Ο Maximilian Popp, γεννημένος στο Passau της Βαυαρίας το 1986, ψηλός, αδύνατος, με καρέ κούρεμα, ήταν στα νιάτα του ο καλύτερος τενίστας στη Βαυαρία, και μάλιστα αναδείχθηκε πρωταθλητής νέων σε ηλικία 14 ετών. Όμως ένα τεστ κατέδειξε ότι δεν ήταν κατάλληλος τον πρωταθλητισμό.
Αντ’ αυτού «προτιμά ιδιαίτερα την ανεξάρτητη δράση», όμως «δεν του αρέσει να ελέγχεται και δέχεται με απροθυμία οδηγίες». Ο Popp «δεν έχει ιδιαίτερη επιθυμία να μαθαίνει νέα πράγματα». Αυτά αναφέρονταν στο SPIEGEL τον Αύγουστο του 2007.
Έτσι ξεκινά την εκτενή ανταπόκριση του από την Αθήνα, στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, ο δημοσιογράφος Ferry Batzoglou. Αναφέρει τα εξής:
Ο Popp, ο οποίος ήταν ακόμη συντάκτης του σχολικού SPIEGEL, είχε αναφέρει λεπτομερώς έναν μήνα νωρίτερα σε ένα κείμενο γραμμένο με ελαφρύ τόνο, πώς έλαβε μέρος στις σκληρές εισαγωγικές εξετάσεις στο Αθλητικό Πανεπιστήμιο της Κολωνίας ως νούμερο 1786 μεταξύ των 1800 συμμετεχόντων -και απέτυχε. Άνηκε στην ομάδα υποψηφίων «αλλοδαποί και καθυστερημένες εγγραφές»:
- «Όποιος θέλει να σπουδάσει Γυμναστική Ακαδημία στην Κολωνία θα πρέπει να τρέξει τα 100 μέτρα σε 13,4 δευτερόλεπτα, να χτυπήσει έναν τροχό, να κάνει κατακόρυφο, να παίξει ποδόσφαιρο και τένις».
- Ο Popp πρόσθετε λακωνικά: «Αφότου απέτυχα στη διαδικασία αυτή, δεν θυμώνω πια για τίποτα». Το μήνυμά του στους αναγνώστες ήταν: «Μην ανησυχείτε. Απέτυχα μεν σε αυτήν την εξέταση, αλλά έχω γίνει κάτι».
Αυτό είναι αλήθεια. Σχεδόν 16 χρόνια αργότερα, την τελευταία Δευτέρα του περασμένου Μαΐου, ο Popp βρίσκεται στην Άγκυρα κοντά στην έδρα του κυβερνώντος κόμματος στην Τουρκία AKP. Είναι η επόμενη μέρα μετά τον αξιοσημείωτο δεύτερο γύρο των Προεδρικών Εκλογών, τον οποίο κέρδισε για ακόμα μια φορά ο παλιός και νέος Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan.
Ο Popp μιλά στην κάμερα, είναι πλέον γνωστό πρόσωπο στη ειδησεογραφική ιστοσελίδα του SPIEGEL. Γνωρίζει σε βάθος την Τουρκία. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ανταποκριτής του SPIEGEL στη χώρα από το 2016 και προήχθη το 2019 σε αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος Εξωτερικών Θεμάτων.
Έχει γράψει βιβλίο για το «Κράτος Erdogan» και ένα άλλο με τίτλο «Θανάσιμα Σύνορα», μια ανάλυση της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη.
Είτε πρόκειται για τις συνέπειες του καταστροφικού σεισμού στην πληγείσα επαρχία Hatay στη Νοτιοανατολική Τουρκία είτε για τις καθοριστικές Βουλευτικές και Προεδρικές Εκλογές στη χώρα των 85 εκ. κατοίκων, ο Popp από τις αρχές Φεβρουαρίου έχει δημοσιεύσει πληθώρα κειμένων, podcast και βίντεο από την Τουρκία.
Από τότε, σε περίπου πενήντα άρθρα για την Τουρκία εμφανίζεται ως συντάκτης ή εκ των συντακτών.
