνέδριο, ο νέος πρόεδρος του κόμματος. Το Σαββατοκύριακο 15-16 Ιουλίου αναμένεται πάντως καυτό αφού στην Κεντρική Επιτροπή οι ομάδες (Κίνηση Μελών, Ομπρέλα, ΡΕΝΕ, πασοκογενείς κ.α.) αλλά και ανέστια στελέχη θα διασταυρώσουν τα ξίφη τους για την παραίτηση Τσίπρα, τα αίτια της ήττας, τη φυσιογνωμία, τη στρατηγική, την αντιπολιτευτική τακτική και τη δομή του κόμματος, αλλά και για την εκλογή ή όχι νέων γραμματέων, στη θέση της Σβίγγου και του Βασιλειάδη, και νέας Πολιτικής Γραμματείας -όπως ζήτησαν ο Σπίρτζης, ο Πολλάκης και η Νοτοπούλου από την πλειοψηφία, με την Γεροβασίλη, τον Ζαχαριάδη, τον Θεοχαρόπουλο, τη Μαριλίζα όμως να διαφωνούν και να συντάσσονται με την θέση της Ομπρέλας αυτά να αλλάξουν στο συνέδριο- ενώ θα κατατεθούν και οι υποψηφιότητες για την αρχηγία.
Η μόνη, αλλά όχι σίγουρη υποψηφιότητα στο τραπέζι είναι της Έφης Αχτσιόγλου, καθώς ο Αλέξης Χαρίτσης, παρότι δέχεται ισχυρές πιέσεις να είναι υποψήφιος, δεν φαίνεται διατεθειμένος να δώσει μάχες για το μοίρασμα της κομματικής πίτας όταν το βασικό για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι, κατά τη γνώμη του, η εκπόνηση μιας διαφορετικής και εναλλακτικής, στην κυβερνητική, στρατηγικής που θα μεγαλώσει τον πλούτο της χώρας για να υπάρξει αναδιανομή υπέρ των αδυνάμων και των μεσοστρωμάτων και μείωση των ανισοτήτων. Και από την οποίαν εκ των πραγμάτων θα ενισχυθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ για να μπορέσει κάποια στιγμή να επανέλθει στην κυβέρνηση. Την υποψηφιότητα της «αριστερής Έφης» θα υποστηρίξει και η Ομπρέλα στην περίπτωση που δεν είναι υποψήφιος ο Τσακαλώτος, όπερ και το πιθανότερο. Βέβαια, εάν υπάρξει αδιέξοδο στις παρασκηνιακές συζητήσεις για τις υποψηφιότητες ο Ευκλείδης μπορεί τελικά να υποψήφιος παρότι η υπόδειξη Τσίπρα ήταν να πάνε σε ανανέωση και τη νέα γενιά. Ο Τσακαλώτος θα ήταν σίγουρα υποψήφιος εάν ο Τσίπρας διεκδικούσε να επανεκλεγεί, με συνοπτικές διαδικασίες, εντός του Ιουλίου.
Εκτός της κούρσας για την ηγεσία πρέπει να τοποθετήσουμε και τους Γαβριήλ Σακελλαρίδη και Διονύση Τεμπονέρα -ο οποίος κατέθεσε δική του πλατφόρμα για την επανίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ- επειδή δεν είναι βουλευτές και τουλάχιστον στην παρούσα φάση η δυαρχία (άλλος αρχηγός κοινοβουλευτικής ομάδας και άλλος πρόεδρος του κόμματος) δεν προκρίνεται ως μοντέλο διοίκησης του ΣΥΡΙΖΑ. Εκτός διαδοχής, υπό την έννοια της μη εκλογής εφόσον είναι υποψήφιοι, θα πρέπει να θέσουμε και τους Παύλο Πολλάκη και Ρένα Δούρου.
Μπορεί και οι δύο, για διαφορετικούς λόγους, να θέλουν να εμφανιστούν στη λίστα των δελφίνων όμως ακόμη κι αν θέσουν υποψηφιότητα θα πρέπει να θεωρείται βέβαιον ότι ο/η διάδοχος του Τσίπρα δεν θα φέρει το όνομά τους. Η υποψηφιότητα Πολλάκη κατά κάποιο τρόπο προσομοιάζει σε εκείνη του (ορκισμένου εχθρού του) Γεωργιάδη. Όπως ο Άδωνις έτσι και ο Πολλάκης θέλει να καταγράψει ένα ποσοστό που θα τον καταστήσει υπολογισμό κομματικό παράγοντα. Και μπορεί να το καταφέρει. Αν μάλιστα η εκλογή γίνονταν εντός του Ιουλίου και οι εκλέκτορες ήταν λίγοι τότε το ποσοστό του Πολλάκη ενδεχομένως να μην ηπταν ευκαταφρόνητο αφού έχει σκληρό φαν κλαμπ στον ΣΥΡΙΖΑ και κατά συνέπεια θα μπορούσε να δυσκολέψει αρκετά την εκλογή της «κόκκινης Έφης».
Αν κατέβει ο Πολλάκης και κατέβει και ο Τσακαλώτος τότε μπορεί η Αχτσιόγλου να κάνει πίσω. Σημειώνουμε ότι ο βασικός λόγος που συμφωνήθηκε η εκλογή αρχηγού να γίνει στις αρχές Σεπτεμβρίου είναι επειδή στα τέλη Ιουλίου, όπως ήθελαν κάποιοι της Ομπρέλας, οι κάλπες έπρεπε να στηθούν στις παραλίες και οι εκλέκτορες πιθανότατα θα ήταν λιγότεροι και από τα περίπου 5.000 μέλη του διαρκούς συνέδριου. Στις 3 και 10 Σεπτεμβρίου μπορεί να μην είναι οι 170.000 που ψήφισαν τον Τσίπρα, αλλά κι οι μισοί να είναι θα καταγραφεί στα θετικά της Κουμουνδούρου.
Η αισιοδοξία πάντως δεν είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί στην Κουμουνδούρου. Το κενό που άφησε ο Τσίπρας καθημερινά θα μεγαλώνει καθώς οι σύντροφοί του θα ταλαιπωρηθούν πολύ μέχρι να βρούν γλώσσα συννενόησης και να αναπτύξουν αισθήματα αυτοσυντήρησης. Η μετά Τσίπρα εποχή θα έχει, όπως φαίνεται, μεγάλη ξηρασία και δυστυχώς για την αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά και τη χώρα, οι επίδοξοι διάδοχοι του Τσίπρα δεν έχουν φροντίσει να προμηθευτούν παγούρια για να έχουν λίγο φρέσκο νερό. Ούτε και την πυγμή κάποιος/α από αυτούς/ες να αρπάξει την ευκαιρία, όπως θα έκανε ένας αληθινός ηγέτης, ερχόμενος σε σύγκρουση με τους κομματικούς «Ευμολπίδες»(σημείωση: οι ιεροφάντες, δηλαδή οι θρησκευτικοί ταγοί στα Ελευσίνια μυστήρια, ήταν πάντα από το γένος των Ευμολπιδών), που θέλουν τον νέο αρχηγό αιχμάλωτο των συσχετισμών και των ισορροπιών της Κουμουνδούρου και ούτε καν πρώτο μεταξύ ίσων…