Το Πολεμικό Ναυτικό βρίσκεται εδώ και λίγο καιρό “αντιμέτωπο” με μια πρόταση που δύσκολα μπορεί να αγνοήσει. Όπως αποκάλυψε ο Σάββας Βλάσσης και επιβεβαίωσε με το ρεπορτάζ του ο Βασίλης Νέδος, η Ιταλία έχει προτείνει στη χώρα μας, την πώληση έως τεσσάρων μεταχειρισμένων φρεγατών κλάσης Bergamini/FREMM-IT, στην υποέκδοση Γενικής Χρήσης (GP), σε χαμηλό κόστος.
Η προσφορά περιλαμβάνει τα πλοία Carlo Bergamini (F 590, ένταξης σε υπηρεσία το 2013) και Luigi Rizzo (F 595, ένταξη το 2017), ίσως με παράδοση από το 2027 (το νωρίτερο), και τα Federico Martinengo (F 596, του 2018) και Antonio Marceglia (F 597, του 2019) κάπου από το 2030. Η τιμή των δύο πρώτων πλοίων ανέρχεται στα 600 εκατομμύρια ευρώ μαζί, συμπεριλαμβανομένων των εκτοξευτών και των πυροβόλων αλλά χωρίς βλήματα, ενώ τα επόμενα δύο είναι λογικό να προσφερθούν σε παρόμοια τιμή.
Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει ότι το ΠΝ μπορεί να αποκτήσει τέσσερις σύγχρονες φρεγάτες σε κόστος που ισοδυναμεί -κατ’ εκτίμηση- με αυτό μιας τέταρτης FDI, δηλαδή περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ (συν βέβαια το κόστος των όπλων και υποστήριξης). Η πρόταση αυτή έρχεται σε μια στιγμή που ο ελληνικός στόλος αντιμετωπίζει τη “βαριά” γήρανση των φρεγατών Kortenaer, ενώ η Τουρκία συνεχίζει να ενισχύει τη ναυτική της παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο με συνεχείς ναυπηγήσεις πλοίων.
Τεχνικές λεπτομέρειες των Bergamini GP
Οι φρεγάτες κλάσης Bergamini, που αποτελούν την ιταλική εκδοχή του προγράμματος FREMM, είναι πλοία πολλαπλών ρόλων με εξαιρετικές επιχειρησιακές δυνατότητες. Έχουν μήκος 144,6 μέτρα, πλάτος 19,7 μέτρα και εκτόπισμα 6.700 τόνους πλήρως φορτωμένες, καθιστώντας τις μεγαλύτερες και βαρύτερες από τις γαλλικές. Ο σχεδιασμός τους ενσωματώνει τεχνολογίες stealth, με μειωμένο αποτύπωμα στα ραντάρ.
Η πρόωση βασίζεται σε ένα υβριδικό ηλεκτρικό σύστημα CODLAG (Combined Diesel-Electric and Gas), που συνδυάζει ένα αεριοστρόβιλο General Electric/Avio LM2500+G4 ισχύος 32 MW με τέσσερις ντιζελογεννήτριες Isotta Fraschini V1716, επιτρέποντας μέγιστη ταχύτητα 27 κόμβων και αυτονομία 6.800 ναυτικών μιλίων στα 15 κόμβους. Το ηλεκτρικό σύστημα πρόωσης από 2 ηλεκτροκινητήρες Jeumont Electric προσφέρει αθόρυβη πλεύση σε χαμηλές ταχύτητες, ενισχύοντας τις δυνατότητες επιτήρησης και ανθυποβρυχιακών αποστολών.