Ο πανταχού παρών Popp προκαλεί απορία. Διότι το SPIEGEL ήταν το πρώτο κορυφαίο διεθνές ΜΜΕ που έγραψε στις 10 Αυγούστου 2022 για μια πρόσφυγα από τη Συρία που ονομαζόταν Μαρία, η οποία φερόταν να έχασε τη ζωή της σε ένα μικρό νησί στον ποταμό Έβρο στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας.
Ήδη ο τίτλος ανέφερε «Η Μαρία, πέντε ετών, έχασε τη ζωή της στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ». Ακολούθησαν τα ρεπορτάζ «Τα σύνορα της ΕΕ, μία θανάσιμη παγίδα» (podcast) στις 19 Αυγούστου, «Πώς ο θάνατος της πεντάχρονης Μαρίας αλλάζει τη συζήτηση για το προσφυγικό στην Ελλάδα» στις 27 Αυγούστου και «Πώς η υπόθεση των “38 του Έβρου” διχάζει την Ελλάδα» 23 Σεπτεμβρίου.
Λιγότερο από τριάντα ώρες πριν από την περασμένη Πρωτοχρονιά, το περιοδικό δημοσίευσε μια εξαιρετικά εκτεταμένη επεξεργασία της υπόθεσης της Μαρίας στην ιστοσελίδα του.
Το συμπέρασμα: Ο θάνατος της Μαρίας δεν είναι επαληθεύσιμος. Στην εκ των υστέρων έρευνα των 4.541 λέξεων, αποδίδεται στον Popp η ευθύνη για την αποτυχία του SPIEGEL.
- Στα τέσσερα δημοσιεύματα, το περιοδικό αναφερόταν στον θάνατο της Μαρίας πάντοτε σαν να πρόκειται για κάτι βέβαιο. Η ψευδής είδηση είχε την εκρηκτική δύναμη να πυροδοτήσει μια κρίση μεταξύ των προαιώνιων εχθρών Τουρκίας και Ελλάδας.
Στη συνέχεια της έρευνάς του το SPIEGEL αναφέρει ότι ο Popp, ως μέλος της ηγεσίας του τμήματος Εξωτερικών Θεμάτων, μετέφρασε, επιμελήθηκε και συμπλήρωσε τη μεταφορά στην αγγλική γλώσσα ενός κειμένου που είχε στείλει ένας επιτόπου Έλληνας συνεργάτης του SPIEGEL στη Σύνταξη στο Αμβούργο στις 10 Αυγούστου και έβαλε και το όνομά του ως συντάκτη του άρθρου που δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο.
Ο Έλληνας συνεργάτης του SPIEGEL ονομάζεται Γιώργος Χρηστίδης. Ο 46χρονος με έδρα τη Θεσσαλονίκη εργάζεται στο SPIEGEL από τον Απρίλιο του 2012, αρχικά στο πλαίσιο μίας ελεύθερης και κατόπιν μίας μόνιμης συνεργασίας.
Το πρώτο του κείμενο στο SPIEGEL είχε τον ευκολομνημόνευτο τίτλο: «Πώς εμείς οι Έλληνες γινόμαστε ολοένα και πιο Γερμανοί». Στο μεταξύ, εξειδικεύτηκε στα ρεπορτάζ για τους πρόσφυγες.
Στην πρωτότυπη αγγλική έκδοση που έγραψε ο Χρηστίδης, ο θάνατος της προσφυγοπούλας Μαρίας ήταν γραμμένο με προσοχή σε πολλά σημεία στην υποτακτική («She is reported dead»), αλλά τελικά ο Popp χρησιμοποίησε σε όλες τις περιπτώσεις κατά την επεξεργασία του άρθρου στη Σύνταξη στο Αμβούργο την οριστική έγκληση, αναφέρεται στην εκ των υστέρων επεξεργασία της υπόθεσης από το SPIEGEL.
Ο θάνατος της Μαρίας θεωρήθηκε δεδομένος στα κεντρικά γραφεία του SPIEGEL στο κτίριο Ericusspitze του Αμβούργου, συμπέρανε αργότερα το περιοδικό. Απεναντίας το SPIEGEL πιστοποίησε εκ των υστέρων την ποιότητα της δημοσιογραφικής δουλειάς του Χρηστίδη. Σε τελική ανάλυση, ο Popp παρήγαγε τις ψεύτικες ειδήσεις, όχι ο Χρηστίδης, υποστηρίζει το SPIEGEL.
