Οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε σχέδιο Ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας που καλούσε σε άμεση, άνευ όρων και μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, που συντόνισαν τα δέκα εκλεγμένα μέλη του Συμβουλίου (E10) για την αντιμετώπιση της επιδεινούμενης ανθρωπιστικής καταστροφής στην περιοχή.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Το Ψήφισμα, που συντονίστηκε από τη Σλοβενία και συνυποστηρίχθηκε από την Αλγερία, τη Γαλλία και τη Γουιάνα, παρά το αμερικανικό βέτο, ψηφίστηκε από τα δέκα εκλεγμένα Μη Μόνιμα Μέλη του ΟΗΕ (Ελλάδα, Σλοβενία, Γουιάνα, Σιέρρα Λεόνε, Πακιστάν, Αλγερία, Σομαλία, Νότια Κορέα, Παναμά και Δανία) και από τέσσερα Μόνιμα Μέλη (Γαλλία, Ρωσία, Κίνα, Ην. Βασίλειο).
Πρόκειται για την πέμπτη φορά που οι ΗΠΑ ασκούν βέτο σε σχέδιο Ψηφίσματος για εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας από την έναρξη του πολέμου, τον Οκτώβριο του 2023.
Το σύντομο κείμενο του Ψηφίσματος περιλάμβανε τρεις παραγράφους, με τις οποίες ζητείται: η άμεση και άνευ όρων μόνιμη κατάπαυση του πυρός, η αξιοπρεπής και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς και η πλήρης άρση των περιορισμών και εμποδίων στην είσοδο και διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Παρά τις εντατικές διπλωματικές διαβουλεύσεις των τελευταίων ημερών, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να στηρίξουν το κείμενο, επικαλούμενες την απουσία ρητής καταδίκης της Χαμάς και της υποστήριξης στον μηχανισμό βοήθειας Gaza Humanitarian Foundation (GHF), που έχει προωθηθεί από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν επίσης ζητήσει την προσθήκη καταδίκης της Χαμάς, ενώ η Ρωσία πρότεινε διαγραφές αναφορών στην έκθεση του IPC και στο Ψήφισμα 2735 (2024), στο οποίο είχε απόσχει.
Μετά την ψηφοφορία, η Αναπληρώτρια Μόνιμη Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ Ντόροθι Σέι επεξήγησε την αντίθεση των ΗΠΑ στο Ψήφισμα. «Δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη», καθώς είναι «δεν είναι αποδεκτό για όσα λέει, για όσα δεν λέει και για τον τρόπο με τον οποίο προωθήθηκε» ανέφερε. Τόνισε πως η αποτυχία του κειμένου να καταδικάσει τη Χαμάς αποτελεί βασικό λόγο της αντίθεσης των ΗΠΑ.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ξεκάθαρες ότι δεν θα υποστηρίξουν κανένα μέτρο που δεν καταδικάζει τη Χαμάς και δεν καλεί στη διάλυση της και την αποχώρηση της από τη Γάζα» πρόσθεσε. Υπογράμμισε πως η Χαμάς απέρριψε πρόσφατα πολλαπλές προτάσεις κατάπαυσης του πυρός, περιλαμβανομένης και μίας που κατατέθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, η οποία θα οδηγούσε σε παύση των εχθροπραξιών και απελευθέρωση των ομήρων.
«Δεν μπορώ να επιτρέψω στο Συμβούλιο Ασφαλείας να επιβραβεύσει την αδιαλλαξία της Χαμάς» υπογράμμισε η Σέι, υπενθυμίζοντας πως «η Χαμάς διέπραξε τη χειρότερη σφαγή Εβραίων από το Ολοκαύτωμα», στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Παράλληλα, άσκησε κριτική στην αδυναμία του Συμβουλίου να αντιμετωπίσει τη Χαμάς ως βασικό παράγοντα της κρίσης. «Είναι ακατανόητο που πολλά μέλη του Συμβουλίου εξακολουθούν να αρνούνται να αναγνωρίσουν ότι η Χαμάς θα μπορούσε να τερματίσει αυτή τη σύγκρουση αύριο, παραδίδοντας τα όπλα» ανέφερε και πρόσθεσε ότι είναι «απαράδεκτο» που ο ΟΗΕ δεν έχει ακόμη χαρακτηρίσει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.