Ο οπλισμός των Bergamini GP είναι εντυπωσιακός και προσαρμοσμένος για πολλαπλές απειλές. Στην πλώρη κυριαρχεί το πυροβόλο OΤΟ Melara 127/64 LW των 127 χιλιοστών (5 ιντσών), ικανό να εκτοξεύει πυρομαχικά Vulcano με εμβέλεια 100 χιλιομέτρων και υψηλή ακρίβεια, προσφέροντας ισχυρή υποστήριξη πυρός κατά στόχων επιφανείας και ξηράς. Συμπληρωματικά, διαθέτουν ένα δεύτερο πυροβόλο 76/62 Super Rapid/Strales στο πρυμναίο τμήμα, πάνω από το υπόστεγο ελικοπτέρων, ιδανικό για κοντινές αποστάσεις και αντιαεροπορική άμυνα με κατευθυνόμενα πυρομαχικά. Ακόμη, 2 βοηθητικά πυροβόλα Oerlikon KBA των 25 χιλιοστών, είναι στα πλευρά του σκάφους για αντιμετώπιση μικρών/ασύμμετρων απειλών.
Για επιθέσεις επιφανείας, τα πλοία φέρουν έως οκτώ πυραύλους Teseo/Otomat Mk2/A, με εμβέλεια 180 χιλιομέτρων. Η αντιαεροπορική ικανότητα βασίζεται σε 16 κελιά κάθετης εκτόξευσης Sylver A50, που φιλοξενούν πυραύλους Aster 15 (εμβέλεια 30 χλμ.) και Aster 30 (εμβέλεια 120 χλμ.), καλύπτοντας απειλές από αεροσκάφη, drones και βαλλιστικούς πυραύλους. Υπάρχει πρόβλεψη για ακόμη 16 κελιά Α50/Α70, αλλά στα ιταλικά σκάφη ο χώρος έχει δεσμευθεί για ενδιαίτηση, με κατασκευή σχετικής προέκτασης κάτω από την γέφυρα του σκάφους.
Οι φρεγάτες διαθέτουν επίσης 2 τριπλούς τορπιλοσωλήνες Eurotorp B515/3 για τορπίλες MU90, με εμβέλεια 23 χιλιομέτρων, ενισχύοντας τις ανθυποβρυχιακές τους δυνατότητες.
Τα ηλεκτρονικά συστήματα των Bergamini GP είναι εξίσου προηγμένα. Το κύριο ραντάρ είναι το περιστρεφόμενο Leonardo Kronos Grand Naval, τεχνολογίας AESA, ένα πολυλειτουργικό ενεργητικής σάρωσης με εμβέλεια πέραν των 300 χιλιομέτρων, ικανό να παρακολουθεί ταυτόχρονα εκατοντάδες στόχους. Συνοδεύεται από το ραντάρ πλοήγησης RAN-30X/I και το σύστημα ελέγχου πυρός NA-25X. To σύστημα διαχείρισης μάχης είναι το γνωστό Athena με 21 κονσόλες.
Το σόναρ κύτους Thales UMS 4110 CL (BlueMaster) προσφέρει αξιόπιστη ανίχνευση υποβρυχίων σε μεσαίες αποστάσεις, αλλά δεν υπάρχει το συρόμενο CAPTAS-4 των εκδόσεων ASW. Η επικοινωνία εξασφαλίζεται μέσω του συστήματος SATCOM και των Link11/16/22, που επιτρέπει διαλειτουργικότητα με δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου (EW), που αποτελούν βασικό πλεονέκτημα των Bergamini. Το σύστημα Leonardo RESM (Radar Electronic Support Measures) ανιχνεύει και ταυτοποιεί εχθρικές εκπομπές ραντάρ, ενώ το CESM (Communications ESM) παρακολουθεί τις επικοινωνίες του αντιπάλου. Για ενεργητική άμυνα, το σύστημα ECM (Electronic Countermeasures) περιλαμβάνει παρεμβολείς Nettuno 4100 για την εξουδετέρωση εχθρικών ραντάρ και πυραύλων, ενώ δύο εκτοξευτές αναλωσίμων SCLAR-H αντιμετωπίζουν τις εισερχόμενες απειλές με chaff και flares.
