Ομιλία του Πρωθυπουργού της Αρμενίας κατά την διάρκεια της Συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυβέρνησης
«Αγαπητοί μετέχοντες της Συνεδρίασης,
Αγαπητοί μου άνθρωποι,
Στις 13 Φεβρουαρίου, ως αποτέλεσμα των επιθετικών ενεργειών του Αζερμπαϊτζάν κοντά στον οικισμό Νερκίν Χαντ, της διευρυμένης κοινότητας Καπάν του νομού Σιουνίκ της Δημοκρατίας της Αρμενίας σκοτώθηκαν 4 Αρμένιοι στρατιώτες.
Εκφράζοντας τα συλλυπητήριά μου στους συγγενείς και τους φίλους των θυμάτων, θεωρώ απαραίτητο να υπογραμμίσω ότι αυτό που συνέβη είναι άλλη μια εκδήλωση της μη εποικοδομητικής πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν. Στις 12 Φεβρουαρίου, τα ΜΜΕ του Αζερμπαϊτζάν διέδωσαν πληροφορίες ότι ένας στρατιώτης των Ενόπλων Δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν πυροβολήθηκε και τραυματίστηκε από Αρμένιο στρατιώτη στο προαναφερθέν τμήμα των συνόρων Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Μετά από αυτή τη δήλωση, η Στρατιωτική Αστυνομία της Αρμενίας εξέδωσε ανακοίνωση ότι έχει ξεκινήσει έρευνα για το περιστατικό, καθώς υπάρχει σαφής εντολή του υπουργού Άμυνας της Αρμενίας να μην επιτρέπονται παραβιάσεις του καθεστώτος κατάπαυσης του πυρός, να αποφεύγουν τις προκλήσεις. Και ως εκ τούτου, εάν διαπιστωθεί ότι υπάρχει παράβαση της διάταξης, θα υπάρξουν και έννομες συνέπειες. Παρόλα αυτά, την επόμενη ημέρα το πρωί, το Αζερμπαϊτζάν άνοιξε μαζικά πυρά προς τις προαναφερόμενες θέσεις, με αποτέλεσμα να υποστούμε τέσσερις απώλειες.
Η περιγραφή των γεγονότων δείχνει ότι οι προθέσεις του Αζερμπαϊτζάν παραμένουν οι ίδιες: να ακολουθήσει μια πολιτική στρατιωτικού εξαναγκασμού εναντίον της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Η εντύπωσή μας είναι ότι το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ασφάλειας στα σύνορα. Και υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό. Για παράδειγμα, ήδη από το 2022, συμφωνήθηκε ότι στην εντολή των επιτροπών οριοθέτησης θα πρέπει να περιλαμβάνονται και τα ζητήματα ασφάλειας των συνόρων. Σύμφωνα με τη συμφωνία, η Δημοκρατία της Αρμενίας δημιούργησε μια επιτροπή για την οριοθέτηση των κρατικών συνόρων και την ασφάλεια των συνόρων μεταξύ της Δημοκρατίας της Αρμενίας και της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, με την προϋπόθεση ότι βάση της συμφωνίας, οι επιτροπές θα εργαστούν επίσης για θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια των συνόρων. Το Αζερμπαϊτζάν, σε αντίθεση με τη συμφωνία, ονόμασε τη νεοσύστατη επιτροπή του – κρατική επιτροπή για την οριοθέτηση των κρατικών συνόρων μεταξύ της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και της Δημοκρατίας της Αρμενίας, παραλείποντας το στοιχείο ασφαλείας.
Αυτές και αρκετές άλλες περιστάσεις δίνουν αφορμή για να συμπεράνει κανείς ότι το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει να ακολουθεί την πολιτική «δώστε μου αυτό που θέλω μέσω διαπραγματεύσεων, διαφορετικά θα το πάρω με πόλεμο».
Και το Αζερμπαϊτζάν τι θέλει; Σίγουρα έχετε παρατηρήσει ότι το Αζερμπαϊτζάν μιλάει συνέχεια, όπως το θέτει, για τα εδάφη 4 χωριών, αρνούμενο ταυτόχρονα να αποδεχθεί ότι τα ζωτικά εδάφη 31 non–enclave χωριών της Δημοκρατίας της Αρμενίας βρίσκονται υπό την Αζερική κατοχή. Δηλαδή αυτό το 4/31 ισχύει για χωριά που είναι non–enclave / μη περίκλειστον έδαφος.
