Με ρηματική διακοίνωση η οποία επιδόθηκε την Τρίτη στο Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών η Αθήνα αντέδρασε σε όσα συνέβησαν την περασμένη εβδομάδα νότια της Κάσου με τις έρευνες του ιταλικού πλοίου Ievoli Relume.
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
ΠΗΓΗ LIBERAL.GR
Στη ρηματική διακοίνωση που είναι η συνήθης διαδικασία που ακολουθείται σε κάθε περίπτωση που αφορά προσπάθειες της Τουρκίας να αμφισβητήσει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα περιλαμβάνονται αναλυτικά όλα τα στοιχεία για τις έρευνες του πλοίου, τον πλου του και τις NAVTEX που εξέδωσε ο Σταθμός του Ηρακλείου και απορρίπτονται οι ισχυρισμοί της Τουρκίας ότι η περιοχή αποτελεί «τουρκική υφαλοκρηπίδα».
Επισημαίνεται ακόμη ότι ο συντονισμός των ερευνών αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των Ελληνικών Αρχών και διατυπώνεται επίσης διαμαρτυρία για τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας. Επισημαίνεται επίσης ότι οι κινήσεις αυτές της Τουρκίας δεν έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα σε ό,τι αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας βάσει του Δικαίου της Θάλασσας.
Αντίστοιχη ρηματική διακοίνωση είχε επιδοθεί στο τουρκικό ΥΠΕΞ και πριν δυο εβδομάδες για την περίπτωση του επίσης ιταλικού σκάφους Teliri οπού οι τουρκικές Αρχές είχαν απαιτήσει να εκδοθεί και από τις Τουρκικές Αρχές NAVTEX για τις εργασίες πόντισης καλωδίου στην Ανατολική Μεσόγειο σε περιοχή της ελληνικής δυνητικής υφαλοκρηπίδας και σε περιοχή ελληνικής ευθύνης έκδοσης NAVTEX.
Με τις ρηματικές διακοινώσεις η Αθήνα επιδιώκει να μην δημιουργηθεί διπλωματικό τετελεσμένο από την Τουρκία με την απαίτηση τα πλοία που πραγματοποιούν εργασίες στην περιοχή, που αυθαίρετα θεωρεί ως τουρκική υφαλοκρηπίδα και επικαλύπτουν είτε οριοθετημένη ελληνική ΑΟΖ είτε δυνητική ελληνική υφαλοκρηπίδα, να γνωστοποιούν και στις Τουρκικές Αρχές τις συντεταγμένες των ερευνών τους, ώστε να εκδίδει NAVTEX και ο Σταθμός της Αττάλειας.
Σε αυτή τη συγκυρία ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν πάντως οι απαντήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας προς τον ΓΓ του ΟΗΕ στο πλαίσιο της διαδικασίας της ΓΣ του ΟΗΕ για την «Ενίσχυση της ασφάλειας και της συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο» όπου αποτυπώνονται οι θέσεις των δυο χωρών. Στην έκθεση του ΓΓ προς τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχουν υποβάλει αντίστοιχα υπομνήματα η Σερβία, το Κατάρ η Ουκρανία, η Ισπανία και η ΕΕ.
« [30 Μαΐου 2024] Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου και της αρχής των σχέσεων καλής γειτονίας είναι υψίστης σημασίας για τη διαφύλαξη και την ενίσχυση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή της Μεσογείου. Η Ελλάδα, ως πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή, ήταν πάντα προσηλωμένη στους κανόνες του διεθνούς δικαίου και παραμένει ένθερμος υποστηρικτής της αρχής της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δίνοντας έμφαση στην απαγόρευση της χρήσης ή της απειλής χρήσης βίας, καθώς και στη διεθνή συνεργασία για το σκοπό αυτό.
