Έφυγε από τη ζωή σήμερα σε ηλικία 91 ετών ο επιχειρηματίας Βαρδής Βαρδινογιάννης.
Η οικογένεια του σε ανακοίνωσή της αναφέρει τα εξής:
«Με βαθύτατη θλίψη, η οικογένεια Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη ανακοινώνει ότι ο αγαπημένος πατέρας και παππούς, Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, έφυγε από τη ζωή σήμερα Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2024. H εξόδιος ακολουθία και ταφή θα πραγματοποιηθούν σε στενό οικογενειακό κύκλο»
Το ξεκίνημα από την Κρήτη και η εξορία
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είχε γεννηθεί στις 4 Δεκεμβρίου 1933 στην Επισκοπή Ρεθύμνου. Ήταν το πέμπτο από τα οχτώ παιδιά του Ιωάννη Βαρδινογιάννη και της Χρυσής Θεοδωρουλάκη.
Το 1955 είχε αποφοιτήσει από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων για να ακολουθήσει καριέρα αξιωματικού στο Πολεμικό ναυτικό, όπως ο αδελφός του, Νίκος.
Όταν, τον Απρίλιο του 1967, η χούντα των συνταγματαρχών κατέλυσε τη Δημοκρατία, ο έντιμος δημοκρατικός, με βενιζελικές καταβολές, αξιωματικός του Ναυτικού Βαρδής Βαρδινογιάννης ύψωσε το ανάστημά του.
Αντιστάθηκε στο παράνομο και καταπιεστικό καθεστώς τους, με συνέπεια να φυλακιστεί και κατόπιν να εκτοπιστεί από τους δικτάτορες στην Αμοργό.
Στη συνέχεια ο Βαρδής Βαρδινογιάννης μυήθηκε στο αντιδικτατορικό κίνημα του Ναυτικού και βοήθησε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ο ανεφοδιασμός των πλοίων σε περίπτωση εκδήλωσης κινήματος.
Η γιγάντωση της Motor Oil
Απλός στη συμπεριφορά του, με ανεπιτήδευτη ειλικρίνεια, με την πόρτα του ανοιχτή για όλους και με μια σπάνια ντομπροσύνη, ο λόγος του ήταν «συμβόλαιο», καθοδήγησε επί μισό αιώνα την εξέλιξη της Motor Oil από ένα μικρό διυλιστήριο που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στον σημερινό κολοσσό, ο οποίος συνεχίζει όμως να λειτουργεί με τις αξίες της οικογενειακής επιχείρησης.
Κατάφερε να χτίσει έναν από τους μεγαλύτερους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους που καλύπτει ευρύτατο φάσμα δραστηριοτήτων από τον πετρελαϊκό, το ναυτιλιακό και τον τραπεζικό τομέα μέχρι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και εταιρικές συμμετοχές και τοποθετήσεις εκτός συνόρων.
Δεν είναι τυχαίο που οι διεθνείς λίστες, όπως του Forbes, τον περιλάμβαναν ανάμεσα στους πλουσιότερους Έλληνες αλλά και τους ισχυρότερους ανθρώπους στην Ευρώπη και όχι μόνο.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ανέλαβε τα ηνία μετά τον ξαφνικό και πρόωρο χαμό του μεγαλύτερου αδελφού του Νίκου, τον Ιούλιο του 1973, και από τότε μέχρι σήμερα τα κράτησε γερά, αφήνοντας όμως σταδιακά, με τη σοφία που τον διέκρινε, τον απαραίτητο «χώρο» στη νέα γενιά της οικογένειας.
Έτσι, προετοίμασε μεθοδικά το έδαφος ώστε όταν θα έφευγε εκείνος από τη ζωή να έχει πίσω του άξιους διαδόχους.
Σε αυτή την πορεία των 50 ετών υπάρχουν πολλοί «σταθμοί». Από τους μεγάλους αγώνες για την ανάπτυξη και επέκταση του διυλιστηρίου σε νέες δραστηριότητες και τον διαρκή εκσυγχρονισμό των υποδομών του μέχρι και τα εμβληματικά deals.
Όπως το 1996, χρονιά σταθμό στην ιστορία του ομίλου, όταν μέσω της στρατηγικής συμφωνίας με το Σαουδαραβικό κολοσσό Saudi Aramco, πέτυχε ένα τεράστιο βήμα ώστε η Motor Oil να αποτελέσει υπερσύγχρονη ενεργειακή εγκατάσταση υψηλών προδιαγραφών.
Έτσι, υπό τη στιβαρή ηγεσία του, η ΜΟΗ επί μισό αιώνα διαδραματίζει ρόλο στυλοβάτη της εθνικής οικονομίας, μέσω εξαγωγών σε πάνω από 75 χώρες, περισσότερων από 3.000 χιλιάδων καλά αμειβόμενων μόνιμων θέσεων εργασίας και συνεχών επενδύσεων.
Σήμερα, ο Όμιλος Motor Oil έχει 92 επιμέρους εταιρείες, ενώ με τα εμβλήματα των θυγατρικών εταιρειών του (Shell, Avin κ.α.) Λειτουργούν περισσότερα από 1.500 πρατήρια καυσίμων, στην Ελλάδα, καθώς και σε χώρες του εξωτερικού. Ακόμη, διαθέτει παραρτήματα σε 8 διαφορετικά κράτη.