Η θέση μας για αυτήν την κατάσταση είναι πολύ εποικοδομητική. Λέμε ότι για να επιστρέψουν τα στρατεύματα από τις τρέχουσες θέσεις τους, είναι απαραίτητο τα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν τόσο στον χάρτη, όσο και στο έδαφος να οριοθετηθούν με βάση την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και να αποσυρθούν τα στρατεύματα των δύο χωρών στη συνοριακή γραμμή. Δηλαδή, μετά την συγκεκριμένη οριοθέτηση των συνόρων, εάν αποδειχθεί ότι υπάρχουν στρατεύματα μπροστά από αυτή τη γραμμή, θα πρέπει και οι δύο πλευρές να αποσυρθούν. Με άλλα λόγια, εάν υπάρχουν στρατεύματα και από τις δύο πλευρές μπροστά από τη συνοριακή γραμμή, θα πρέπει να υποχωρήσουν σε αυτά τα ήδη οριοθετημένα σύνορα.
Το επίσημο Μπακού προσπαθεί να διαμορφώσει αυτή την κατάσταση με τέτοιο τρόπο, ώστε τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν να μην υποχωρήσουν με κανέναν τρόπο από τα εδάφη 31 χωριών της Αρμενίας. Δεν είναι εποικοδομητική θέση. Και πάλι, εκ μέρους της Αρμενίας, επαναβεβαιώνω την ετοιμότητα της Δημοκρατίας της Αρμενίας να προχωρήσει σε συγκεκριμένες λύσεις, οι αρχές των οποίων έχουν ήδη καθοριστεί.
Για ποιες αρχές μιλάμε; Οτι η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αναγνωρίζουν η μια την εδαφική ακεραιότητα της άλλης βάσει της Διακήρυξης της Άλμά-Άτα του 1991 και η Διακήρυξη της Άλμά-Άτα πρέπει να είναι η πολιτική βάση της διαδικασίας οριοθέτησης των συνόρων. Αυτό σημαίνει ότι μας μένει, ουσιαστικά η τεχνική δουλειά που πρέπει να κάνουμε: να οριοθετήσουμε τόσο στους χάρτες, όσο και στο έδαφος τα de jure υφιστάμενα σύνορα μεταξύ της Αρμενικής ΣΣΔ και της ΣΣΔ του Αζερμπαϊτζάν από το 1991, επισημαίνοντας τις νομικές τους βάσεις και επιλύοντας το ζήτημα. Με την ίδια αρχή θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί το θέμα των αποκαλούμενων exclave (αποσπασμένο έδαφος) /enclaves (περίκλειστον έδαφος). Ας πούμε, για να προσδιοριστεί η επικράτεια του Artsvashen, είναι απαραίτητο να χαράξουμε τα σύνορά του με βάση τα νομικά έγγραφα και, ως αποτέλεσμα των περαιτέρω διαπραγματεύσεων, να επιλύσουμε αυτό το ζήτημα με κάποια φόρμουλα.
Όμως το Αζερμπαϊτζάν αποφεύγει τακτικά τέτοιες λύσεις, προσπαθώντας να ακολουθήσει το μονοπάτι της τοπικής προσαρμογής. Συμφωνούμε ακόμη και σε αυτήν την επιλογή και πραγματοποιούμε την οριοθέτηση ακόμη και περιοχή προς περιοχή, οριοθετώντας τα σύνορα σε κάθε τομέα, και στη συνέχεια πραγματοποιούμε την προσαρμογή της θέσης των στρατευμάτων σύμφωνα με τα οριοθετημένα σύνορα και προχωράμε στο επόμενο, αφήνοντας τα ζητήματα των αποσπασμένων εδάφων στο τελευταίο στάδιο.
Υπάρχουν δηλαδή δύο επιλογές: πρώτον, κάνουμε οριοθέτηση σε όλο το μήκος των συνόρων και προχωρήσουμε στην εφαρμογή της. Η δεύτερη επιλογή είναι ότι χωρίζουμε το περίγραμμα σε κομμάτια και προχωράμε με την οριοθέτηση κομμάτι κομμάτι. Και, μάλιστα, και οι δύο επιλογές μας είναι αποδεκτές, στο πλαίσιο των παραπάνω αρχών. Αλλά το Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να αποφεύγει και αυτή την επιλογή, και η ανάλυσή μας δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει ένας λόγος για αυτό, και αυτός μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων σε ορισμένα μέρη των συνόρων, με την προοπτική να μετατραπεί η στρατιωτική κλιμάκωση σε πόλεμο μεγάλης κλίμακας κατά της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Αυτή η πρόθεση γίνεται αντιληπτή σε όλες τις δηλώσεις και ενέργειες του επίσημου Μπακού.
