Τα πράγματα δεν πάνε καλά για τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Στις 30 Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών που ελέγχονται εν μέρει από τη Ρωσία. Ωστόσο, λιγότερο από μία ημέρα αργότερα, τα ουκρανικά στρατεύματα κατέλαβαν τη στρατηγική πόλη Λίμαν στα βόρεια της προσαρτημένης περιοχής του Ντόνετσκ.
Πριν ακόμη η Κάτω Βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου, η Κρατική Δούμα, εγκρίνει την προσάρτηση στις 3 Οκτωβρίου, το ρωσικό μέτωπο στη νότια περιοχή Χερσώνα είχε καταρρεύσει εν μέρει. Αυτές οι επιτυχίες έδειξαν πόσο ισχνός ήταν ο έλεγχος του Κρεμλίνου στις περιοχές που είχε διακηρύξει ότι ήταν «για πάντα ρωσικές».
Μέχρι το πρωί της 4ης Οκτωβρίου, οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν προχωρήσει περίπου 30 χιλιόμετρα πέρα από τις θέσεις τους το Σαββατοκύριακο, υποδεικνύοντας ότι υπήρχε ακόμη σημαντική ορμή πίσω από την αντεπίθεσή τους.
Η δυτική καταδίκη της προσάρτησης δεν ήταν καθόλου έκπληξη. Ούτε ήταν μια προειδοποίηση από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ότι θα υπήρχαν «σοβαρές συνέπειες» εάν ο Πούτιν εκπληρώσει την απειλή του να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.
Στο πλαίσιο της υποτιθέμενης δολιοφθοράς των αγωγών Nord Stream 1 και 2 στη Βαλτική Θάλασσα, η συμμαχία εξέδωσε επίσης δήλωση ότι «οποιαδήποτε σκόπιμη επίθεση εναντίον ζωτικής σημασίας υποδομής των συμμάχων θα αντιμετωπιζόταν με ενιαία και αποφασιστική απάντηση».
Η ολοένα και πιο τεταμένη και ασταθής κατάσταση μέσα και γύρω από την Ουκρανία έχει πλέον σαφώς περισσότερες δυνατότητες από ποτέ να κλιμακωθεί σε μια πλήρη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Αυτό το καθιστά ακόμη πιο ανησυχητικό για την παγκόσμια ασφάλεια και εγείρει το ερώτημα πώς τοποθετείται η Κίνα – ο σημαντικότερος στρατηγικός σύμμαχος της Ρωσίας.
Κίνα: το άθροισμα όλων των αμφισημιών
Ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καταδικάζει τα δημοψηφίσματα και καταγγέλλει την προσάρτηση, ήταν αναμενόμενο βέτο από τη Ρωσία στις 30 Σεπτεμβρίου.
Ο Πούτιν μπορεί να θεωρήσει επιτυχία το γεγονός ότι η Κίνα – μαζί με τη Βραζιλία, την Γκαμπόν και την Ινδία – ήταν μεταξύ των τεσσάρων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας που απείχαν. Αλλά τίποτα στις μεταγενέστερες δηλώσεις του Κινέζου εκπροσώπου δεν έδειχνε ότι το Πεκίνο θα αναγνώριζε τις προσαρτήσεις.
Επομένως, η στάση της Κίνας παραμένει διφορούμενη. Σταματά να μην καταδικάζει τη Ρωσία, αλλά την ίδια στιγμή δεν έχει υποχωρήσει στη θέση της εδώ και πολύ καιρό για την ιερότητα των αρχών της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Ένα άρθρο στην κρατική κινεζική Global Times στις 2 Οκτωβρίου έριξε την ευθύνη για την κλιμάκωση της κρίσης στις ΗΠΑ. Αλλά σημείωσε επίσης ότι σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου: «Δεν θα υπάρχει ασφάλεια για κανέναν, ούτε για την Ουκρανία, ούτε για τον κόσμο».
Μια μέρα αργότερα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ απάντησε στα προηγούμενα σχόλια του Πούτιν και του ηγέτη της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ που είχαν προτείνει τη χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία.
Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Wang Yi συναντήθηκε πρόσφατα με τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις και την πολιτική ασφάλειας, Josep Borrell. Ο Wang σημείωσε τις ανησυχίες της Κίνας σχετικά με τις αρνητικές δευτερογενείς επιπτώσεις από τη σύγκρουση και την υποστήριξή της στις προσπάθειες διαμεσολάβησης της ΕΕ.
Λιγότερο από μία εβδομάδα νωρίτερα, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping είχε συναντηθεί με τον πρόεδρο του Καζακστάν Kassym-Jomart Tokayev. Εκεί, ο Σι έστειλε ένα σαφές μήνυμα για την «ισχυρή υποστήριξη της Κίνας στο Καζακστάν για την προστασία της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής του ακεραιότητας».
Το Καζακστάν – μια χώρα με μεγάλο ρωσικό πληθυσμό και δικαιολογημένους φόβους για ρωσική παρέμβαση – έχει τώρα ουσιαστικά μια κινεζική εγγύηση ασφάλειας έναντι της Μόσχας.
Όπως και η αποχή της Κίνας από την ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που έγινε από μόνη της, αυτές οι ενέργειες αφήνουν πολλή ασάφεια στη θέση του Πεκίνου. Αλλά μαζί, φαίνεται να υποδεικνύουν τις κόκκινες γραμμές της Κίνας: καμία πυρηνική κλιμάκωση και καμία αναγνώριση των πρόσφατων προσαρτήσεων.
Αυτό περιορίζει τις επιλογές του Πούτιν και εξηγεί τις ολοένα και πιο φρενήρεις και απελπισμένες κινήσεις του Ρώσου προέδρου. Προσπαθεί να δημιουργήσει μια κατάσταση στο έδαφος που θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε κάποιου είδους συμφωνία κατόπιν διαπραγμάτευσης, αφήνοντάς του τουλάχιστον κάποια εδαφικά κέρδη στην Ουκρανία.
Αλλά η ασάφεια του Πεκίνου αποκαλύπτει επίσης κάτι για το σχέδιο παιχνιδιού της Κίνας. Η ταπείνωση του Πούτιν στην Ουκρανία θα ήταν επίσης κάτι σαν ήττα για τον Σι, ο οποίος επιδιώκει να εξασφαλίσει μια άνευ προηγουμένου τρίτη θητεία ως ηγέτης της Κίνας στο συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος αργότερα αυτόν τον μήνα.
Ο Σι εξακολουθεί να θεωρεί τον Πούτιν χρήσιμο σύμμαχο στην αναζήτησή του για μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Υπάρχουν ελάχιστα σημάδια ότι η συνεργασία στην οποία δεσμεύτηκαν ο Σι και ο Πούτιν λίγο πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πλησιάζει στο τέλος της.
Η Κίνα επωφελείται από την αυξανόμενη ασυμμετρία της σχέσης της με τη Ρωσία, με τον Πούτιν να παίζει όλο και περισσότερο τον ρόλο ενός κατώτερου και όχι ισότιμου εταίρου. Αυτό σημαίνει ότι η ασάφεια στη θέση της Κίνας είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα.
Ωστόσο, το πρόβλημα για τον Σι – και ακόμη περισσότερο για τον Πούτιν – είναι ότι όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, τόσο πιο αδύναμη θα γίνεται η Ρωσία και τόσο λιγότερο πολύτιμος σύμμαχος.