Το διυλιστήριό της που είναι ένα από τα πλέον σύγχρονα της Ευρώπης με βαθμό πολυπλοκότητας 12,61 (Nelson Complexity Index), έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας διαφόρων τύπων αργού και παράγει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων πετρελαίου, εξυπηρετώντας τις εταιρείες εμπορίας πετρελαίου και άλλους φορείς.
Παρόλα αυτά, δεν επαναπαύθηκε ποτέ. Συνέχισε να δουλεύει ακατάπαυστα με «οδηγό» του την επόμενη μέρα για τον Όμιλο, αλλά και για την Ελλάδα.
Τα τελευταία μόλις χρόνια, πέρα από την απόφασή του για την περαιτέρω ενίσχυση του διυλιστηρίου μέσων νέων επενδύσεων, -συνολικά έχουν ξεπεράσει τα 1,7 δις ευρώ-, έγινε το μεγάλο άνοιγμα στις ΑΠΕ και την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Ο βραχίονας της Motor Oil Renewable Energy (MORE) εξελίχθηκε μέσα από διαδοχικές εξαγορές, σε χρόνο ρεκόρ, σε έναν από τους ισχυρότερους εγχώριους ομίλους πράσινης ενέργειας, διαθέτοντας εγκατεστημένη ισχύ σε ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά έργα) άνω των 800 ΜW και με ένα χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας σε διάφορα στάδια ανάπτυξης άνω των 3 GW.
Η τεράστια κοινωνική προσφορά
Εκτός από την αγάπη για την πατρίδα και το ισχυρότατο επιχειρηματικό του εκτόπισμα, τον Βαρδή Βαρδινογιάννη τον χαρακτήριζε η τεράστια κοινωνική προσφορά του.
Πρώτα και κύρια στηρίζοντας με όλες του τις δυνάμεις το όραμα ζωής της Μαριάννας Βαρδινογιάννη για τη δημιουργία της πρώτης Ογκολογικής Μονάδας Παίδων στη χώρα μέσω της «Ελπίδας», τις ποικίλες φιλανθρωπικές δράσεις του «Ιδρύματος Mαριάννα B. Bαρδινογιάννη» και τις αμέτρητες πρωτοβουλίες της με άμεσο κοινωνικό αντίκρισμα.
Παράλληλα, με τις δωρεές και χορηγίες ύψους δεκάδων εκατομμυρίων κάθε χρόνο μέσω της Motor Oil για τις τέχνες, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, την εκπαίδευση, το περιβάλλον, αλλά και την αρωγή προς τις τοπικές κοινότητες.
Ακόμη όμως και απέναντι στους εργαζόμενους στον Όμιλό του ή στους συντοπίτες του στην Κρήτη ήταν «ο δικός τους Βαρδής», ο άνθρωπος στον οποίο θα κατέφευγαν τη δύσκολη στιγμή και θα έβρισκαν την ουσιαστική συμπαράστασή του, αθόρυβα, χωρίς ποτέ τίποτα να βγει στο φως της δημοσιότητας.
Η γνωριμία και ο γάμος με τη Μαριάννα Βαρδινογιάννη
Τη σύζυγό του Μαριάννα Βαρδινογιάννη τη γνώρισε όταν αυτή ήταν ακόμα μαθήτρια σε ένα συγγενικό της σπίτι στον Πειραιά.
Έρωτας αμοιβαίος από την πρώτη κιόλας ματιά τους. Στο δεύτερο βλέμμα ο αυθόρμητος ρομαντικός παλμός της καρδιάς είχε πλέον φωλιάσει συνειδητά στο μυαλό. Κατάλαβε, αδιαμεσολάβητα, ότι αυτός ήταν ο άνθρωπος της ζωής της.
Με το που τέλειωσε το Γυμνάσιο, η Μαριάννα έφυγε για την Αμερική για να σπουδάσει Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ στο Κολοράντο.
Ακολούθησε τον Βαρδή Βαρδινογιάννη, ο οποίος την ίδια ακριβώς περίοδο ως Σημαιοφόρος του Ναυτικού είχε σταλεί από το Σώμα στη Χαβάη και την Καλιφόρνια σε αποστολή παραλαβής κάποιου από τα επισκευασμένα παλαιά πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, τα οποία παραχωρούνταν στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας.
Οι δυο τους αλληλογραφούσαν αδιαλείπτως στα ξένα, αλλά με την από κοινού αίσθηση ότι ήταν κοντά, παρότι φορές απείχαν έως και 5.500 χιλιόμετρα.
Ήταν πλασμένοι ο ένας για τον άλλον, και καθένας ακολουθούσε τα χνάρια του άλλου. Καθώς λέγεται, όταν διέπλευσε τον Ατλαντικό και επέστρεψε με το παραληφθέν πολεμικό πλοίο στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας ο αξιωματικός, σχεδόν ταυτόχρονα γύρισε αεροπορικώς στην Ελλάδα.
Το ίδιο «πήγαινε-έλα» επαναλήφθηκε, όταν ο ένστολος αξιωματικός του Ναυτικού μετατέθηκε προσωρινά για μετεκπαίδευση στη ναυτική βάση του Πόρτσμουθ της Αγγλίας. Πήγε μαζί του. Εκεί επιχείρησε να διδαχτεί Ιστορία της Τέχνης, που τόσο λάτρευε από παιδί.