Στρατηγικές επιλογές και οπλισμός
Η πιθανή ενσωμάτωση των Bergamini στον ελληνικό στόλο θα απαιτήσει αποφάσεις και επενδύσεις για τον οπλισμό τους. Οι Teseo/Otomat ενδέχεται να αντικατασταθούν με Exocet Block 3c για λόγους ομοιοτυπίας, δεδομένης της υφιστάμενης συνεργασίας με τη Γαλλία, αν και οι Ιταλοί πιθανότατα θα προσφέρουν κίνητρα για τη διατήρησή τους. Οι πυραύλοι Aster είναι ήδη συμβατοί με τις FDI, διευκολύνοντας την προμήθεια βλημάτων, αν και εδώ θα πρέπει να υπολογιστεί το κόστος τους, όπως και το εξτρά κόστος πυρομαχικών για τα πυροβόλα και τις τορπίλες.
Το ζήτημα είναι, πάντα αν προχωρήσει μια τέτοια “ιταλική” επένδυση, τι θα κάνει το ΠΝ με τα άλλα τρέχοντα προγράμματα μεγάλων πλοίων επιφανείας. Δηλαδή τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ200ΗΝ και την αγορά της τέταρτης FDI. Η απόκτηση των Bergamini θα μπορούσε να καταστήσει τον εκσυγχρονισμό των MEKO λιγότερο επείγοντα, ενώ ίσως μια “θυσία” της 4ης FDI θα απελευθέρωνε πόρους για τα ιταλικά σκάφη.
Οπότε θα έχουμε ως πιθανό σενάριο σύνθεσης στόλου από το 2030 και μετά, με τρεις FDI, τέσσερις Bergamini και τέσσερις ΜΕΚΟ200ΗΝ, συνολικά 11 φρεγάτες, με τις Kortenaer να συμπληρώνουν αλλά να αποσύρονται σταδιακά, με κάθε παραλαβή νέου σκάφους.
Προοπτικές και κίνδυνοι
Από το 2030 και μετά, η Ιταλία είναι πιθανό να αρχίσει να αποσύρει και τις Bergamini ανθυποβρυχιακής διαμόρφωσης (ASW), που διαθέτουν το σόναρ CAPTAS-4 και τους εξειδικευμένους πυραύλους κατά υποβρυχίων MILAS. Οπότε απόκτησή και αυτών θα μπορούσε να επαναλάβει την επιτυχία της προμήθειας των 10 Kortenaer, ενισχύοντας σημαντικά τις ικανότητες ανθυποβρυχιακού πολέμου του ΠΝ. Τα σκάφη βέβαια θα είναι περιζήτητα, με την Αίγυπτο να αποτελεί πιθανό αγοραστή, άρα θα υπάρξει και ανταγωνισμός.
ΑΚόμη πιο σοβαρό είνα το θέμα πως αν το Πολεμικό Ναυτικό καταφέρει να προμηθευθεί τα ιταλικά σκάφη, αυτό θα δημιουργήσει αμέσως ένα σημαντικό ζήτημα υποστήριξης τους, καθώς θα λειτουργούμε παράλληλα 3 τελείως διαφορετικά “οικοσυστήματα” πολεμικών πλοίων! Ένα το γαλλικό των FDI, ένα το ιταλικό, και βέβαια εκείνο της γερμανο-ολλανδικής κουλτούρας των ΜΕΚΟ/Kortenaer. Κάτι που θα απαιτήσει πολύ μεγάλες -νέες- επενδύσεις εκπαίδευσης του προσωπικού (πληρωμάτων και τεχνικών), και συντήρησης των σκαφών, πόσο μάλλον επιχειρησιακού συντονισμού τους, από ένα Ναυτικό που ήδη “αιμορραγεί” από αποχωρήσεις και αποστρατείες.
Συμπέρασμα
Η ιταλική πρόταση για φρεγάτες Bergamini μπορεί να αποδειχθεί ιστορική ευκαιρία για το ΠΝ. Με προηγμένα όπλα, κορυφαία τεχνολογία, ισχυρά ηλεκτρονικά και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, αυτά τα πλοία μπορούν να ανανεώσουν τον ελληνικό στόλο, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της περιοχής με πολύ λογικό κόστος, με μακροχρόνια βέβαια απαιτήση κονδυλίων υποστήριξης/εξοπλισμού. Η απόφαση απαιτεί ταχύτητα και στρατηγική τόλμη, καθώς ο χρόνος τρέχει και ο ανταγωνισμός καραδοκεί.