Τα προηγούμενα άρθρα για την υπόθεση της Μαρίας, τα οποία το SPIEGEL είχε αφαιρέσει από το διαδικτυακό του αρχείο τον περασμένο Νοέμβριο ως μέτρο πρόνοιας, δεν αναρτήθηκαν πλέον ξανά στην ιστοσελίδα, «ούτε σε αναθεωρημένη έκδοση. Γιατί θα έπρεπε να διορθωθούν πάρα πολλά σημεία».
Αντίθετα, το SPIEGEL δημοσίευσε τα αποτελέσματα της «σε βάθος έρευνάς του». Το περιοδικό θέλησε να βάλει τελεία και παύλα στην ψευδή ιστορία. Η FAZ είχε ήδη εκφράσει σημαντικές αμφιβολίες για την παρουσίαση της υπόθεσης από το SPIEGEL.
Η εκ των υστέρων έρευνα άφησε αναπάντητα ερωτηματικά, προέκυψαν νέες ασυνέπειες και αντιφάσεις (FAZ της 13ης Ιανουαρίου 2023 – Βλ. σχετικά Επισκόπηση ΓΔΔ Βερολίνου με ΑΠ 56).
Το SPIEGEL δίνει νέα τροφή σε όλα αυτά. Ο Popp, ο οποίος σύμφωνα με το SPIEGEL έκανε τη μοιραία λανθασμένη μετάφραση, δεν κατέχει πλέον τη θέση του αναπληρωτή επικεφαλής του τμήματος Εξωτερικών Θεμάτων.
Κατόπιν ερωτήματος της FAZ, το SPIEGEL δήλωσε ότι ο Popp «εγκατέλειψε τη διευθυντική του θέση στο Τμήμα με δική του επιθυμία στις αρχές Μαΐου για να εργαστεί ξανά ως συντάκτης Εξωτερικών Θεμάτων».
- Ο Popp είναι ένας αποδεδειγμένα επιμελής ρεπόρτερ. Από την αφαίρεση των άρθρων για την υπόθεση της Μαρίας τον περασμένο Νοέμβριο και μετά, συνολικά περίπου 60 άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στο SPIEGEL, συμπεριλαμβανομένων των πολύ πρόσφατων ρεπορτάζ του για την Τουρκία.
Η περίεργη αντίθεση είναι ότι για το Χρηστίδη, ο οποίος σύμφωνα με την έρευνα του SPIEGEL στη νεφελώδη και ντροπιαστική υπόθεση της Μαρίας, σε αντίθεση με τον Popp, ήταν ο άνθρωπος του SPIEGEL που έκανε καλά τη δουλειά του, επικρατεί στο περιοδικό ξεκάθαρη σιγή ασυρμάτου.
Το τελευταίο άρθρο του Χρηστίδη, στον οποίο ήταν ένας εκ των συντακτών, έχει ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 2022. Όποιος αναζητεί στο SPIEGEL για νέα άρθρα του Χρηστίδη δεν θα βρει τίποτα. Μηδέν.
Αντί για τον Χρηστίδη, για τις πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα επετράπη να γράψει ένα μέλος της Σύνταξης του περιοδικού, το οποίο στο παρελθόν είχε ασχοληθεί με άρθρα του στο SPIEGEL με την περίφημη οδό Reeperbahn του Αμβούργου με την έντονη νυχτερινή ζωή, τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα κατά την αναζήτηση εργασίας και ένα τουρνουά ποδοσφαίρου στο Chemnitz.
Ο ίδιος συντάκτης του SPIEGEL έστειλε πρόσφατα επιτόπου ανταπόκριση για το καταστροφικό ναυάγιο στα ανοιχτά της Πελοποννήσου με τους 82 νεκρούς πρόσφυγες και μετανάστες και τους 564 αγνοούμενους, μία είδηση που προκάλεσε αίσθηση παγκοσμίως. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το θέμα των προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα ήταν η ειδικότητα του Χρηστίδη.