Παντρεύτηκαν τον Μάιο του 1961, με κουμπάρο στη γαμήλια τελετή τον Χρήστο Λαμπράκη, συνομήλικο και γνωστό του Βαρδή από την κοινή στρατιωτική τους θητεία. Το ζευγάρι εγκαινίασε τη νέα του κοινή ζωή στο «προικώο» της Μαριάννας στην οδό Πιπίνου, στο ύψος της Πατησίων, στην Κυψέλη.
Αυτό το διαμέρισμα θα αποδεικνυόταν καλότυχο. Εκεί έφεραν στον κόσμο τα τρία τους πρώτα παιδιά, πριν μετακομίσουν στην κοντινή Φωκίωνος Νέγρη.
Το πρώτο σπίτι, που στέγασε τα αρχικά οικογενειακά όνειρά τους, προσημειώθηκε για το δάνειο που πήρε ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, ώστε να ξεκινήσει με τον μεγαλύτερο αδελφό του, Νίκο, την πρώτη τους επιχειρηματική απόπειρα: Τον σταθμό ανεφοδιασμού ναυτιλιακών καυσίμων στους Καλούς Λιμένες, στα νότια παράλια του νομού Ηρακλείου.
Η απόπειρα δολοφονίας από τη «17 Νοέμβρη»
Στις 9:20 το πρωί της 20ης Νοεμβρίου του 1990 ο 57χρονος τότε Βαρδής Βαρδινογιάννης έγινε στόχος τρομοκρατικής επίθεσης στην πλατεία Διλβόη της Νέας Ερυθραίας.
Η τρομοκρατική οργάνωση «17Ν» είχε στήσει καρτέρι και εκτόξευσε τρεις ρουκέτες, με τον επιχειρηματία να σώζεται λόγω της ισχυρής θωράκισης του οχήματός του, αλλά και της μη συντονισμένης πυροδότησης μιας βόμβας τοποθετημένης σε σταθμευμένο αυτοκίνητο.
Βαρδής Βαρδινογιάννης: Η περιπέτεια της ζωής ενός πανίσχυρου Έλληνα – Από την Επισκοπή Ρεθύμνου στο Πολεμικό Ναυτικό και τις επιχειρήσεις
Μείζον γεγονός, ορόσημο σαν τέλος μιας ολόκληρης εποχής, η τελευτή του Βαρδή Βαρδινογιάννη, μιας μορφής αρχέτυπης για το ελληνικό επιχειρείν αλλά και την ελληνική δημόσια ζωή γενικότερα. Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης απεβίωσε σήμερα, 12 Νοεμβρίου 2024, στα 91 χρόνια του.
Χωρίς καμία αμφιβολία, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήταν μια εξόχως σημαντική προσωπικότητα, περιβεβλημένη με το κύρος και την αίγλη ενός παράγοντα που εν μέρει, αλλά με ποικίλους τρόπους συνέβαλε στη διαμόρφωση της σημερινής Ελλάδας.
Ήταν επιπλέον ένας άνθρωπος που, έχοντας γλιτώσει βέβαιο θάνατο από τρομοκρατική επίθεση, απαξίωνε το όλο γεγονός διακωμωδώντας το. «Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε δοκάρι» ήταν η φράση του Βαρδή Βαρδινογιάννη για τις ρουκέτες που εξαπέλυσε η «17 Νοέμβρη» με στόχο το αυτοκίνητό του.
Σύμφωνα με το Forbes, με περιουσία η οποία εκτιμάται στα 1,9 δισ. δολ., ο Βαρδής Βαρδινογιάννης και η οικογένειά του συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο με τους ανά την υφήλιο δισεκατομμυριούχους. Εξυπακούεται, δε, ότι ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ήταν ένας από τους πλουσιότερους Έλληνες, έχοντας αναπτύξει εταιρική δραστηριότητα εντός και εκτός Ελλάδος, σε πολλούς και διαφορετικούς κλάδους -καύσιμα και ενέργεια, ναυτιλία, τουρισμός, τράπεζες και χρηματοπιστωτικά, ΜΜΕ, επαγγελματικός αθλητισμός κ.α.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης υπήρξε κορυφαίος επιχειρηματίας, στυλοβάτης της πολυμελούς και περίοπτης οικογένειας Βαρδινογιάννη, μιας «δυναστείας» -τίτλο ο οποίος αρμόζει λόγω του πυκνού και εκτενούς γενεαλογικού δέντρου, από το γενάρχη Ιωάννη Βαρδινογιάννη. Επίσης όμως, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης υπήρξε αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και ενεργά εμπλεκόμενος στην αντίσταση κατά της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Αλλά και παρ’ ολίγον θύμα δολοφονικής απόπειρας από την τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη» το Νοέμβριο του 1990, όταν, ως εκ θαύματος, βγήκε ζωντανός από το τεθωρακισμένο όχημά του, το οποίο έπληξαν τρεις ρουκέτες.