Επιπλέον, η Ελλάδα ασκούσε πάντα τα κυριαρχικά της δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές της σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, όπως αποτυπώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, απέχοντας από δραστηριότητες που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις εντάσεις και να θέσουν σε κίνδυνο την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. Η Ελλάδα τονίζει επανειλημμένα τη σημασία του σεβασμού της κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της δικαιοδοσίας που έχει κάθε κράτος στις θαλάσσιες ζώνες του σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης, και καταδικάζει έντονα κάθε ενέργεια ή ρητορική κράτους που αμφισβητεί αυτές τις αρχές. Είναι απαράδεκτο να εγείρονται ζητήματα κυριαρχίας τα οποία διευθετήθηκαν σαφώς και οριστικά μέσω διεθνών συνθηκών.
Ταυτόχρονα, ο πλήρης σεβασμός και προστασία των μνημείων εξαιρετικής οικουμενικής αξίας, της γλώσσας, της θρησκείας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μειονοτήτων είναι ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής. Η αλληλεγγύη και η κοινή δράση απέναντι στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, όπως επιδεικνύει η Ελλάδα στην άμεση ανταπόκριση και βοήθεια προς την Τουρκία μετά τους σεισμούς που έπληξαν τη χώρα τον Φεβρουάριο του 2023, θεωρείται απαραίτητη για την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας.
Δεδομένων των κρίσεων που πλήττουν και τη Μεσόγειο, η Ελλάδα δεσμεύεται ενεργά να συνεργαστεί με τις χώρες της περιοχής, με στόχο την ενίσχυση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας. Σε αυτό το πνεύμα, η Ελλάδα έχει επίσης δημιουργήσει, μαζί με την Κύπρο, περιφερειακούς μηχανισμούς συνεργασίας με εταίρους από τη Μέση Ανατολή, ενώ η χώρα μας διατηρεί σταθερά ένα εξαιρετικό επίπεδο διμερούς συνεργασίας με γειτονικά και μεσογειακά κράτη, προκειμένου να παράγει δυναμικές συνέργειες σε διάφορους τομείς, όπως η ενέργεια, οι επενδύσεις, η τεχνολογία, η ασφάλεια και η προστασία του περιβάλλοντος, συμβάλλοντας έτσι στη σταθερότητα και την ευημερία χωρών και λαών της ευρύτερης περιοχής. Αυτό το ζωντανό δίκτυο περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ιορδανία, το Λίβανο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το κράτος της Παλαιστίνης.
Η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ συνεργάζονται επίσης στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στο πλαίσιο του μηχανισμού 3+1 με στόχο την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας και την ανάπτυξη συνεργειών, οι οποίες θα ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Μεγάλη έμφαση δίνεται στην ενίσχυση της περιφερειακής ενεργειακής συνεργασίας και στην παροχή ενός αποτελεσματικού πλαισίου για την προώθηση της ενεργειακής συνδεσιμότητας μεταξύ της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Ευρώπης. Τα προγράμματα αυτά έχουν αποκτήσει μεγάλη δυναμική και, ως εκ τούτου, και άλλοι ευρωπαίοι εταίροι έχουν επίσης εκφράσει την επιθυμία να συμμετάσχουν. Εν μέσω βαθιών και ταραχωδών αλλαγών στην Ανατολική Μεσόγειο, οι τριμερείς και πολυμερείς μηχανισμοί συνεργασίας που έχει σφυρηλατήσει η Ελλάδα με βασικούς εταίρους παρέχουν το απαραίτητο πλαίσιο για την προώθηση μιας πιο σταθερής, ολοκληρωμένης και ευημερούσας περιοχής.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα θα συνεχίσει να αναβαθμίζει, να επεκτείνει και να εμβαθύνει αυτή την αρχιτεκτονική περιφερειακής συνεργασίας για την προώθηση κοινών συμφερόντων και την προώθηση μιας πιο συνδεδεμένης και ανθεκτικής κοινότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου της Χαμάς κατά του Ισραήλ, το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα και την επακόλουθη ανθρωπιστική κρίση, εξακολουθεί να πλήττει αθώες ζωές αμάχων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα, έχοντας επίγνωση του ρόλου που θα κληθεί να διαδραματίσει ως εκλεγμένο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, για την περίοδο 2025-2026, θεωρεί απαραίτητη την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης και ολιστικής προσέγγισης για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, μεταξύ άλλων μέσω μιας βιώσιμης κατάπαυσης του πυρός, της απελευθέρωσης των ομήρων και της διεθνούς δέσμευσης για ένα μη αναστρέψιμο ειρηνευτικό σχέδιο. καθώς και την ανοικοδόμηση των παλαιστινιακών εδαφών.