Αναφερόμενη στις ενέργειες του Ισραήλ, επανέλαβε τη διαχρονική θέση της Ουάσινγκτον. «Το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να νικήσει τη Χαμάς και να διασφαλίσει ότι δεν θα μπορέσει ποτέ ξανά να το απειλήσει» ανέφερε. Τόνισε ότι το προτεινόμενο Ψήφισμα «θα υπονόμευε τις διπλωματικές προσπάθειες για επίτευξη κατάπαυσης του πυρός» και θα «ενίσχυε τη Χαμάς».
Καταδίκασε επίσης την «ψευδή εξίσωση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς» που, όπως είπε, είναι «λανθασμένη και επικίνδυνη». Επέκρινε την φράση για «άμεση, άνευ όρων και μόνιμη κατάπαυση του πυρός», υποστηρίζοντας ότι θα «άφηνε τη Χαμάς σε θέση να εξαπολύσει νέες επιθέσεις, όπως αυτή της 7ης Οκτωβρίου».
Οι ΗΠΑ εξέφρασαν επίσης αμφιβολίες για προηγούμενους μηχανισμούς παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, οι οποίοι, όπως δήλωσε, «επέτρεψαν στη Χαμάς να πλουτίζει εις βάρος των Παλαιστινίων» και κάλεσε σε υποστήριξη του Ιδρύματος για την Ανθρωπιστική Βοήθεια στη Γάζα (GHF), το οποίο, σύμφωνα με την ίδια, παρέχει βοήθεια «σύμφωνα με τις αρχές της ανθρωπιάς, ουδετερότητας, αμεροληψίας και ανεξαρτησίας».
Ζήτησε επίσης αποφασιστική αλλαγή στρατηγικής. «Η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις δεν πρέπει να έχουν κανένα μέλλον στη Γάζα» είπε και επικαλέστηκε δήλωση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, ότι «αν μείνει μια σπίθα ζωντανή, θα ξαναφουντώσει σε φωτιά».
Κατήγγειλε επίσης τη «θεατρική» φύση του ψηφίσματος. «Οι παραστάσεις στο Συμβούλιο που αποσκοπούν στο να προκαλέσουν βέτο… είναι επιζήμιες σε μια περίοδο όπου εξελίσσεται λεπτή διπλωματία» τόνισε.
Τόνισε επίσης ότι «την ώρα που το Συμβούλιο Ασφαλείας ασχολείται με συμβολικές κινήσεις, οι διαπραγματευτές μας βρίσκονται στο πεδίο, προσπαθώντας να καταλήξουν σε πραγματική συμφωνία για την απελευθέρωση ομήρων, κατάπαυση πυρός και παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας». Κλείνοντας, επανέλαβε τη δέσμευση των ΗΠΑ για την απελευθέρωση των ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται από τη Χαμάς.
Η θέση του Ισραήλ
Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντάνον, μιλώντας στη συνεδρίαση, επέκρινε σφοδρά το σχέδιο Ψηφίσματος. «Επιλέξατε τον κατευνασμό και την υποταγή. Επιλέξατε έναν δρόμο που δεν οδηγεί στην ειρήνη, αλλά σε περισσότερο τρόμο» ανέφερε. Κατηγόρησε επίσης ορισμένα μέλη του Συμβουλίου ότι αποφεύγουν την αλήθεια.
«Αντί να αντιμετωπίσετε την αλήθεια, κάποιοι στο Συμβούλιο προσπάθησαν να την θάψουν. Αντί να ασκήσετε πίεση εκεί που πρέπει -στη Χαμάς- την ασκήσατε στη χώρα που προσπαθεί να φέρει πίσω τους πολίτες της». Συνεχίζοντας, προειδοποίησε για το μήνυμα που στέλνει η ψηφοφορία «στους τρομοκράτες της Χαμάς».
