Ισχνά κοινωνικά αντανακλαστικά, ελλιπή ενημέρωση και μερική συμπαράσταση αποδίδουν στην εταιρία Hellenic Train οι συγγενείς των θυμάτων του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος με τους 57 νεκρούς κι ενώ την ηχηρή απουσία της εταιρίας αναφορικά με την υποστήριξη, υλική και ψυχολογική, των επιβατών και των οικείων τους κατά τις πρώτες στιγμές μετά την μετωπική σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου έχουν επισημάνει δημόσια, κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες.
«Δεν έχει έρθει κανένας για βοήθεια. Ούτε ψυχολόγος. Ούτε τίποτα, κανένας. Οι μόνοι που μας βοήθησαν και τους ευχαριστούμε πολύ, ήταν κάποιες κυρίες ψυχολόγοι, όταν πήγαμε να παραλάβουμε τη σορό» ανέφερε ο πατέρας της 23χρονης Ιφιγένειας, Σωτήρης Μήτσκας μετά την ταφή της νεαρής φοιτήτριας, καθώς η κόρη του έχασε τη ζωή της επιβαίνοντας στο τρίτο βαγόνι της μοιραίας αμαξοστοιχίας Intercity62.
Μηδενική υπήρξε η εκπροσώπηση της Hellenic Train και στην κηδεία του ανιψιού του γνωστού δημοσιογράφου, Χρήστου Ζαμπούνη, του νεαρού, Σωτήρη Καραγεωργίου. «Η υποτίθεται δημοσία δαπάνη κηδεία ήταν άκρως ιδιωτική. Κυβέρνησις, Hellenic Train, Ο.Σ.Ε. και ΤΡΑΙΝΟΣΕ, όχι μόνον δεν είχαν στείλει εκπροσώπους, αλλά ούτε καν στεφάνια» περιέγραψε, μεταξύ άλλων, σε μακροσκελή ανάρτησή του ο γνωστός δημοσιογράφος, συμπληρώνοντας πως «η σορός του ανιψιού μου δεν ανευρέθη και έπρεπε ο πρώτος μου εξάδελφος να μεταβεί στην Λάρισα, για να υποβληθεί σε τεστ D.N.A., ούτως ώστε να ταυτοποιηθεί μέλος του σώματος του υιού του, το οποίο σώμα, από ό,τι φαίνεται, είχε απανθρακωθεί».
Πέρα από το μοναχικό για τους συγγενείς τελευταίο «αντίο» στους θανόντες, την ίδια απόλυτη μοναξιά φέρεται να βίωσαν οι ίδιοι και κατά τις πρώτες ώρες του τραγικού δυστυχήματος, οπότε και άρχισαν να συρρέουν από όλα τα σημεία της χώρας στη Λάρισα, αγωνιώντας για τα παιδιά τους, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των επιβατών ήταν φοιτήτριες και φοιτητές. Σε κατάσταση σοκ οι περισσότεροι συγγενείς, κατέφευγαν στα νοσοκομεία της πόλης, προκειμένου να μάθουν οτιδήποτε για την κατάστασή των δικών τους προσώπων.
Εκείνες, τις πρώτες ώρες, «πήγαμε στο Πανεπιστημιακό όπου κατέφθαναν συγγενείς και τότε πήραμε την απόφαση να συγκεντρωθεί το σύνολο των νεκρών σε ένα σημείο, ώστε οι συγγενείς να μην πηγαίνουν από νοσοκομείο σε νοσοκομείο και παράλληλα έγινε η λίστα των τραυματιών» περιέγραψε αργότερα ο Υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, προσθέτοντας πως «βάλαμε σε ένα αμφιθέατρο τους συγγενείς, τους διαβάσαμε τη λίστα των τραυματιών για να ξέρουν οι συγγενείς αν οι άνθρωποί τους είναι ζωντανοί».