Η αντιμετώπιση των συνεπειών της καταστροφικής ανθρωπιστικής κρίσης θα δημιουργήσει επίσης συνθήκες για αποκλιμάκωση και προοπτικές για βιώσιμη ειρήνη με βάση τη λύση των δύο κρατών, καθώς οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί έχουν ίσο δικαίωμα να ζουν δίπλα-δίπλα, με ασφάλεια, αξιοπρέπεια και ειρήνη.
Η Ελλάδα πιστεύει ακράδαντα ότι μια άλλη θεμελιώδης προϋπόθεση για την εμπέδωση της ειρήνης και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι η συμφωνημένη, δίκαιη και βιώσιμη διευθέτηση του «Κυπριακού», στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Μια τέτοια διευθέτηση θα δημιουργούσε επίσης σημαντικές δυνατότητες όσον αφορά την πολιτική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη για ολόκληρη την περιοχή. Ωστόσο, η περιφερειακή σταθερότητα υπονομεύεται περαιτέρω από τη συνεχιζόμενη συσσώρευση των τουρκικών στρατιωτικών δυνατοτήτων στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, με επικίνδυνες συνέπειες για ολόκληρη την περιοχή.
Η Ελλάδα υποστηρίζει πλήρως τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για διευθέτηση του Κυπριακού και, ως εκ τούτου, υποστήριξε πλήρως την αποστολή της νέας Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα για την Κύπρο, María Angela Holguín Cuéllar. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Εθνών για το θέμα».
Τουρκία
30 Μαΐου 2024 Στο τουρκικό έγγραφο επισημαίνεται ότι για την επίτευξη του στόχου της ασφάλειας και της συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία «αναγνωρίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των κρατών της περιοχής στη βάση των ίσων δικαιωμάτων. Σήμερα, η Μεσόγειος Θάλασσα είναι μια περιοχή δυνητικής σύγκρουσης παρά συνεργασίας λόγω του συνεχούς γεωπολιτικού και γεωοικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ διαφόρων παραγόντων. Δυστυχώς, οι μονομερείς ενέργειες ορισμένων χωρών επιδεινώνουν την κατάσταση…».
Το Τουρκικό Έγγραφο περιλαμβάνει και δυο ενότητες που αφορούν το κυπριακό αλλά και τον «δίκαιο» διαμοιρασμό των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου:
« ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Το Κυπριακό ζήτημα ήρθε στα διεθνή φόρα το 1963, όταν οι Ελληνοκύπριοι εκδίωξαν τους Τουρκοκύπριους από τα όργανα και τους θεσμούς του συνεταιρικού κράτους, καθώς και από τα σπίτια τους, με τη χρήση βίας, κατά παράβαση των συνθηκών του 1960 και όλων των κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δηλαδή, η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία ιδρύθηκε το 1960, έπαψε να υπάρχει το 1963 και, έκτοτε, δεν υπάρχει ενιαία αρχή που να εκπροσωπεί ολόκληρο το νησί. Σήμερα, είναι γεγονός ότι υπάρχουν δύο κράτη και δύο λαοί στο νησί. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το υπόβαθρο, η Τουρκία πιστεύει ότι μια δίκαιη, διαρκής, βιώσιμη και αμοιβαία αποδεκτή διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος στη βάση της πραγματικότητας στο νησί θα συμβάλει στην ενίσχυση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή της Μεσογείου. Υπό αυτή την έννοια, η Τουρκία υποστηρίζει ότι μόνο μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων βασισμένη στον διάλογο και τη διπλωματία μπορεί να είναι βιώσιμη. Η Τουρκία είναι απόλυτα πεπεισμένη ότι η επίμονη άρνηση αναγνώρισης των νόμιμων δικαιωμάτων και προσδοκιών των Τουρκοκυπρίων θα διαιωνίσει την αστάθεια και την ένταση στην περιοχή της Μεσογείου. Ως εκ τούτου, η Τουρκία υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επαναβεβαίωση της εγγενούς κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος του τουρκοκυπριακού λαού.
