Tους καλά φυλαγμένους σκελετούς του ελληνικού σιδηροδρόμου, αποκαλύπτουν με τον πλέον τραγικό τρόπο τα φονικά τρένα της Hellenic Train που αργά προχθές το βράδυ έκοψαν το νήμα της ζωής σε 43 συμπολίτες μας και βύθισαν στο πένθος όλη την χώρα.
Είναι η κατάληξη μιας ανείπωτης τραγωδίας που μπορεί να προκάλεσε ένα ανθρώπινο χέρι, κουβαλά ωστόσο ευθύνες και παραλείψεις διαχρονικά, κυβερνήσεων, εταιρειών του σιδηροδρόμου και εργολάβων που με τις τακτικές και τα τερτίπια τους καθυστέρησαν πολύτιμες συμβάσεις έργων για την ασφάλεια και την σηματοδότηση του δικτύου.
Η ειρωνεία είναι ότι δεν λειτουργούν πανάκριβα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, χάρη στα οποία θα είχε αποτραπεί άλλη μια τραγωδία μετά το συμβάν στο Άδενδρο το 2017. Τι έφταιξε και η Ελλάδα βιώνει το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό ατύχημα στην ιστορία της σε μια περιοχή όπως τα Τέμπη που πριν από 25 χρόνια εκτυλισσόταν μια παρόμοια τραγωδία με θύματα μαθητές μιας σχολικής εκδρομής;
Το τελευταίο διάστημα, η απερχόμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών αποφάσισε να προχωρήσει σε διαγωνισμούς για τη συντήρηση του δικτύου με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) χωρίς ωστόσο να υπολογίσει ότι για να τρέξουν οι επίμαχες εργολαβίες θα πρέπει να παραδοθούν οι αμαρτωλές συμβάσεις! Στελέχη του σιδηροδρόμου υποστηρίζουν ότι σήμερα σε ένα μικρό τμήμα του σιδηροδρομικού άξονα Τιθορέα – Λιανοκλάδι – Δομοκός λειτουργεί η σηματοδότηση. Όπως σημειώνουν, η σηματοδότηση είναι ένα ακόμη θύμα της απουσίας συντήρησης του δικτύου αλλά και παράνομων κυκλωμάτων λεηλασίας του εξοπλισμού.
Τα συστήματα δούλευαν μέχρι το 2008 έως 2009. Έκτοτε έχουν πάψει να λειτουργούν με τους συνδικαλιστές να έχουν αποστείλει στον ΟΣΕ τρία εξώδικα το τελευταίο διάστημα, με αφορμή και τους δυο τελευταίους εκτροχιασμούς, κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου για την ανάγκη άμεσης αποκατάστασης του δικτύου και την ασφάλεια της σιδηροδρομικής υποδομής. Στοιχεία όμως που ο ΟΣΕ εμφανίζεται να έχει απορρίψει, χαρακτηρίζοντας αστήρικτες τις καταγγελίες και ανακρίβειες τους σχετικούς κινδύνους.
Για να βρεθεί λύση, επιστρατεύτηκε η περίφημη εργολαβία 717, προκειμένου να αναβαθμίσει τη σηματοδότηση και τα άλλα συστήματα. Όμως συμπτωματικά, από τότε πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια χωρίς να έχει παραδοθεί το έργο. Προ διετίας την εργολαβία εκτελούσε η κοινοπραξία ΤΟΜΗ – Alstom. Όμως από το 2021 το έργο έχει αναλάβει αποκλειστικά η γαλλική Alstom, την ώρα που επικρέμεται ευρωπαϊκή καμπάνα για επιστροφή κονδυλίων λόγω των καθυστερήσεων.
Το ντόμινο της τεχνολογικής απαξίωσης του σιδηροδρόμου επεκτείνεται και στην τηλεδιοίκηση, την εξ’ αποστάσεως διαχείριση της κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών από τα τρία κέντρα που διαθέτει ο ΟΣΕ σε Αθήνα, Λάρισα και Θεσσαλονίκη.
Ούτε και το σύστημα ECTS για την ασφάλεια κυκλοφορίας που αν λειτουργούσε θα ειδοποιούσε εγκαίρως πως δύο αμαξοστοιχίες κινούνταν το βράδυ της Τρίτης στην ίδια γραμμή.
Τα τελευταία χρόνια η ρύθμιση κυκλοφορίας γίνεται τοπικά, δηλαδή από σταθμάρχες και κλειδούχους που βρίσκονται στις μεγάλες πόλεις από τις οποίες διέρχεται το σιδηροδρομικό δίκτυο. Οι σταθμάρχες ρυθμίζουν την κυκλοφορία στις διακλαδώσεις και αποφασίζουν ποιο τμήμα της διπλής γραμμής θα μονοδρομηθεί, στην περιοχή ευθύνης τους, μέχρι να φτάσει ο συρμός στον επόμενο σταθμάρχη.
Σύμφωνα με παράγοντες του σιδηροδρόμου αν λειτουργούσαν τα συστήματα φωτοσήμανσης και ο μηχανοδηγός είχε ένδειξη από τα φανάρια ότι κάτι έρχεται, θα σταματούσαν σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου και η τραγωδία θα είχε αποτραπεί. Τα επιβατικά αναπτύσσουν ταχύτητες 160 χιλ ανά ενώ στα 110 χιλ πέφτει η ταχύτητα στα εμπορικά.
Στον παροπλισμό της σύγχρονης τεχνολογίας για την παρακολούθηση των τρένων που τα τελευταία χρόνια, αξιοποιείται ακόμη και από εταιρείες ντελίβερι αλλά και ταξί για την παρακολούθηση του στόλου τους, θα πρέπει να προστεθεί και η δραματική λόγω μνημονίων υποστελέχωση του ΟΣΕ. Σήμερα υπολογίζεται ότι για την συντήρηση του δικτύου αξιοποιούνται από την Πάτρα μέχρι το Ορμένιο, περί τους 30 υπαλλήλους. Το δε προσωπικού του οργανισμού είναι περίπου 700 άτομα, πολλοί από τους οποίους είναι στο στάδιο της συνταξιοδότησης. Το οργανόγραμμα του Οργανισμού προβλέπει 2.200 εργαζόμενους.