Αγαπητοί μετέχοντες της Συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου,
Αγαπητοί μου άνθρωποι,
Είναι η πολιτική της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Αρμενίας να κάνει ότι είναι δυνατόν για να αποτρέψει τέτοιες εξελίξεις, συμμετέχοντας στις διαπραγματεύσεις, ενώ ταυτόχρονα στέκεται σταθερά στις θέσεις, προασπίζοντας όλα τα νόμιμα συμφέροντα της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Αυτά τα νόμιμα συμφέροντα είναι η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της Αρμενίας και δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω ότι ορισμένες δηλώσεις του επίσημου Μπακού τις τελευταίες ημέρες σχετικά με το νομοθετικό πλαίσιο της Αρμενίας αποτελούν παραβίαση της κυριαρχίας της χώρας μας και ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας μας. Οι προσπάθειες ερμηνείας ότι υπάρχει οποιαδήποτε διάταξη που εμποδίζει την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης στη νομοθεσία της Δημοκρατίας της Αρμενίας δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Όπως είπα κατά τις διαπραγματεύσεις της συνθήκης ειρήνης, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε μια σειρά άρθρων, και ένα από αυτά είναι ότι τα μέρη δεν μπορούν να αναφερθούν στη νομοθεσία τους με σκοπό να αρνηθούν να εκπληρώσουν οποιαδήποτε διάταξη της συνθήκης ειρήνης. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει διάταξη στη νομοθεσία της Δημοκρατίας της Αρμενίας που να εμποδίζει την εφαρμογή της συνθήκης ειρήνης, και αυτό δεν είναι μόνο μια πολιτική αλλά και μια αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων, τις νομικές αποχρώσεις της οποίας δεν βλέπω την ανάγκη να εμβαθύνω τουλάχιστον αυτή τη στιγμή.
Αγαπητοί μετέχοντες της Συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου,
Αγαπητοί μου άνθρωποι,
Το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει την απειλητική ρητορική και τόσο σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις του στρατού μας, όσο και σε σχέση με την απόκτηση όπλων και εξοπλισμού. Όμως, όπως είπα στις 28 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, με αφορμή την Ημέρα των ΕΔ, το να έχουμε έναν ισχυρό και μάχιμο στρατό είναι νόμιμο δικαίωμα κάθε χώρας. Αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς. Η Δημοκρατία της Αρμενίας αναγνωρίζει την εδαφική ακεραιότητα όλων των γειτονικών χωρών και δεν έχει στόχους εκτός της δικής της επικράτειας. Αυτή, παρεμπιπτόντως, είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική μας, διότι πιστεύουμε ότι η νομιμότητα είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη διασφάλιση της ασφάλειας της Αρμενίας. Η Δημοκρατία της Αρμενίας έχει μόνο νόμιμους στόχους στον τομέα της άμυνας, δηλαδή την υπεράσπιση των διεθνώς αναγνωρισμένων εδαφών της. Καμία χώρα δεν μπορεί ποτέ να κατηγορήσει οποιαδήποτε άλλη χώρα ότι έχει τέτοιο στόχο.
Τέλος, θέλω να υπογραμμίσω εκ νέου τη δέσμευσή μας στην ειρηνευτική ατζέντα και να επιβεβαιώσω την ετοιμότητά μας να προχωρήσουμε σε λύσεις στο πλαίσιο των συμφωνημένων αρχών, δηλαδή την ετοιμότητά μας να υπογράψουμε μια συνθήκη ειρήνης, να πραγματοποιήσουμε σήμανση και οριοθέτηση. Εκτός από τα παραπάνω, πρέπει επίσης να τονίσω τη βούλησή μας να ανοίξουμε περιφερειακές επικοινωνίες με βάση την αρχή της κυριαρχίας, της δικαιοδοσίας, της ισότητας και της αμοιβαιότητας των χωρών, η οποία εκφράζεται στην πρωτοβουλία «Σταυροδρόμι Ειρήνης». Είμαι βέβαιος ότι η υλοποίηση αυτού του έργου θα δώσει νέα ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη όλων των χωρών της περιοχής μας. Ευχαριστώ, αγαπητοί συνάδελφοι».