Το τελευταίο διάστημα το κλίμα στο εσωτερικό της δυτικής συμμαχίας έχει γίνει ιδιαίτερα βαρύ για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Αφορμή αποτέλεσαν τα φαινόμενα διαφθοράς στην Ουκρανία και ο νόμος που επιχείρησε να περάσει ακυρώνοντας την ανεξαρτησία των θεσμών που ελέγχουν σκανδαλώδεις υποθέσεις διαχείρισης κονδυλίων για την άμυνα από τη δυτική βοήθεια.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας αναγκάστηκε σε άτακτη υποχώρηση, ανακαλώντας το νόμο που είχε ήδη υπογράψει, αλλά τα όσα αναφέρθηκαν σε σημαντικά διεθνή ΜΜΕ, που απηχούν σε μεγάλο βαθμό την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο εσωτερικό των δυτικών ηγεσιών, δύσκολα… ανακαλούνται.
Σκηνικό τέλους για Ζελένσκι
Λιγότερο ή περισσότερο, δυτικά ΜΜΕ χαρακτήριζαν ουσιαστικά τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως «βαρίδι» για τη χώρα του. Economist, Politico, Washington Post, Wall Street Journal, BBC, Financial Times, Bloomberg, Reuters κ.α. κατακεραύνωναν τον Ζελένσκι και παρουσίαζαν με μελανά το μέλλον του στην ηγεσία. «Για το καλό της Ουκρανίας, ο Ζελένσκι πρέπει τώρα να παραιτηθεί», ήταν ο τίτλος άρθρου του Telegraph, που συνοψίζει το γενικότερο κλίμα, ενώ το Politico σημειώνει πως «ο ύπουλος εχθρός της Ουκρανίας είναι η ίδια της η ηγεσία».
Τα δημοσιεύματα είχαν ως αφορμή τα φαινόμενα διαφθοράς, αλλά επισήμαναν τον γενικότερο αυταρχισμό και τα λάθη της ουκρανικής ηγεσίας, αλλά και τα αδιέξοδα στα οποία έχει περιέλθει η χώρα, στρατιωτικά, οικονομικά, διπλωματικά και κοινωνικά.
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες στην Ουκρανία σημειώθηκαν διαδηλώσεις στο Κίεβο και σε άλλες μεγάλες πόλεις, ενώ στελέχη της ουκρανικής αντιπολίτευσης κατακρίνουν τη διακυβέρνησή του και το τέλμα που έχει περιέλθει η χώρα. Αναφέρθηκε μάλιστα πως ο Ζελένσκι «συνεχίζει τον πόλεμο απλώς και μόνο για να παραμείνει στην εξουσία».
Υπενθυμίζεται πως η θητεία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει τυπικά λήξει από τον Μάιο του 2024, ωστόσο παραμένει στην εξουσία χωρίς εκλογές, λόγω του στρατιωτικού νόμου που έχει επιβληθεί για τον πόλεμο με τη Ρωσία.
«Υπήρξαν μυστικές συνομιλίες ΗΠΑ – Βρετανίας για αντικατάσταση του Ζελένσκι»
Εν μέσω αυτού του κλίματος, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες υποστήριξαν πως υπήρξε μυστική συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων των ΗΠΑ και της Βρετανίας, με τη συμμετοχή και βασικών παραγόντων της ουκρανικής εξουσίας, με αντικείμενο την απομάκρυνση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι από την προεδρία και την αντικατάστασή του από τον πρώην αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, Βαλέρι Ζαλούζνι.
Η ρωσική Υπηρεσία Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR) ανέφερε πως οι διαβουλεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε άγνωστη τοποθεσία στις Άλπεις, με τη συμμετοχή του Αντρίι Γερμάκ –στενού συμβούλου του Ζελένσκι, του επικεφαλής της στρατιωτικής κατασκοπείας της Ουκρανίας, Κίριλο Μπουντάνοφ, αλλά και του ίδιου του Ζαλούζνι, ο οποίος αυτή τη στιγμή υπηρετεί ως πρέσβης της Ουκρανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Κατά την ίδια πηγή, όλες οι πλευρές συμφώνησαν ότι «έχει έρθει η ώρα» για την αντικατάσταση του Ζελένσκι, χαρακτηρίζοντας την αλλαγή αυτή ως «καθοριστική προϋπόθεση» για την επανεκκίνηση των σχέσεων του Κιέβου με τη Δύση και τη απρόσκοπτη συνέχιση της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας.
Υπενθυμίζεται πως εκπρόσωποι της Κομισιόν, αλλά και επιμέρους αρμόδιοι αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, τις προηγούμενες ημέρες – με αφορμή την υπόθεση με τις ανεξάρτητες αρχές κατά της διαφθοράς – υπογράμμισαν δημόσια πως οι πρακτικές που ακολουθεί η κυβέρνηση του Ζελένσκι θέτουν εν αμφιβόλω τη συνέχιση της δυτικής βοήθειας.
