Έπειτα από πάνω από 1.000 ημέρες πολέμου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τους δυτικούς συμμάχους του Κιέβου για τρομερές – δυνητικά πυρηνικές – συνέπειες εάν «κλιμακώσουν» τον πόλεμο δίνοντας στην Ουκρανία τα όπλα που χρειάζεται για να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Οι απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν έγιναν ακόμη πιο έντονες αυτό το μήνα, αφού η κυβέρνηση Μπάιντεν έδωσε τελικά στο Κίεβο την άδεια να εκτοξεύσει αμερικανικά όπλα μεγαλύτερου βεληνεκούς σε στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία.
Σε απάντηση, ο Πούτιν επικαιροποίησε το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας και εκτόξευσε έναν νέο, πυρηνικό βαλλιστικό πύραυλο στην Ουκρανία. Το μήνυμα ελήφθη ως σαφής απειλή για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας: Μην μας δοκιμάζετε, γράφει σε άρθρο του το CNN.
Όμως, σχεδόν τρία χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, αυτές οι εξελίξεις έχουν πάρει έναν οικείο ρυθμό. Κάθε φορά που η Ουκρανία έκανε ένα αίτημα – πρώτα ζητώντας άρματα μάχης, μετά μαχητικά αεροσκάφη, μετά πυρομαχικά διασποράς και μετά όπλα μεγάλου βεληνεκούς – οι σύμμαχοί της αγωνιούσαν για το αν θα το ικανοποιήσουν, φοβούμενοι ότι θα κλιμακώσει τη σύγκρουση και θα προκαλέσει μια ρωσική απάντηση.
Κάθε φορά, όταν η Δύση αποδέχτηκε τελικά τα αιτήματα της Ουκρανίας, οι πιο καταστροφικές απειλές της Ρωσίας δεν υλοποιήθηκαν. Αυτό που ήταν ταμπού τη μια εβδομάδα έγινε φυσιολογικό την επόμενη.
Παρά τις αυξημένες απειλές του Πούτιν, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά, ανέφεραν αναλυτές στο CNN.
Αντ ‘αυτού, είπαν ότι η ανήσυχη αντίδραση στις νέες εξουσίες της Ουκρανίας είναι ένα άλλο παράδειγμα της επιτυχημένης στρατηγικής του Κρεμλίνου να αναγκάσει τη Δύση να δει τη σύγκρουση με τους όρους της Ρωσίας, συγχέοντας κάθε νέα προσπάθεια της Ουκρανίας να αντισταθεί στη ρωσική επιθετικότητα ως σημαντική «κλιμάκωση».
Παράλληλα με τα πεδία των μαχών, το Κρεμλίνο έχει εμπλακεί σε έναν αγώνα για να αναγκάσει τη Δύση να επιχειρηματολογήσει από ρωσικές υποθέσεις και όχι από τις δικές της και να «λάβει αποφάσεις σε αυτή την εναλλακτική πραγματικότητα της γενιάς του Κρεμλίνου που θα επιτρέψει στη Ρωσία να κερδίσει στον πραγματικό κόσμο», ανέφερε το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), μια δεξαμενή σκέψης, σε έκθεση τον Μάρτιο.
Η Kateryna Stepanenko, συγγραφέας αυτής της έκθεσης, δήλωσε στο CNN ότι η στρατηγική ήταν μια αναβίωση της σοβιετικής έννοιας «αντανακλαστικός έλεγχος», με την οποία ένα κράτος επιβάλλει ένα ψευδές σύνολο επιλογών στον αντίπαλό του, αναγκάζοντας τον αντίπαλο να λάβει αποφάσεις ενάντια στα δικά του συμφέροντα.
«Οι επίμονες δυτικές συζητήσεις και οι καθυστερήσεις στη δυτική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία είναι ένα σαφές παράδειγμα της επιτυχημένης αντανακλαστικής στρατηγικής ελέγχου του Κρεμλίνου, η οποία είχε δεσμεύσει τη Δύση στην αυτοαποτροπή παρά τις συνήθεις ρωσικές κλιμακώσεις του πολέμου», δήλωσε ο Στεπανένκο.
Αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να φανεί στην πράξη την Πέμπτη, αφού η Ρωσία ξεκίνησε μια μεγάλης κλίμακας επίθεση με στόχο το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας.
Αν και ο Πούτιν δήλωσε ότι η επίθεση ήταν «μια απάντηση από την πλευρά μας» στην απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν για όπλα μεγαλύτερου βεληνεκούς, η Ρωσία δεν χρειαζόταν πρόσχημα για τέτοια χτυπήματα στο παρελθόν.
Οι πρόσφατες αλλαγές πολιτικής από τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας – οι οποίες ήρθαν αφού η Ρωσία ενέπλεξε περίπου 11.000 βορειοκορεάτες στρατιώτες στην πολεμική της προσπάθεια – «δεν αποτελεί κλιμάκωση, καθώς το Κρεμλίνο προσπαθεί να την πλαισιώσει», δήλωσε ο Στεπανένκο.
«Η Ρωσία ξεκίνησε μια απρόκλητη πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία και κλιμακώνει συστηματικά τον πόλεμο για να διατηρήσει την πρωτοβουλία της στο πεδίο της μάχης.
Η έγκριση της χρήσης από την Ουκρανία συστημάτων κρούσης μεγάλου βεληνεκούς εναντίον της Ρωσίας επιτρέπει τελικά στην Ουκρανία να εξισορροπήσει τις δυνατότητές της», είπε.