Ως ηγέτης επί μισόν αιώνα του, γιγαντιαίου σήμερα, Ομίλου Μότορ Όιλ και ταυτόχρονα ως κεντρικός πυλώνας μιας μεγάλης και στενάς δεμένης οικογένειας, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης «περνά στην ιστορία» σύμφωνα με την τυποποιημένη έκφραση, είχε όμως ήδη κατακτήσει, εν ζωή, το status ενός συμβόλου. Συμβόλου ισχύος, αποφασιστικότητας, επιτυχίας, σοβαρότητας και διακριτικότητας. Ενός ανθρώπου που ζύγιζε τα λόγια του λέξη προς λέξη, αλλά που ζύγιζε και εκτιμούσε ακόμη περισσότερο τα έργα, παρά τα λόγια. Εξού και η προσφορά του Βαρδή Βαρδινογιάννη στην ελληνική κοινωνία, τυπικά τον αφορά εμμέσως, εφόσον υλοποιείται, υποδειγματικά, από τη δια βίου σύντροφό του, την κα Μαριάννα Βαρδινογιάννη και το φερώνυμο κοινωφελή οργανισμό «Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη».
Με έναν παράξενο τρόπο, τον Βαρδή Βαρδινογιάννη, τον γνώριζαν όλοι και ταυτόχρονα κανένας -εκτός, φυσικά, από όσους επέλεγε ο ίδιος να προσπελάσουν αυτό που πραγματικά ήταν: Ένας άνθρωπος αφοσιωμένος στην επιχείρηση και την οικογένειά του, ο οποίος συχνά εξέπληττε ακόμη και το στενό κύκλο των συνεργατών του με την έγνοια του ακόμη και για παραμικρά ζητήματα που θα μπορούσαν να αφορούν κάποιο μέλος της «δυναστείας» Βαρδινογιάννη. Διότι έτσι λειτουργούσε ανέκαθεν ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, ένας άνθρωπος που φαίνεται πως γεννήθηκε με τον μοναδικό προορισμό να γίνει «καπετάνιος» -με κάθε δυνατή έννοια του όρου.
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης θεωρούσε τη Μότορ Όιλ προέκταση της οικογένειάς του. Είναι χαρακτηριστικό ότι επί τουλάχιστον 30 χρόνια, προτού παραδώσει τα ηνία της καθημερινής διοίκησης στον πρωτότοκο γιο του, τον Γιάννη Βαρδινογιάννη, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης γνώριζε προσωπικά τους περισσότερους από τους εργαζόμενους στο, αχανές και δαιδαλώδες, διυλιστήριο της Μότορ Όιλ, στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας. Και, παρά τη φυσική αυστηρότητά του, παρά το δέος ακόμη που εξέπεμπε η επιβλητική και λιγομίλητη παρουσία του, οι άνθρωποι που εργάζονταν γι’ αυτόν ήξεραν ότι μπορούν να υπολογίζουν στην κατανόηση και, καθόλου σπάνια, στη γενναιοδωρία του. Ακόμη και όταν οι φωνές του, όποτε διαπίστωνε ότι συνέβαινε κάτι που δεν το ενέκρινε ή το θεωρούσε λάθος, αντηχούσαν από την πύλη έως τον πυρσό του Διυλιστηρίου.
Όσο και εάν ακούγεται παράδοξο για έναν από τους πιο επιτυχημένους Έλληνες επιχειρηματίες όλων των εποχών, στον πυρήνα της αντίληψης του Βαρδή Βαρδινογιάννη για το μάνατζμεντ και τη στελέχωση των εταιρειών του ήταν, απαρέγκλιτα, το δόγμα «πρώτα οι δικοί μας άνθρωποι». Χάρη στο Βαρδή Βαρδινογιάννη, στη Μότορ Όιλ προσλήφθηκαν -ενίοτε και ανεξαρτήτως βιογραφικού- εκατοντάδες άτομα που βρέθηκαν σε ανάγκη. Με κριτήρια κοινωνικά ή απλώς ανθρώπινα, πολύ συχνά τοπικιστικά, στη Μότορ Όιλ έβρισκαν δουλειά και αποκαθίσταντο, συνήθως ως τη συνταξιοδότησή τους, Κρήτες για τους οποίους ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είχε πάντα μια αδυναμία, συνάδελφοί του από το Πολεμικό Ναυτικό, συχνά μαζί με τα παιδιά ή τους συγγενείς τους.
Η οικογένεια, ο τόπος μας, η πατρίδα, η Κρήτη, η Ελλάδα είναι θεμελιώδεις έννοιες για να κατανοήσει κάποιος το πώς σκεφτόταν, πώς αποφάσιζε και πώς δρούσε, στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης. Όσο ανορθόδοξο και εάν ήταν το «εγχειρίδιο μάνατζμεντ» που ακολουθούσε, το αποτέλεσμα τον δικαίωνε πανηγυρικά -και καθημερινά. Βεβαίως, οι ανάγκες της ραγδαίας ανάπτυξης που εμφανίζει η Μότορ Όιλ τα τελευταία χρόνια επέβαλαν μια διαφορετική, πολύ πιο εταιρική και σύγχρονη αντίληψη από τη βασική φιλοσοφία του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Παρόλ’ αυτά, ακόμη και σήμερα, την ανώτατη ηγεσία της Μότορ Όιλ, το ΔΣ που πλαισιώνει τον Γιάννη Βαρδινογιάννη, απαρτίζεται από ανθρώπους που ο ίδιος ο Βαρδής Βαρδινογιάννης εμπιστεύτηκε και, λίγο-πολύ, ενέταξε στην ευρύτερη οικογένειά του. Σήμερα οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι, με φυσικό ηγέτη τον Γιάννη Βαρδινογιάννη, διοικούν τον Όμιλο Μότορ Όιλ, ο οποίος αριθμεί δεκάδες επιμέρους εταιρείες διασυνδεδεμένες σε έναν ιστό που προκαλεί ίλιγγο, με ετήσιο κύκλο εργασιών πολλών δισ. ευρώ και θεαματική κερδοφορία.