«Αυτή η ψήφος δεν είναι διπλωματία. Είναι παράδοση. Και στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στη Χαμάς: Απόρριψε κάθε συμφωνία και η διεθνής κοινότητα θα σε ανταμείψει. Κράτα αθώους πολίτες ομήρους και τα Ηνωμένα Έθνη θα σου προσφέρουν νομιμοποίηση. Συνέχισε τον πόλεμο και η πίεση θα στραφεί και πάλι στο Ισραήλ -όχι στους τρομοκράτες που τον ξεκίνησαν».
Ο κ. Ντάνον ευχαρίστησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για το βέτο τους: «Ευχαριστούμε τις ΗΠΑ που στάθηκαν στη σωστή πλευρά. Που στάθηκαν στο πλευρό της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της ηθικής σαφήνειας. Σας ευχαριστούμε που αρνηθήκατε να εγκαταλείψετε τους ομήρους και που αρνηθήκατε να νομιμοποιήσετε τα ψεύδη του ψηφίσματος».
Η ελληνική θέση
O Έλληνας Μόνιμος Αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης περιέγραψε μια ανθρωπιστική καταστροφή που εξελίσσεται εδώ και μήνες, τονίζοντας ότι «κάθε μέρα που περνά, περισσότεροι Παλαιστίνιοι κινδυνεύουν να πεθάνουν, μετά από χιλιάδες θανάτους που έχουν ήδη καταγραφεί». Η κατάσταση, ανέφερε, έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε «αναφορές να προειδοποιούν για κίνδυνο λιμού».
«Εκατοντάδες κινδυνεύουν να υποκύψουν στα τραύματα τους λόγω της αναστολής ή παύσης των υπηρεσιών υγείας» ανέφερε. Σε απάντηση σ’ αυτή την κρίσιμη κατάσταση, ανέφερε ο κ. Σέκερης, τα εκλεγμένα μέλη του Συμβουλίου πρότειναν ένα σχέδιο ψηφίσματος που στοχεύει στην αντιμετώπισή της.
Η Ελλάδα καταδίκασε επίσης τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. «Καταδικάζουμε απερίφραστα τις φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις που διέπραξε η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις» ανέφερε ο κ. Σέκερης και τόνισε την ανάγκη για άμεση ανθρωπιστική ανταπόκριση, ζητώντας «άμεση κατάπαυση του πυρός και την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων».
Απευθυνόμενος στο Ισραήλ, κάλεσε τη χώρα «να επιτρέψει την άμεση, πλήρη και απρόσκοπτη είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας σε μεγάλη κλίμακα σε όλα τα μέρη της Λωρίδας της Γάζας», υπογραμμίζοντας ότι αυτό «καθορίζεται σαφώς από το διεθνές δίκαιο». Η αποκατάσταση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και νερού χαρακτηρίστηκε επίσης ως απαραίτητο βήμα.
Παρότι χαιρέτισε την «μερική επανέναρξη της διανομής βοήθειας», η Ελλάδα υπογράμμισε ότι αυτό «δεν επαρκεί». Ο κ. Σέκερης απηύθυνε έκκληση για ανανέωση των διπλωματικών προσπαθειών: «Η ειρήνη δεν μπορεί να επιβληθεί με τη βία. Μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατανόηση».
Το προσεχές διεθνές συνέδριο στη Νέα Υόρκη, με συμπροεδρία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας, αναφέρθηκε από την Ελλάδα ως ενδεχόμενο σημείο καμπής για την «αναζωογόνηση της πολιτικής διαδικασίας» προς μία λύση δύο κρατών, ώστε «Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί να μπορέσουν επιτέλους να ζήσουν πλάι πλάι με ειρήνη και ασφάλεια».