Δυτικά ΜΜΕ, επικαλούμενα αναλυτές και διαρροές, επισήμαναν πως η υποστήριξη προς το πρόσωπο του Ζελένσκι φθίνει και πως ενδεχομένως η υπογραφή του επίμαχου νόμου να αποδειχθεί το «μοιραίο λάθος» για το πολιτικό του μέλλον. Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε πως είναι δεδομένο ότι υπήρξε «κακοδιαχείριση» της αμερικανικής βοήθειας και τόνισε πως «θα πρέπει να μάθουμε που έχουν πάει τα χρήματα».
«Ζαλούζνι, ο εκλεκτός»
Σύμφωνα με τη SVR, οι Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την προτίμησή τους να αναλάβει την προεδρία ο Ζαλούζνι, με τον Γερμάκ και τον Μπουντάνοφ – κατά τους Ρώσους – να επικροτούν το σχέδιο, εξασφαλίζοντας πως οι ίδιοι θα διατηρήσουν τις θέσεις τους σε περίπτωση που ο Ζαλούζνι αναλάμβανε τα ηνία.
Υπενθυμίζεται πως ο Ζαλούζνι υπηρέτησε ως αρχηγός των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων από το 2021 έως το 2024 και διατηρεί υψηλά ποσοστά αποδοχής. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως θα μπορούσε να επικρατήσει έναντι του Ζελένσκι σε μια ενδεχόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Η SVR ισχυρίστηκε επίσης ότι η μυστική αυτή συνάντηση εξηγεί γιατί ο Ζελένσκι είχε αρχικά στηρίξει το νομοσχέδιο που προέβλεπε τον περιορισμό της ανεξαρτησίας δύο βασικών ουκρανικών θεσμών κατά της διαφθοράς.
Κατά την εκδοχή της SVR, ο Γερμάκ «παγίδευσε» τον Ζελένσκι, δίνοντάς του την επίμαχη συμβουλή να προχωρήσει στην υπογραφή του επίμαχου νόμου με πλήρη επίγνωση ότι κάτι τέτοιο θα έπληττε την εικόνα του διεθνώς και θα παρείχε το πρόσχημα που αναζητούσαν οι δυτικοί για να επιδιώξουν την απομάκρυνσή του.
Σημειώνεται πως η Μόσχα έχει τονίσει πως ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν έχει τη νομιμοποίηση για να βρίσκεται στην εξουσία της χώρας. Έχει δε επισημάνει πως για να προχωρήσει οποιαδήποτε συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου, θα πρέπει στην ηγεσία της Ουκρανίας να βρίσκεται ένας νόμιμα εκλεγμένος πρόεδρος, ώστε να διασφαλίζεται πως τα όσα θα συμφωνηθούν δεν θα μπορούν να αμφισβητηθούν.
Ανάλογη θέση έχει εκφράσει στο παρελθόν και ο Λευκός Οίκος υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, με τις διαρροές μάλιστα σε αμερικανικά ΜΜΕ να αναφέρουν πως στο παρασκήνιο βρίσκονταν σε εξέλιξη διεργασίες για την προετοιμασία διεξαγωγής εκλογών.
«Η υπομονή εξαντλείται»
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στην Ουκρανία το Politico αναφέρει: «Είναι αλήθεια ότι καθώς η δημοτικότητα του Ζελένσκι μειώνεται, αυτός και η ομάδα του έχουν επιδιώξει αντανακλαστικά να ενισχύσουν τον έλεγχο της εξουσίας τους, υπονομεύοντας παράλληλα θεσμούς και εκφοβίζοντας τους επικριτές τους, συμπεριλαμβανομένου του προκατόχου του Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με κυρώσεις που μπορούν να τον εμποδίσουν από το να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα σε προεδρικές εκλογές».
«Εν τω μεταξύ, πολλοί έχουν αρχίσει να υποψιάζονται ότι ένα μέρος από το κυνήγι κατασκόπων για αναζήτηση προδοτών και συνεργατών των Ρώσων μπορεί τελικά να είναι ένα συγκαλυμμένο κυνήγι πολιτικών αντιπάλων, με στόχο τη φίμωση και την αποθάρρυνση της αμφισβήτησης.
Ο φόβος είναι ότι ο Ζελένσκι και η ομάδα του θα προσπαθήσουν τελικά να διεξάγουν «ελεγχόμενες» εκλογές αντί για ελεύθερες. Αλλά αυτό θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί με μια τόσο ζωντανή κοινωνία των πολιτών και με τους Ουκρανούς αποφασισμένους ότι μετά από όλες τις θυσίες τους στον πόλεμο, θα αποκτήσουν το είδος της χώρας που θέλουν – μια χώρα που δεν θα παγιδεύεται στη διαφθορά. Οι διαδηλώσεις στους δρόμους στην Ουκρανία έχουν θέσει σε κίνδυνο τον Ζελένσκι και αποτελούν ένδειξη ότι η υπομονή εξαντλείται».