Σφοδρές μάχες ξέσπασαν το βράδυ του Σαββάτου μεταξύ αφγανικών και πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας στα κοινά σύνορα, μετά τις κατηγορίες της Καμπούλ ότι το Πακιστάν εξαπέλυσε αεροπορικά πλήγματα στην αφγανική πρωτεύουσα, όπως ανακοίνωσαν αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του αφγανικού στρατού, «σε αντίποινα για τα αεροπορικά πλήγματα από πακιστανικές δυνάμεις, οι συνοριοφύλακες των Ταλιμπάν στα ανατολικά εξαπέλυσαν βαριές επιθέσεις εναντίον φυλακίων του Πακιστάν σε διάφορες περιοχές των συνόρων».
Την Παρασκευή, οι Ταλιμπάν κατηγόρησαν το Πακιστάν για αεροπορικές επιδρομές σε μια παραμεθόρια πόλη, ισχυριζόμενοι παραβίαση της κυριαρχίας του Αφγανιστάν μετά από δύο εκρήξεις που σημειώθηκαν αργά το βράδυ της ίδιας μέρας στην Καμπούλ.
Πολύνεκρες επιθέσεις στο Πακιστάν
Οι συγκρούσεις σημειώθηκαν λίγες ώρες μετά την ανάληψη ευθύνης από τους Πακιστανούς Ταλιμπάν για σειρά φονικών επιθέσεων που πραγματοποιήθηκαν την Παρασκευή σε βορειοδυτικές περιοχές του Πακιστάν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 20 άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας και τρεις άμαχοι.
Μεταξύ των επιθέσεων περιλαμβανόταν βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας σε σχολή εκπαίδευσης αστυνομικών, ενώ άλλες έλαβαν χώρα στην επαρχία Χάιμπερ Παχτούνχβα, στα σύνορα με το Αφγανιστάν.
Πρωτοφανή αεροπορικά χτυπήματα του Πακιστάν στην Καμπούλ
Το Πακιστάν πραγματοποίησε πρωτοφανείς αεροπορικές επιθέσεις στην αφγανική πρωτεύουσα, Καμπούλ, το βράδυ της 9ης Οκτωβρίου, στοχεύοντας δύο ανώτερα μέλη των Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP), της πιο γνωστής παραφυάδας των Πακιστανών Ταλιμπάν.
Οι επιθέσεις έπληξαν την περιοχή Abdul Haq Square, κοντά σε κυβερνητικά κτίρια και την υπηρεσία εθνικής ασφάλειας της Αφγανιστάν.
Σύμφωνα με έναν Πακιστανό αξιωματούχο και ένα μέλος της οργάνωσης, οι επιθέσεις στόχευσαν τον ηγέτη των TTP, Noor Wali Mehsud, ο οποίος φέρεται να επέζησε, ενώ δύο «σημαντικά» μέλη της ομάδας σκοτώθηκαν, χωρίς να αποκαλυφθούν τα ονόματά τους.
Πακιστανικές επιθέσεις και στο Paktika
Το υπουργείο Άμυνας της Αφγανιστάν ανέφερε στις 10 Οκτωβρίου ότι το Πακιστάν ευθύνεται για τις επιθέσεις στην Καμπούλ και για μια ακόμα που πραγματοποιήθηκε στην ανατολική επαρχία του Paktika.
Στην περιοχή του Paktika, οι επιθέσεις χτύπησαν μια αγορά όπλων, ένα κατάστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών και ένα εστιατόριο, χωρίς να αναφερθούν θύματα.
Ο εκπρόσωπος του Πακιστανικού Στρατού, Ahmad Sharif, σε συνέντευξή του την ίδια μέρα, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ευθέως την ευθύνη του Πακιστάν για τις επιθέσεις, αλλά ανέφερε ότι «το Αφγανιστάν χρησιμοποιείται ως βάση επιχειρήσεων κατά του Πακιστάν και υπάρχουν αποδείξεις γι’ αυτό».