Ο ίδιος ο Χρηστίδης επαναπροσδιορίστηκε ως δημοσιογράφος. Στις 12 Μαρτίου, η ιστοσελίδα του BBC δημοσίευσε άρθρο του περίπου 1.000 λέξεων από τη Θεσσαλονίκη για το καταστροφικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στην κοιλάδα των Τεμπών την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου με τους 57 νεκρούς. Φυσικά το κείμενο ήταν στα Αγγλικά.
Στη συνέχεια ο Χρηστίδης μοιράστηκε σε ένα tweet στις 31 Μαρτίου «μια μάλλον προσωπική σημείωση» με τους σχεδόν 15.000 ακολούθους του. Επί λέξει έγραψε:
«Τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιαίτερα κουραστικά. Θα κάνω ένα μικρό διάλειμμα (ειδικά από το Twitter). Κατά τη διάρκεια αυτού του διαλείμματος θα επικεντρωθώ στην ανάπαυση, τη διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, την περιστασιακή αρθρογραφία και το γράψιμο και θα περάσω μερικούς μήνες στη Γερμανία».
Το διάλειμμα τελείωσε. Ο ίδιος λέει ότι δεν αρθρογραφεί πλέον (μόνο) για το SPIEGEL από και για την Ελλάδα («writing about Greece»), όπως αναφέρει στο προφίλ του στο Twitter.
Εδώ και λίγες μέρες, ο Χρηστίδης αναγράφει αντίθετα στο βιογραφικό του στο Twitter «Bylines» («λέξεις-κλειδιά»). Δεν υπάρχει πλέον μόνον ο σύνδεσμος στον λογαριασμό Twitter του SPIEGEL αλλά και στον Guardian, το BBC και το «We are Solomon», μία ιστοσελίδα Ερευνητικής Δημοσιογραφίας στην Αθήνα που ειδικεύεται σε ζητήματα προσφύγων.
Επιπλέον, σύμφωνα με την αναθεωρημένη πλέον περιγραφή του προφίλ του, είναι λάτρης των σκύλων και υποστηρικτής της ποδοσφαιρικής ομάδας της τρίτης κατηγορίας του ελληνικού πρωταθλήματος Ηρακλή Θεσσαλονίκης.
Στον Guardian ήταν εκ των συντακτών ενός άρθρου στις 12 Απριλίου για την ελληνική Μεταναστευτική Πολιτική. Για το ναυάγιο έγραψε στις 14 Ιουνίου στο «We are Solomon». Για το ναυάγιο ερωτήθηκε και από την τηλεόραση του BBC.
Ο παρουσιαστής του BBC απλώς τον παρουσίασε ως δημοσιογράφο, χωρίς να προσδιορίζει το ΜΜΕ στο οποίο εργάζεται, και στους υπότιτλους αναγράφηκε μόνον η λέξη «δημοσιογράφος». Στον γερμανόφωνο Τύπο -συμπεριλαμβανομένου του SPIEGEL- δεν βρίσκεται κανένα άλλο άρθρο του Χρηστίδη.
Ο Χρηστίδης είναι μόνιμος δημοσιογράφος του ελεύθερου ρεπορτάζ στο SPIEGEL, επιβεβαίωσε παρ’ όλα αυτά το περιοδικό σε σχετική ερώτηση της FAZ.
Σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Χρηστίδης εργάστηκε πραγματικά στο ΕΚΠΑ, στο αγγλόφωνο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα (MSc) «Media and Refugee and Migration Flows». Ενήργησε ως «διδάσκων» με ειδίκευση τα «ΜΜΕ» σε τρεις διαλέξεις των τριών ωρών η καθεμία στις 7 Απριλίου, 5 και 12 Μαΐου.
Όπως πληροφορήθηκε η FAZ, 22 φοιτητές από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Καναδά και της Κίνας, έλαβαν μέρος στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα με την καταβολή διδάκτρων. Το κόστος είναι 3.000 ευρώ ανά συμμετέχοντα, συμπεριλαμβανομένων ενός επικείμενου καλοκαιρινού προγράμματος και της διπλωματικής εργασίας.