Αν και, από την ιστορία και εκ του αποτελέσματος, αποδείχθηκε ο ιδανικός για να αναλάβει την ηγεσία της Μότορ Όιλ, το 1973 ο Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης οραματιζόταν για τον εαυτό του ένα διαφορετικό μέλλον. Ωστόσο, στις 2 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς, απεβίωσε όλως αιφνιδίως ο ιδρυτής, ιθύνων νους και «ψυχή» της Μότορ Όιλ, ο αδελφός του Βαρδή Βαρδινογιάννη, Νίκος Ι. Βαρδινογιάννης. Έως τότε, παρόλον ότι ήταν ιδρυτικό στέλεχος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Μότορ Όιλ, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είχε υπό την ευθύνη του τον ναυτιλιακό κλάδο του οικογενειακού ομίλου επιχειρήσεων. Για την ιστορία, τα εγκαίνια του διυλιστηρίου στους Αγίους Θεοδώρους είχαν γίνει μόλις το Νοέμβριο του 1972, ενώ για τις εργασίες κατασκευής των εγκαταστάσεων είχαν χρειαστεί περίπου δύο χρόνια.
Κατά της χούντας, με το «Βέλος»
Προτού κληθεί στο πηδάλιο της Μότορ Όιλ, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είχε φοιτήσει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και ακολούθως εντάχθηκε στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, με στόχο να ακολουθήσει σταδιοδρομία αξιωματικού, φτάνοντας, ει δυνατόν, έως την κορυφή της ιεραρχίας του ΠΝ. Εκ φύσεως οργανωτικός και προικισμένος με ηγετικές ικανότητες, ο Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης είχε αποσπάσει την εκτίμηση και το θαυμασμό από υφισταμένους, συναδέλφους και ανωτέρους. Λέγεται, μάλιστα, ότι θα μπορούσε κάλλιστα να έχει αναδειχθεί σε αρχηγό του Πολεμικού Ναυτικού -και δη σε σχετικά νεαρή ηλικία.
Παρόλ’ αυτά, την ανέλιξή του στις τάξεις του ΠΝ ανέκοψε το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967. Οι δικτάτορες κατέστησαν σαφές στον Βαρδή Βαρδινογιάννη ότι ήταν ανεπιθύμητος στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Ως εκ τούτου, τον εξανάγκασαν σε αποστρατεία. Αιτία ήταν η άρνησή του να μεταφέρει με το σκάφος που κυβερνούσε σε κάποιο ξερονήσι του Αιγαίου -και δη εν μέσω θαλασσοταραχής- κάποιους άλλους ανεπιθύμητους για το δικτατορικό καθεστώς, δηλαδή ένα πλήθος εξορίστων.
Την άρνησή του αυτή να συμμορφωθεί προς τις εντολές της δικτατορίας, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης την πλήρωσε ακριβά. Σε πρώτη φάση έλαβε δυσμενή μετάθεση και κατόπιν πρακτικά εκδιώχθηκε από την υπηρεσία, χωρίς να αποφύγει την εξορία και ο ίδιος. Έτσι, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης αναγκάστηκε να περάσει ένα διάστημα στην Αμοργό, ένα νησί το οποίο το 1967 χρησιμοποιούνταν για τους εκάστοτε εκτοπιζόμενους, ενόχους της κατηγορίας των αντιφρονούντων στη δικτατορία.
Εν τέλει ο Βαρδής Βαρδινογιάννης αποστρατεύτηκε με το βαθμό του υποναυάρχου και έστρεψε το ενδιαφέρον του στο ναυτιλιακό κλάδο, από κοινού με τα αδέλφια του και ιδιαίτερα τον Νίκο και τον Γιώργο Ι. Βαρδινογιάννη. Παρόλ’ αυτά, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης δεν έχασε ποτέ την επαφή με τους συναδέλφους και φίλους του στο Πολεμικό Ναυτικό, άπαντες μάχιμοι και πρόθυμοι να συμπήξουν κίνημα αντίστασης κατά της χούντας των Συνταγματαρχών.