Υπογράμμισε ότι οι αναγκαίες ενέργειες θα ληφθούν για την προστασία των Πακιστανών πολιτών.
Επιπλέον, ο Sharif επεσήμανε ότι το Πακιστάν θα συνεχίσει να προχωρά σε επιθέσεις «όπου και όταν είναι απαραίτητο» για να προστατεύσει τα συμφέροντά του και να αποτρέψει τις επιθέσεις από εξτρεμιστικές οργανώσεις που χρησιμοποιούν το Αφγανιστάν ως βάσεις για τις επιθέσεις τους κατά του χώρας του.
Ρήξη μεταξύ δύο πρώην συμμάχων
Η τελευταία αυτή κλιμάκωση έρχεται δύο μέρες μετά την επίθεση του TTP, η οποία σκότωσε 11 Πακιστανούς αξιωματικούς, περιλαμβανομένων ενός υπολοχαγού και ενός ταγματάρχη, στην επαρχία Khyber Pakhtunkhwa. στο βόρειο Πακιστάν.
Παρά τις ιστορικές σχέσεις μεταξύ Πακιστάν και Ταλιμπάν, οι δύο πλευρές έχουν έρθει σε σύγκρουση από την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν το 2020, με το Ισλαμαμπάντ να κατηγορεί την Καμπούλ για στήριξη των TTP.
Οι επιθέσεις από την οργάνωση αυτή αυξάνονται και γίνονται ολοένα πιο θανατηφόρες.
Έντονη ανησυχία για ξέφρενη κλιμάκωση της βίας στην Ασία
Το Πακιστάν κατηγορεί τη νέα κυβέρνηση των Ταλιμπάν στην Καμπούλ για την υποστήριξη των δυνάμεων των TTP, οι οποίες πραγματοποιούν επιθέσεις σε πακιστανικό έδαφος.
Η κατηγορία αυτή δεν είναι νέας φύσεως, καθώς ορισμένα στοιχεία του TTP επιχειρούν στα σύνορα μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν και έχουν χρησιμοποιήσει το αφγανικό έδαφος ως καταφύγιο και βάση επιχειρήσεων.
Η αυξανόμενη ένταση έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, καθώς οι επιθέσεις των TTP και η απάντηση του Πακιστάν υπονοούν μια κλιμάκωση της βίας στην περιοχή.
Ραγδαία επιδείνωση
Η κατάσταση στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν συνεχώς επιδεινώνεται, με τις επιθέσεις των TTP να κλιμακώνονται και το Πακιστάν να ανταποκρίνεται με αντίποινα.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία την ενίσχυση της βίας και τις πιθανές συνέπειες για την περιοχή, δεδομένου ότι αυτή η σύγκρουση μπορεί να επηρεάσει και άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Ινδία, και να προκαλέσει μεγαλύτερη αναστάτωση στην ήδη εύθραυστη κατάσταση της Κεντρικής Ασίας και του Νότιου Ασιατικού χώρου.
Η περαιτέρω κλιμάκωση της βίας ενδέχεται να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη στρατηγική αντιπαράθεση μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν, και ταυτόχρονα να ενισχύσει την παρουσία διεθνών δυνάμεων στην περιοχή.
Τα δύο μέτωπα του Πακιστάν
1. Το δυτικό μέτωπο
Η κυριότερη εστία δράσης τρομοκρατών εντοπίζεται κατά μήκος των δυτικών συνόρων, με τις επιχειρήσεις να επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση:
• Πακιστανών Ταλιμπάν (TTP) στα βορειοδυτικά
• Βαλούχων αυτονομιστών στο νοτιοδυτικό Μπαλουχιστάν
Η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν το 2021 δημιούργησε ένα γεωπολιτικό κενό, το οποίο η Ισλαμαμπάντ θεωρεί ότι εκμεταλλεύονται εξτρεμιστές που βρίσκουν καταφύγιο στο Αφγανιστάν — ισχυρισμός που η κυβέρνηση των Ταλιμπάν απορρίπτει.