Τις ζοφερές, ωστόσο, εκείνες στιγμές για τους συγγενείς των τραυματιών και των θυμάτων, οι ιθύνοντες της εταιρίας Hellenic Train φέρεται να βρισκόταν πολύ μακριά από το νοσοκομείο της Λάρισας, με αποτέλεσμα να μην προσφερθεί στους συγγενείς των επιβατών «ούτε ένα ποτήρι νερό». Αντίθετα, το Υπουργείο Υγείας ήταν αυτό που επιλήφθηκε, κατά πληροφορίες, της άμεσης φροντίδας τους, παρέχοντάς τους τα αναγκαία υγρά και τρόφιμα κατά το χρόνο της αναμονής τους, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας. Στις ίδιες εκείνες, δυσβάσταχτες για τις οικογένειες, ώρες, την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη ανέλαβε και πάλι η Πολιτεία, καθώς έξι κλιμάκια ψυχολόγων υποστήριζαν τους γονείς των παιδιών και τους υπόλοιπους συγγενείς, έργο που συντόνισε η αρμόδια Υφυπουργός, Ζωή Ράπτη.
Ταυτόχρονα, ελάχιστες ως μηδαμινές υπήρξαν οι συνεισφορές της Hellenic Train και στην έναρξη της διαδικασίας διάσωσης και ταυτοποίησης, αφού «όλα έγιναν από τους διασώστες του ΕΚΑΒ, αυτοί κατέγραψαν τους τραυματίες, δεν υπήρξε καμία βοήθεια από την εταιρεία. Δεν ήρθε κανένας άνθρωπος της εταιρείας στα νοσοκομεία για να μας βοηθήσει» εξήγησε ο Υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης. Πέρα από τους συγγενείς των θυμάτων και των τραυματιών, αντικείμενο προβληματισμού και για μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας αποτέλεσε η λίστα των επιβαινόντων στην μοιραία αμαξοστοιχία Intercity62, η οποία θεωρείτο αυτονόητο ότι θα έπρεπε να προσκομιστεί προς τις ελληνικές Αρχές, αμέσως μετά τη γνωστοποίηση του δυστυχήματος.
«Η Hellenic Train συνεργάστηκε στενά με τους διασώστες και τους φορείς από τις πρώτες στιγμές μετά το ατύχημα. Συνεργαστήκαμε γρήγορα με τις αρχές, την Πολιτική Προστασία και τις ομάδες διάσωσης για την παροχή υποστήριξης σε όλους τους εμπλεκόμενους στο ατύχημα» αντέτεινε, από πλευράς του ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας, Μαουρίτσιο Καποτόρτο. Όπως ανέφερε, «δεν υπάρχει λεπτομερής κατάλογος όλων των επιβατών που επιβιβάζονται στο τρένο, διότι το τρένο έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από ένα αεροπλάνο ή ένα πλοίο, όπου οι επιβάτες πρέπει απαραιτήτως να παρέχουν τα προσωπικά τους στοιχεία». Συγκεκριμένα, ο κ. Καποτόρτο περιέγραψε πως «οι επιβάτες που αγοράζουν τα εισιτήριά τους μέσω διαδικτύου παρέχουν ορισμένα προσωπικά δεδομένα, όπως τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους». «Για όσους αγοράζουν εισιτήρια στα εκδοτήρια ή εντός του τρένου, το εισιτήριο, ενώ προβλέπει την κατανομή των θέσεων, δεν είναι ονομαστικό», συνέχισε, συνοψίζοντας πως «όλα τα διαθέσιμα στην εταιρεία στοιχεία έχουν ήδη παρασχεθεί στις αρχές».
Την ίδια ώρα, ζητούμενο για την ελληνική κοινή γνώμη αποτέλεσε, πλην της ονομαστικής λίστας των επιβατών της αμαξοστοιχίας Intercity62 και η γνωστοποίηση του ακριβούς φορτίου που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία, ιδίως όταν η σφοδρή σύγκρουση των δύο συρμών και η καταστροφική πυρκαγιά που επακολούθησε, είχαν ως αποτέλεσμα να εξαϋλωθούν οι επιβάτες των πρώτων βαγονιών. Η έλλειψη σχετικής ενημέρωσης μάλιστα συνδυάστηκε με πλήθος σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και την καταγγελία του δικηγόρου ενός πολυτραυματία από το δυστύχημα, ο οποίος έκανε λόγο για δύο φιάλες υγραερίου εντός της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Απαντώντας στις αιτιάσεις, «η Hellenic Train επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχουν φιάλες υγραερίου στο τρένο. Ο εξοπλισμός εξυπηρέτησης στο βαγόνι του εστιατορίου είναι ηλεκτρικός» ανέφερε η εταιρία σε σχετική ανακοίνωσή της, διευκρινίζοντας επιπλέον πως θα προχωρήσει στην αποζημίωση των επιβατών και των οικογενειών τους.