Εκτός από τα πρόσωπα των Popp και Χρηστίδη, η FAZ έθεσε το ερώτημα στο SPIEGEL, εάν το περιοδικό στο πλαίσιο της «εσωτερικής του επεξεργασίας επί της υπόθεσης», την οποία υποσχέθηκε στους αναγνώστες σε συνέχεια της έρευνάς του για την υπόθεση της Μαρίας λίγο πριν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αποφασίστηκε ότι η Ομάδα Τεκμηρίωσης του SPIEGEL θα ελέγχει στο εξής περισσότερο απ’ ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν τα κείμενα που δημοσιεύονται αποκλειστικά διαδικτυακά για να πιστοποιήσει την εγκυρότητά τους.
Το SPIEGEL δήλωσε εν συντομία: «Η ανακοινωθείσα εσωτερική επεξεργασία έχει πραγματοποιηθεί». Το SPIEGEL σκοπεύει «να αξιοποιήσει τα πορίσματα με εμπιστευτικότητα και να μην τα σχολιάσει».
Σχετικά με αυτό, η FAZ θέλησε να πληροφορηθεί κατά πόσον το SPIEGEL θα απομακρυνθεί από την πρακτική του που αποκαλύφθηκε από την εκ των υστέρων διερεύνηση της υπόθεσης της Μαρίας, σύμφωνα με την οποία οι υπεύθυνοι των Τμημάτων θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση στο Τμήμα Τεκμηρίωσης για εξέταση των αμιγώς διαδικτυακών κειμένων τους με βάση τις δικές τους επιθυμίες.
Αυτό ακριβώς δεν θέλησαν να κάνουν ο Popp και οι άλλοι δημοσιογράφοι του τμήματος Εξωτερικών Θεμάτων σε όλα τα κείμενα της Μαρίας -και έτσι κυκλοφόρησαν οι ψευδείς ειδήσεις για τη νεκρή Μαρία.
Το SPIEGEL δήλωσε: «Οι υπεύθυνες διευθύνσεις των Τμημάτων και των Ομάδων Τεκμηρίωσης βρίσκονται σε στενή επαφή και συντονίζουν τακτικά ποια κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό ή την ιστοσελίδα θα πρέπει να ελεγχθούν».
Τέλος, το SPIEGEL απάντησε στην ερώτηση της FAZ για το κατά πόσον η υπόθεση της Μαρίας βάρυνε στην απόφαση να αποχωρήσει πρόσφατα ο αρχισυντάκτης Steffen Klusmann και παρέπεμψε σε γνωστά Δελτία Τύπου. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του περιοδικού Thomas Hass και ο ίδιος Klusmann δεν είπαν λέξη για την ψευδή είδηση από τον Έβρο.
Η πλειοψηφία του ελληνικού Τύπου, η οποία παρακολούθησε εξαρχής με καχυποψία έως και απροκάλυπτο χλευασμό την ιστορία του SPIEGEL για τη νεκρή Μαρία, βλέπει τα πράγματα λίγο διαφορετικά.
Ο ελληνικός Τύπος θεωρεί ότι επιβεβαιώθηκε αναδρομικά με την αποχώρηση του αρχισυντάκτη του SPIEGEL Klusmann. Χωρίς περιστροφές, η Απογευματινή κυκλοφόρησε στις 27 Μαΐου με τίτλο: «Ο αρχισυντάκτης του SPIEGEL απολύθηκε λόγω των ψευδών ειδήσεων για τη νεκρή Μαρία». Αυτό το έγραψε η ελληνική εφημερίδα χρησιμοποιώντας οριστική έγκληση.
Τίτλος: «Η ψευδής είδηση από τον Έβρο»
Υπότιτλος: «Με την ιστορία για τη φερόμενη νεκρή προσφυγοπούλα, το SPIEGEL προκάλεσε πέρυσι μεγάλη ζημιά στην Ελλάδα. Τι προέκυψε από όλη αυτήν την υπόθεση για τους εμπλεκόμενους;»
ΠΗΓΗ: Frankfurter Allgemeine Zeitung, Ferry Batzoglou – The duck from Evros
hellasjournal