Ωστόσο, ο ΟΗΕ κάνει λόγο για «περιβάλλον ανοχής» προς εξτρεμιστές εντός Αφγανιστάν.
2. Το μέτωπο με την Ινδία
Η δήλωση του Ισλαμαμπάντ περί ινδο-χρηματοδοτούμενων τρομοκρατών και η πολεμική ρητορική φανερώνουν μια αναβάθμιση του «σκιώδους πολέμου» ανάμεσα στις δύο πυρηνικές δυνάμεις της Νότιας Ασίας.
Το Νέο Δελχί, χωρίς επίσημη απάντηση, απορρίπτει συστηματικά τέτοιες κατηγορίες ως «παραπληροφόρηση».
Ωστόσο, η ένταση κλιμακώνεται.
Το Πακιστάν βρίσκεται σήμερα σε πολλαπλά σταυροδρόμια:
1.Αντιμετωπίζει εσωτερική αποσταθεροποίηση από ανανεωμένες τρομοκρατικές επιθέσεις.
2. Βιώνει διπλωματική απομόνωση και αβεβαιότητα στη σχέση του με τους γείτονες, κυρίως με το Αφγανιστάν και την Ινδία.
3. Και ταυτόχρονα, προσπαθεί να σταθεροποιηθεί οικονομικά σε μια χρονιά με αυξανόμενη φτώχεια και πολιτική αστάθεια.
Αν δεν υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η ριζοσπαστικοποίηση και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος, τότε η χώρα κινδυνεύει να διολισθήσει ξανά σε μια κατάσταση διαρκούς εσωτερικής πολιορκίας.
Οι Ταλιμπάν, κάποτε πολύτιμοι πληρεξούσιοι της Ισλαμαμπάντ, τώρα χαράσσουν τη δική τους εξωτερική πολιτική – και είναι βάναυση. Μετά από χρόνια συνοριακών μαχών, εξάρσεων μαχητικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων με πρόσφυγες, οι ηγέτες του Αφγανιστάν αποκόπτουν το Πακιστάν από τα χέρια τους. Οι νέοι τους εταίροι; Η Ινδία, η Ρωσία και η Κίνα. Η Μόσχα έκανε την πρώτη τολμηρή κίνηση – αναγνωρίζοντας επίσημα την κυβέρνηση των Ταλιμπάν αυτό το καλοκαίρι.
Η Ινδία ακολουθεί το παράδειγμά της, ανοίγοντας ξανά την πρεσβεία της στην Καμπούλ και δοκιμάζοντας την ήσυχη διπλωματία. Το Πεκίνο κάνει κυκλώσεις, προσφέροντας μετρητά και δρόμους σε αντάλλαγμα για την ηρεμία κατά μήκος των δυτικών συνόρων του. Για το Πακιστάν, πρόκειται για ένα γεωπολιτικό μελαγχολία δεκαετιών που ετοιμάζεται.
Οι Ταλιμπάν που δημιούργησε δεν απαντούν πλέον στις κλήσεις του – και μπορεί σύντομα να διαπραγματεύονται πάνω από το κεφάλι του. Η ισορροπία δυνάμεων στη Νότια Ασία μόλις ανατράπηκε – και αυτή τη φορά, το Ισλαμαμπάντ δεν κρατάει τα χαρτιά.
Γιατί η επίσκεψη του υπουργού των Ταλιμπάν στην Ινδία είναι τόσο σημαντική
Ο Αμίρ Χαν Μουτάκι, υπουργός Εξωτερικών των Ταλιμπάν, έφτασε στο Δελχί για μια οκταήμερη επίσκεψη που σηματοδοτεί την υψηλότερη επίσκεψη του κινήματος στην Ινδία από το 2021. Η επίσκεψη έρχεται σε μια περίοδο αυξανόμενης διεθνούς εμπλοκής, με την Ινδία να επιδιώκει να επεκτείνει τις διπλωματικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν.