Ως εκ τούτου, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, ήταν όχι μόνο ενήμερος, αλλά συμμετείχε κρυφά στην οργάνωση του παράτολμου -και περιβόητου- εγχειρήματος ανταρσίας του ΠΝ κατά της δικτατορίας, πρωτοστατούντος του κυβερνήτη στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και στενού φίλου των αδελφών Νίκου και Βαρδή Ι. Βαρδινογιάννη, του αντιπλοιάρχου Νίκου Παππά. Ο οποίος, εν συντομία, μαζί με μια πολύμελή ομάδα αξιωματικών του ΠΝ προσπαθούσαν επί μακρόν να σχεδιάσουν ένα καίριο χτύπημα στο δικτατορικό καθεστώς. Ωστόσο, παρά την απόλυτη μυστικότητα και τα μέτρα προφύλαξης κατά των διαρροών που θα μπορούσαν να τινάξουν στον αέρα το απόρρητο σχέδιο συνωμοσίας, το «Κίνημα του Ναυτικού», όπως ονομάστηκε εκ των υστέρων, προδόθηκε εκ των έσω.
Παράγοντες εντός του στρατεύματος αφοσιωμένοι στη χούντα, περικύκλωσαν το Ναύσταθμο Σαλαμίνας στις 22 Μαΐου του 1973, δηλαδή την παραμονή της προκαθορισμένης εκδήλωσης του Κινήματος. Οι περισσότεροι από τους αξιωματικούς συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στα ανακριτικά γραφεία της ΕΣΑ, όπου αρκετοί από αυτούς βασανίστηκαν άγρια. Όμως, το «Βέλος II», αντιτορπιλικό του ΠΝ το οποίο εκείνες ακριβώς τις ημέρες συμμετείχε σε κοινή άσκηση του ΝΑΤΟ, υπό τις εντολές του αντιπλοιάρχου Νίκου Παππά, αποσπάστηκε από τη συμμαχική νηοπομπή και αυτομόλησε στην Ιταλία. Ο Παππάς ζήτησε πολιτικό άσυλο για το πλήρωμα του πλοίου και τον εαυτό του, ενώ η παγκόσμια κοινή γνώμη παρακολουθούσε με αγωνία την ενέργεια του «Βέλους II».
Παρά την ματαίωση του Κινήματος, ο Παππάς κατάφερε να διεθνοποιήσει το ελληνικό ζήτημα και να κλονίσει τη δικτατορία. Το «Βέλος» έγινε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία και τη δημοκρατία, ο δε Νίκος Παππάς ήρωας του αντιδικτατορικού αγώνα, φυσικά μαζί με δεκάδες ανώνυμους αξιωματικούς οι οποίοι υπέφεραν στα κρατητήρια της ΕΣΑ. Υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας και το φόβο της κατακραυγής, το καθεστώς παραχώρησε αμνηστία στους κινηματίες -του Νίκου Παππά εξαιρουμένου- οι οποίοι όμως αποτάχθηκαν από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Κατ’ ουσίαν, οι πρώην αξιωματικοί ήταν πλέον άνεργοι και, ως στιγματισμένοι πλέον αντικαθεστωτικοί θα αντιμετώπιζαν τεράστιες, ενδεχομένως ανυπέρβλητες δυσκολίες προκειμένου να βιοποριστούν έστω και στοιχειωδώς, ασκώντας οποιοδήποτε επάγγελμα.
Σε αυτούς τους, πρώην συναδέλφους του, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, προσέφερε αμέσως δουλειά στη Μότορ Όιλ. Εν τω μεταξύ είχε διαδεχτεί τον Νίκο Ι. Βαρδινογιάννη στην ηγεσία της εταιρείας, αδιαφορώντας για τις ενδεχόμενες συνέπειες. Ταυτόχρονα, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης στήριζε οικονομικά τον Νίκο Παππά ενόσω εκείνος περιπλανιόταν στο εξωτερικό, κηρύττοντας τον αντιδικτατορικό λόγο και προσπαθώντας να οργανώσει εστίες αντίστασης ενάντια στο καθεστώς του Γεωργίου Παπαδόπουλου.
Ακόμη και μετά την πτώση της χούντας, στη μεταπολίτευση από το 1974 και εξής, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κράτησε ανοιχτή την θύρα της Μότορ Όιλ για τους αντιστασιακούς κατά της χούντας. Κρατώντας κατ’ αυτό τον τρόπο το «Βέλος II» μέσα στην οικογένειά του.
Οι ρίζες του
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κατάγεται από την Επισκοπή Ρεθύμνου και είχε γεννηθεί στις 4 Δεκεμβρίου του 1933, ως το πέμπτο κατά σειρά τέκνο -μεταξύ των συνολικά οκτώ- του Ιωάννη Βαρδινογιάννη και της Χρυσής Θεοδωρουλάκη. Του Βαρδή Βαρδινογιάννη είχαν προηγηθεί τέσσερα αδέλφια: Ο Παύλος (1925-1984), η Αμαλία (1927-2016), ο Σήφης (1929- 2002), ο Νίκος (1931-1973), ενώ ακολούθησαν ο Γιώργος (γεννηθείς τω 1936), ο Θεόδωρος (1942-1996) και η Ελένη Ι. Βαρδινογιάννη.
Σε ό,τι αφορά στην οικογένεια που ο ίδιος δημιούργησε, μετά από το γάμο του με την Μαριάννα (Μπουρνάκη κατά το γένος) ο Βαρδής Βαρδινογιάννης έγινε πατέρας πέντε παιδιών: Του Γιάννη Β. Βαρδινογιάννη (γεννηθείς τω 1962), της Χριστιάννας (1964), του Γιώργου (1967), του Νίκου (1974) και της Βαρδιάννας (1976).