Αξιοσημείωτο, πάντως, είναι και το γεγονός ότι η αρχική ενημέρωση για το τραγικό δυστύχημα πέρασε μέσα από αμιγώς κρατικά κανάλια. Αναφερόμενος στον τρόπο, με τον οποίο η πληροφορία για την σιδηροδρομική τραγωδία έφτασε στην Αθήνα, «αρχικά ενημερωθήκαμε ότι υπάρχει εκτροχιασμός. Μετά από πολύ λίγο με πήρε ο πρόεδρος του ΕΚΑΒ και με ενημέρωσε ότι δεν είναι εκτροχιασμός. Είχε φτάσει στο σημείο ένα όχημα του ΕΚΑΒ και ενημέρωσε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά. Αμέσως μετά ενημέρωσα στον Πρωθυπουργό και αυτομάτως ενημερώθηκαν και όλα τα υπουργεία» τόνισε ο κ. Πλεύρης, χωρίς να μνημονεύει σε κανένα σημείο της εξιστόρησής του την Hellenic Train.
Η συγκεκριμένη εταιρία, άλλωστε, λειτουργεί ως εταιρεία επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών, κάνοντας σχεδόν καθολική χρήση του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου. Για το λόγο αυτό επισήμανε με νόημα -στην πρώτη της αντίδραση μετά το τραγικό δυστύχημα- πως «η ελληνική κρατική εταιρεία ΟΣΕ διατηρεί το καθήκον και την ευθύνη για την συντήρηση, τη διαχείριση και τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου». Χωρίς να αφαιρούν το μερίδιο ευθύνης που του αντιστοιχεί από τον ΟΣΕ, άτομα, ωστόσο, με βαθιά γνώση του πεδίου δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για το εάν οι υπάρχοντες συρμοί της εταιρίας θα μπορούσαν να έχουν αντικατασταθεί ήδη και σε μεγάλο βαθμό με νέους, οι οποίοι θα λειτουργούσαν με μεγαλύτερη ασφάλεια στην υπάρχουσα υποδομή, επικαλούμενοι στην κατεύθυνση αυτή το «ιταλικό παράδειγμα», δηλαδή τη χρήση συρμών με μαγνητική πέδη, σταματώντας αυτόματα 1.5 χιλιόμετρο πριν από κάθε εμπόδιο που εντοπίζουν στις ράγες.
Τον ίδιο προβληματισμό τροφοδοτεί η συμφωνία παράτασης που υπέγραψαν η εταιρία με το ελληνικό δημόσιο, ενώ η εταιρία επιδοτείται για τις άγονες σιδηροδρομικές γραμμές, μεταξύ των οποίων εντάσσεται και η γραμμή Αθήνα- Θεσσαλονίκη, με 50 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Σημειωτέον ότι η νέα σύμβαση, που λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2031, προβλέπει πως η εταιρεία θα επενδύσει μέχρι τον Δεκέμβριο του 2029 περίπου 47,5 εκατ. ευρώ για τα πέντε «ασημένια βέλη», τις αμαξοστοιχίες ETR470 που δρομολογούνται στη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 54 εκατ. ευρώ για τη μίσθωση 10 νέων υδρογονοκίνητων τραίνων και 32 εκατ. για τη μίσθωση 10 νέων ηλεκτροκίνητων τραίνων.
Σε κάθε περίπτωση, το δίδυμο «υποδομή και χρήση», δηλαδή η σχέση μεταξύ του ΟΣΕ και της Hellenic Train έχει περάσει από σαράντα κύματα τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστική την μεταξύ τους διένεξη για τα τέλη χρήσης της υποδομής, τα αύξησε από το 2021 ο Οργανισμός, με τη Hellenic Train να προσφεύγει στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, θεωρώντας υπέρογκες τις χρεώσεις της τελευταίας διετίας.