Η άφιξη του Μουτάκι, στον οποίο χορηγήθηκε προσωρινή εξαίρεση από τις κυρώσεις του ΟΗΕ για να ταξιδέψει, πραγματοποιείται ενώ οι σχέσεις των Ταλιμπάν με το Πακιστάν έχουν επιδεινωθεί. Η Ινδία, παραδοσιακά αντίπαλος του Πακιστάν στην περιοχή, παρακολουθεί την αλλαγή του ισορροπημένου σκηνικού στην Κεντρική Ασία και αξιοποιεί την ευκαιρία για στρατηγική συνεργασία.
Η επίσκεψη περιλαμβάνει συναντήσεις με τον Ινδό Υπουργό Εξωτερικών Σ. Τζαϊσάνκαρ, καθώς και με εκπροσώπους της ινδικής επιχειρηματικής κοινότητας, με στόχο τη συζήτηση θεμάτων διμερούς συνεργασίας, οικονομίας και εμπορίου. Ένας εκπρόσωπος του ινδικού ΥΠΕΞ δήλωσε ότι «αναμένουμε εποικοδομητικές συζητήσεις για τις διμερείς σχέσεις και τα περιφερειακά θέματα».
Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ Ταλιμπάν και Ινδίας
Παρά την έλλειψη επίσημης αναγνώρισης των Ταλιμπάν, η Ινδία έχει διατηρήσει ανεπίσημες διπλωματικές σχέσεις και ανθρωπιστική βοήθεια στο Αφγανιστάν. Η πρόσφατη συνεργασία αντικατοπτρίζει ρεαλισμό και στρατηγική από δύο πλευρές που παραδοσιακά ήταν αντίπαλοι, και αποδεικνύει τη σημασία της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας στην περιοχή.
Η σχέση Ινδίας-Ταλιμπάν έχει αναπτυχθεί προσεκτικά μετά την ανάληψη της εξουσίας από το κίνημα στην Καμπούλ το 2021. Η Ινδία απέστειλε τεχνική ομάδα για την επίβλεψη ανθρωπιστικής βοήθειας και άρχισε σταδιακά να χορηγεί βίζες σε αξιωματούχους και συγγενείς των Ταλιμπάν. Τον Νοέμβριο, επέτρεψε την τοποθέτηση απεσταλμένου των Ταλιμπάν στο Δελχί και το άνοιγμα προξενείων σε Μουμπάι και Χαϊντεραμπάντ.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ενίσχυση των σχέσεων με την Ινδία επιτρέπει στους Ταλιμπάν να διαφοροποιηθούν από το Πακιστάν και να δημιουργήσουν εικόνα νομιμότητας για το εσωτερικό τους κοινό. Παράλληλα, η Ινδία εξασφαλίζει τη δική της ασφάλεια απέναντι σε δραστηριότητες του Ισλαμικού Κράτους, της Αλ Κάιντα και άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων που απειλούν τη χώρα.
Η επίσκεψη Μουτάκι αποτελεί επίσης στρατηγικό πλήγμα για το Πακιστάν, σηματοδοτώντας πιθανή αλλαγή στις περιφερειακές ισορροπίες δυνάμεων. Ενισχύει τον ρόλο της Ινδίας ως βασικού παράγοντα σταθερότητας στο Αφγανιστάν και ανοίγει τον δρόμο για μια πιο πολυδιάστατη περιφερειακή πολιτική.
Μετά από χρόνια δυσπιστίας και ένοπλων συγκρούσεων, η επίσκεψη αυτή καταδεικνύει ότι η Ινδία και οι Ταλιμπάν προτιμούν τον προσεκτικό και πρακτικό διάλογο για την προώθηση των στρατηγικών τους συμφερόντων.