Από την αρχή της δεκαετίας του ’70, όταν και ανέλαβε την ηγεσία της Μότορ Όιλ, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης έθεσε τον οικογενειακό όμιλο επιχειρήσεων σε τροχιά διαρκούς επέκτασης και ανάπτυξης. Πάντα με τα διυλιστήρια των Αγίων Θεοδώρων σαν συμβολικό κέντρο και ναυαρχίδα, ο Όμιλος συμπεριέλαβε πλήθος μεμονωμένων εταιρειών, με τις σημαντικότερες εξ αυτών την Avin Oil, τη Cyclon και την αντιπροσώπευση της Shell στην Ελλάδα (μέσω της Coral), την nrg, τη MORE, τη VERD, την Optima Bank, τους τηλεοπτικούς σταθμούς Star και Alpha (παλαιότερα το Mega Channel), μεταξύ πολλών άλλων.
Μια κομβική στιγμή και ταυτόχρονα καταδεικτική για το επιχειρηματικό πνεύμα του Βαρδή Βαρδινογιάννη ήταν η σύναψη στρατηγικής συμφωνίας της Μότορ Όιλ με τον αραβικό κολοσσό των πετρελαιοειδών, Aramco. Στις 14η Μαρτίου του 1996, προς γενική έκπληξη στο διεθνή κλάδο των καυσίμων, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης υπέγραψε στο Λονδίνο συμφωνητικό για ένα joint venture (συνεργασία σε μετοχικό επίπεδο) μεταξύ των Ομίλων Βαρδινογιάννη και Saudi Aramco, του μεγαλύτερου ομίλου παραγωγής πετρελαίου στον κόσμο.
Η τελετή υπογραφής χαρακτηρίστηκε από μεγάλη επισημότητα, παρόντος του υπουργού Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, Αλί Αλ Ναΐμι. Η συμφωνία Μότορ Όιλ-Aramco προέβλεπε τη μετοχική αναδιάρθρωση της ελληνικής εταιρείας, με ίσο μερίδιο συμμετοχής 50% για κάθε μία πλευρά του συνεταιρισμού. Η συμμετοχή της Αramco στο μετοχικό κεφάλαιο της Μότορ Όιλ αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις που είχαν γίνει ποτέ, τουλάχιστον έως το 1996, στην Ελλάδα.
Το 2001, μετά από την είσοδο της Μότορ Όιλ στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, το ποσοστό της Aramco θα μειωνόταν στο 41,9%, ενώ το 2005 η ελληνική εταιρεία εξαγόρασε εντελώς το μερίδιο των Αράβων. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συγκεκριμένη συνεργασία λειτούργησε σαν εφαλτήριο για τη Μότορ Όιλ, εδραιώνοντας την στην παγκόσμια αγορά πετρελαιοειδών.
Βαρδής Βαρδινογιάννης: Βράβευση για την προσφορά του στο επιχειρείν και τη φιλανθρωπία
Προσωπικό «αντίο»
Πριν από λίγους μήνες, με την ευκαιρία της έκδοσης ενός επετειακού τόμου για τη συμπλήρωση 50 ετών λειτουργίας της Μότορ Όιλ, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κατέγραψε τις σκέψεις του, εν είδει απολογισμού ζωής και σταδιοδρομίας -αλλά και προσωπικού αποχαιρετισμού, όπως τελικά αποδείχθηκε:
«Η Motor Oil συμπληρώνει 50 χρόνια λειτουργίας. Μισός αιώνας ζωής -και, χωρίς καμία αμφιβολία, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ορόσημο στην ιστορική πορεία της. Πενήντα χρόνια αγώνες και αγωνίες, σκληρής δουλειάς και κόπων με αντιξοότητες, επιτεύγματα, δυσκολίες και επιτυχίες. Πενήντα χρόνια που καθόρισαν τη ζωή μου. Πενήντα χρόνια ανάπτυξης και εξέλιξης, αλλά πάντα με πίστη στους στόχους που τέθηκαν και κατακτήθηκαν. Στόχοι ολοένα μεγαλύτεροι, ολοένα υψηλότεροι, που η Motor Oil έθετε διαρκώς στον εαυτό της.
Με συγκίνηση φέρνω στη σκέψη μου τον Νοέμβριο του 1972, την έναρξη λειτουργίας της Motor Oil, μιας μονάδας λιπαντικών και διύλισης αργού πετρελαίου η οποία έμελλε να εξελιχθεί σε έναν υπερσύγχρονο ενεργειακό κολοσσό με ηγετική θέση στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στη μνήμη μου έρχονται αυτόματα οι προηγούμενοι σταθμοί της ιστορίας μας. Ανατρέχω σε όλα τα βήματα, από το πρώτο μέχρι σήμερα, σε όλους τους καίριους σταθμούς στη διάρκεια αυτής της μεγάλης δημιουργικής διαδρομής.
Σε ένα πολυκύμαντο ταξίδι γεμάτο από προκλήσεις κάθε είδους, πάντα με πίστη και αφοσίωση στον στόχο: να δημιουργούμε, να αγωνιζόμαστε, να προχωράμε μπροστά για την εταιρεία, για εμάς, τις οικογένειές μας, για την πατρίδα. Φυσικά, τίποτα δεν ήταν δεδομένο, τίποτα δεν χαρίστηκε και δεν κατακτήθηκε εύκολα, παρά μόνο με όραμα, σκληρή δουλειά, ομαδική προσπάθεια και με πολλές θυσίες.