Πολιτικές «ανοησίας»
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έστειλε αμερικανικά τακτικά πυραυλικά συστήματα του στρατού, ή ATACMS, στην Ουκρανία νωρίτερα φέτος, αλλά έθεσε αυστηρούς όρους για το πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν: Θα μπορούσαν να εκτοξευθούν σε ρωσικούς στόχους στην κατεχόμενη Ουκρανία, αλλά όχι στο έδαφος της ίδιας της Ρωσίας.
Ο William Alberque, πρώην διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου Όπλων, Αφοπλισμού και Μη Διάδοσης Όπλων Μαζικής Καταστροφής του ΝΑΤΟ, δήλωσε ότι αυτή η πολιτική δεν είχε νόημα – και ήταν προς τεράστιο όφελος της Ρωσίας.
Παρέχοντας στην Ουκρανία ATACMS, αλλά επιτρέποντάς της μόνο να χτυπήσει τμήματα της Ουκρανίας που κατέχονται από τη Ρωσία, «στείλαμε στη Ρωσία το μήνυμα: “Ξέρεις τι; Αν απλά μετακινηθείς μερικά μέτρα πάνω από αυτά τα σύνορα, είσαι ασφαλής σαν σπίτια», δήλωσε ο Alberque στο CNN.
«Είμαι βέβαιος ότι οι Ρώσοι διοικητές δεν μπορούσαν να πιστέψουν την τύχη τους. Έτσι, αν στήσω το αρχηγείο διοίκησης μου εδώ, θα με ανατινάξουν, αλλά αν στήσω ένα χιλιόμετρο μακριά, είμαι εντάξει; Αλήθεια; Φοβερό!»
Στην πραγματικότητα, αυτή η πολιτική οδήγησε στην «ιδέα ότι η Ρωσία μπορεί να σκοτώσει οποιονδήποτε οπουδήποτε στην Ουκρανία, αλλά η Ουκρανία δεν μπορεί να σκοτώσει τα στρατεύματα που πραγματικά τους επιτίθενται εάν βρίσκονται πέρα από τα σύνορα (στη Ρωσία)». Αυτή η ιδέα είναι «ανοησία», δήλωσε ο Alberque.
Οι ενέργειες της Ουκρανίας παραμένουν εντός των νόμων της ένοπλης σύγκρουσης. Όπως το έθεσε ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντεκ Σικόρσκι στο CNN τον Σεπτέμβριο, «το θύμα της επιθετικότητας έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του και στο έδαφος του επιτιθέμενου».
Κόκκινες γραμμές
Εν μέσω των αντιδάσεων για τις εξελίξεις της περασμένης εβδομάδας, είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς ότι η Ουκρανία έχει εκτοξεύσει εδώ και καιρό εγχώριας κατασκευής drones σε στόχους εξαιρετικά βαθιά στη Ρωσία – και ότι είχε ήδη εκτοξεύσει δυτικά όπλα σε εδάφη που το Κρεμλίνο θεωρεί δικά του.
Για περισσότερο από ένα χρόνο, το Κίεβο χρησιμοποιεί βρετανικούς πυραύλους Storm Shadowτις για να χτυπήσει την Κριμαία, την οποία η Ρωσία κατέχει από το 2014. Για μήνες, το Κίεβο είχε τη δυνατότητα να εκτοξεύει ATACMS σε ρωσικούς στόχους στην κατεχόμενη Ουκρανία. Σύμφωνα με το νόμο, η Ρωσία θεωρεί αυτά τα εδάφη δικά της και προειδοποίησε για ολέθριες συνέπειες εάν η Ουκρανία τα στοχεύσει με δυτικά όπλα.
Από τον Μάιο, η Ουάσιγκτον επέτρεψε επίσης στο Κίεβο να χρησιμοποιεί αμερικανικούς πυραύλους μικρότερου βεληνεκούς για να πλήττει στόχους στη Ρωσία πέρα από τα σύνορα από τη βορειοανατολική περιοχή του Χαρκόβου της Ουκρανίας.
Προτού ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανάψει το πράσινο φως για την απόφαση αυτή, ο Πούτιν προέβη σε παρόμοιες πυρηνικές απειλές, προειδοποιώντας ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε «σοβαρές συνέπειες» για «μικρές και πυκνοκατοικημένες χώρες». Αυτό δεν συνέβη.
«Ξανά και ξανά, αποδεικνύουμε ότι όταν περνάς μια ψεύτικη κόκκινη γραμμή – τίποτα δεν συμβαίνει πραγματικά», ανέφερε ο Alberque. Παρόλα αυτά, είπε ότι οι απειλές αυτές ήταν αρκετές για να εμποδίσουν τη Δύση να δώσει στην Ουκρανία αυτό που χρειάζεται για να αμυνθεί.
Αν και οι απειλές έχουν ενταθεί και πάλι μετά τις εξελίξεις της περασμένης εβδομάδας, ο Alberque δήλωσε ότι δεν υπάρχει λόγος να υποπτευθεί κανείς ότι αυτή τη φορά είναι πραγματικά διαφορετική.
Η προοπτική μιας επερχόμενης κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ -που από καιρό θεωρείται ότι ήταν το επιθυμητό αποτέλεσμα για τον Πούτιν- σημαίνει ότι η Ρωσία είναι ακόμη λιγότερο πιθανό από ό,τι συνήθως να πραγματοποιήσει τις απειλές της.
«Ο (κίνδυνος) ότι ξαφνικά θα κάνουν κάτι που θα διακινδύνευε την πραγματική επέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών ή των συμμάχων στο ΝΑΤΟ – ή θα άλλαζε ριζικά την παγκόσμια στάση απέναντι στη σύγκρουση – είναι σχετικά χαμηλός» κατέληξε ο πρώην διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου Όπλων, Αφοπλισμού και Μη Διάδοσης Όπλων Μαζικής Καταπολέμησης του ΝΑΤΟ.