Πόροι υδρογονανθράκων
Η ανακάλυψη πόρων υδρογονανθράκων έχει επιδεινώσει την κατάσταση στη Μεσόγειο. Ωστόσο, η Τουρκία πιστεύει ότι οι πόροι υδρογονανθράκων μπορούν επίσης να παράσχουν πρωτοβουλίες για συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών. Η πολιτική της Τουρκίας απέναντι στα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου έχει δύο διαστάσεις. Η πρώτη διάσταση σχετίζεται με την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα παράκτια κράτη θα πρέπει να αρχίσουν διαπραγματεύσεις προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα. Μια τέτοια συμφωνία θα πρέπει να βασίζεται στην αρχή της ίσης και δίκαιης μεταχείρισης κάθε μέρους. Σύμφωνα με αυτό, η Τουρκία ήταν πάντα έτοιμη να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας με βάση το διεθνές δίκαιο και την αρχή της ισότητας με όλα τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου με τα οποία έχει διπλωματικές σχέσεις.
Η δεύτερη διάσταση της πολιτικής της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων επί των υπεράκτιων πόρων. Οι Τουρκοκύπριοι, ως συνιδιοκτήτες του νησιού, έχουν ίσα δικαιώματα μαζί με τους Ελληνοκύπριους επί των υπεράκτιων πόρων. Αυτή είναι επίσης μια καθιερωμένη αρχή που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο των δεκαετιών διαδικασιών των Ηνωμένων Εθνών.
Είναι εξαιρετικά αναγκαίο να επιτευχθεί μια συμφωνία που θα μπορούσε να καθιερώσει έναν δίκαιο μηχανισμό κατανομής εσόδων μεταξύ των δύο λαών για τους πόρους υδρογονανθράκων γύρω από το νησί της Κύπρου. Η Τουρκία τονίζει ότι είναι έτοιμη να παράσχει την πλήρη υποστήριξή της για τη διασφάλιση δίκαιης, ισότιμης και ειρηνικής λύσης σε όλα τα εκκρεμή ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της δίκαιης οριοθέτησης των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας με όλα τα σχετικά παράκτια κράτη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να συμβάλει περαιτέρω στη σταθερότητα και την ευημερία ολόκληρης της λεκάνης της Μεσογείου. Η Τουρκία πιστεύει ότι η οικοδόμηση της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μεσόγειο θα είναι δυνατή μόνο μέσω διαλόγου και συνεργασίας.
Για τον σκοπό αυτό, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε περιφερειακή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο το 2020 και επανέλαβε την πρόταση αυτή το 2022. Η διάσκεψη θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για τη δημιουργία ενός μηχανισμού συνεργασίας χωρίς αποκλεισμούς με τη συμμετοχή όλων των παράκτιων κρατών. Η Τουρκία αναμένει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όλα τα μέρη στην Ανατολική Μεσόγειο να υποστηρίξουν αυτή την εποικοδομητική και καινοτόμο πρόταση. Μέχρι στιγμής δεν έχουν ληφθεί συγκεκριμένα μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εκτός από την πρόταση του προέδρου Ερντογάν για σύγκληση περιφερειακής διάσκεψης, οι προτάσεις των Τουρκοκυπρίων προς τους Ελληνοκύπριους (το 2011, το 2012, το 2019 και το 2022) θα μπορούσαν να παράγουν μια βιώσιμη λύση στην περιοχή. Οι προτάσεις των Τουρκοκυπρίων βασίζονται σε έναν δίκαιο μηχανισμό κατανομής των εσόδων, ο οποίος είναι παρόμοιος με τη συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου της 27ης Οκτωβρίου 2022, με βάση την κοινή ανάπτυξη μέσω εταιρειών υδρογονανθράκων με την επιφύλαξη των πολιτικών και νομικών θέσεων των μερών».