Πάντα αντιλαμβανόμαστε όλοι -το έμψυχο δυναμικό της Motor Oil- την επιτυχία μέσα από τις αξίες που πρεσβεύει και τα πνεύμα που την διαπνέει. Με μια φιλοσοφία ζωής που συνδέεται με τη φιλοσοφία τού επιχειρείν. Αλλά, πάνω από όλα, με μια αδιαπραγμάτευτη ηθική. Διότι από την ίδρυσή της η Motor Oil ακολούθησε και υπηρετεί απαρέγκλιτα δύο βασικές αρχές:
Η πρώτη ορίζει ότι η εταιρεία λειτουργεί και είναι μια μεγάλη οικογένεια, με δεσμούς πίστης, αλληλεγγύης και συνεργασίας, βαθιά ανθρώπινους, ανάμεσα στα μέλη της.
Και η δεύτερη αρχή συνίσταται στο ότι κάθε επιτυχία της Motor Oil στηρίζει, ενδυναμώνει την οικονομία της χώρας και προσφέρει στην κοινωνία και στην πατρίδα μας.
Κρατώ πάντα στη σκέψη μου το Διυλιστήριο -εκεί που χτυπάει η καρδιά της Motor Oil με σεβασμό, έγνοια και αγάπη. Τους εργαζόμενους (κάποιοι είναι σήμερα και δεύτερη γενιά μαζί μας), την προσήλωσή τους στους κανόνες και τους στόχους, τη συγκίνηση στις μέρες της συνταξιοδότησής τους. Με την αφοσίωση και τον επαγγελματισμό τους έκαναν εκείνο το άγονο και ξεχασμένο κομμάτι γης να παράγει κάθε μέρα αδιάκοπα ενέργεια για τους πολίτες και δύναμη για την Ελλάδα. Αυτόν τον τόπο και αυτή τη χώρα που θα συνεχίζουμε πάντα να στηρίζουμε με αληθινό κοινωνικό έργο με τον τρόπο που εμείς στη Motor Oil το κάνουμε: Με συνέπεια και αίσθηση καθήκοντος.
Αυτός ο μισός αιώνας ιστορίας της Motor Oil είναι μια σύνθεση από κομβικές στιγμές. Για τους αρχαιότερους από εμάς, αντικρίζοντας ξανά τις παλιές φωτογραφίες γυρίζουμε πίσω, ζούμε ξανά σαν τώρα τη συγκίνηση και την αγωνία του ξεκινήματος, τον Νοέμβριο του 1972. Κατόπιν, τον ενθουσιασμό για το πέρασμα από τα λιπαντικά στα καύσιμα, παρακολουθώντας το πρώτο λίτρο βενζίνης που παρήγαγε ποτέ το Διυλιστήριο. Τις συνεχείς κατασκευές νέων Μονάδων, τον διαρκή εκσυγχρονισμό τους, την ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων προϊόντων τόσο στην εσωτερική όσο και στη διεθνή αγορά, τη συμπόρευση με τα διεθνή πρότυπα για την ποιότητα και το περιβάλλον, την καινοτομία και την πρωτοπορία σε όλους τους τομείς της ενέργειας και… και… και…
Επιστρέφουμε στις στρατηγικές αποφάσεις που χρειάστηκε να πάρουμε, τις συνεργασίες που χρειάστηκε να κάνουμε, για να κρατάμε τη Motor Oil πάντα μπροστά από τις εξελίξεις.
Διότι ένα βασικό μέλημά μας ήταν πάντα όχι απλώς να ξεπερνάμε τις δυσκολίες στο διάβα μας, αλλά και να προσπαθούμε να τις διακρίνουμε και να τις προλαβαίνουμε πριν εκδηλωθούν, παρατηρώντας τις ενδείξεις στο διεθνές περιβάλλον.
Με τις αρχές του Πολεμικού Ναυτικού που υπηρέτησα ως αξιωματικός και είναι πάντα βαθιά χαραγμένες μέσα μου, ξέρω ότι στη γέφυρα του πλοίου πάντα κοιτάζεις μπροστά. Όσο πιο μακριά φτάνει το βλέμμα σου, ίσως και πιο μακριά, επιστρατεύοντας τη γνώση, την εμπειρία, τη διορατικότητα με πίστη και προσήλωση στον στόχο.
Σήμερα, με υπερηφάνεια βλέπω τη Motor Oil να συνεχίζει το ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 50 χρόνια, πιο μεγάλη, πιο σύγχρονη, πιο δυνατή σαν ένα ολοκαίνουργιο σκαρί, που ξέρει να εξελίσσεται και να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και στις απαιτήσεις των καιρών πάντα με το βλέμμα στο μέλλον. Πάντα κρατώντας την πολύτιμη κληρονομιά και παρακαταθήκη του χτες, με το ‘πρόσω ολοταχώς’ για το αύριο. Βαρδής Ι. Βαρδινογιάννης, Πρόεδρος Δ.Σ. Ομίλου Motor Oil».