Σε μήνυμά του με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εορτάστηκε χθες (10 Δεκεμβρίου), ο πρωθυπουργός Μουχάμαντ Σεχμπάζ Σαρίφ επιβεβαίωσε την αποφασιστικότητα του Πακιστάν να υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια, την ισότητα και την ελευθερία όλων των πολιτών, καθώς το έθνος εντάχθηκε στην παγκόσμια κοινότητα για τον ετήσιο εορτασμό. Αναφερόμενος στο φετινό θέμα, «Οι καθημερινές μας ανάγκες», ο πρωθυπουργός ορθώς σημείωσε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι αφηρημένα ιδανικά αλλά πρακτικές αναγκαιότητες, όπως η πρόσβαση σε τρόφιμα, καθαρό νερό και η ασφάλεια της ζωής. Λίγοι θα διαφωνούσαν με αυτά τα συναισθήματα. Ακόμα λιγότεροι θα διαφωνούσαν με την έκκληση του πρωθυπουργού προς όλα τα τμήματα της κοινωνίας να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην προώθηση της ανοχής, της δικαιοσύνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια κοινή ευθύνη.
Αλλά εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Το Πακιστάν έχει ακούσει αυτές τις επιβεβαιώσεις, τις εκκλήσεις και τις δεσμεύσεις χρόνο με το χρόνο, από κάθε πρωθυπουργό και κάθε κυβέρνηση, χωρίς να έχει δείξει πολλά στην πράξη. Αυτό δεν είναι κυνισμός αλλά γεγονός. Ανεξάρτητα από το ποιο πολιτικό κόμμα βρίσκεται στην εξουσία, η βιωμένη πραγματικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Πακιστάν είτε έχει παραμείνει στάσιμη είτε έχει επιδεινωθεί χρόνο με το χρόνο. Πάρτε το πιο κραυγαλέο παράδειγμα: τις βίαιες εξαφανίσεις. Αυτό το ζήτημα παραμένει επίμονο εδώ και δεκαετίες. Οι οικογένειες συνεχίζουν να διαμαρτύρονται, ονόματα συνεχίζουν να προστίθενται σε λίστες αγνοουμένων και οι κρατικές αντιδράσεις παραμένουν ένα οικείο μείγμα άρνησης, συσκότισης και ρητορικής που βασίζεται στην ασφάλεια. Αυτό που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί είναι η συνεχιζόμενη απουσία της δέουσας διαδικασίας, η οποία συγκαλύπτεται με την επίκληση ανησυχιών για την ασφάλεια. Εξίσου ανησυχητικά είναι και τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ενώ πρόσφατα ψηφίστηκε ένα ορόσημο νομοσχέδιο για την προστασία των μειονοτήτων, αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα του πόσο γρήγορα και άγρια μπορεί να διαμορφωθεί πολιτική συναίνεση εναντίον των ευάλωτων κοινοτήτων. Την Τετάρτη, ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Πακιστάν, Δικαστής Yahya Afridi, χαρακτήρισε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως εθνική υποχρέωση – βασισμένη στο συνταγματικό όραμα του Πακιστάν, ενισχυμένη από πολιτιστικές αξίες και απαραίτητη για την οικοδόμηση μιας ειρηνικής, δημοκρατικής και ευημερούσας χώρας. Και πάλι, λίγοι θα διαφωνούσαν με αυτόν τον ισχυρισμό. Ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με τις εξελίξεις στο ίδιο το δικαστικό σύστημα. Η επικείμενη πιθανότητα αυστηρών ποινών για την ακτιβίστρια-δικηγόρο Imaan Mazari και τον σύζυγό της Hadi Ali Chatha έχει ανησυχήσει πολλούς εντός της νομικής αδελφότητας. Νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν επισημάνει ότι τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν θα ήταν γελοία, αν δεν υπήρχε η πολύ πραγματική απειλή της φυλάκισης. Αν οι δικηγόροι που υπερασπίζονται σταθερά τους περιθωριοποιημένους και τους ευάλωτους τιμωρούνται επειδή μιλούν ανοιχτά, τότε οι υπεροπτικές δηλώσεις για τις συνταγματικές αξίες ηχούν κενές περιεχομένου.
Το Πακιστάν έχει δει μόνο φευγαλέες στιγμές όπου φαινόταν να υπάρχει πραγματική δυναμική στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η επιστροφή της Μπεναζίρ Μπούτο και του Ναουάζ Σαρίφ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του στρατηγού Μουσάραφ δημιούργησε ελπίδες για δημοκρατική αποκατάσταση και λογοδοσία. Αυτές οι ελπίδες πραγματοποιήθηκαν εν μέρει, μόνο για να ανατραπούν μια δεκαετία αργότερα με την επιβολή ενός υβριδικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Ιμράν Χαν, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίστηκαν ακόμη και όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης υπό το λάβαρο του PDM μίλησαν εύγλωττα γι’ αυτές. Όταν το PML-N και το PPP σχημάτισαν τελικά κυβέρνηση, οι προσδοκίες για βελτίωση διαψεύστηκαν γρήγορα. Σήμερα, κάθε μορφή αισιοδοξίας είναι περιορισμένη. Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται σε αμυντική θέση παγκοσμίως, με τον κόσμο να έχει γίνει μάρτυρας, σε πραγματικό χρόνο, δύο ετών γενοκτονίας στην Παλαιστίνη που μεταδόθηκε σε τηλεοπτικές οθόνες και ροές κοινωνικών μέσων – με ελάχιστη ουσιαστική λογοδοσία. Αυτή η παγκόσμια διάβρωση δεν πρέπει, ωστόσο, να γίνει δικαιολογία για εγχώρια αδιαφορία. Η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από μια ημερολογιακή τελετουργία που συνοδεύεται από ανακυκλωμένες δηλώσεις. Αν τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν πραγματικά «τις καθημερινές μας ανάγκες», τότε πρέπει να αντικατοπτρίζονται στην καθημερινή διακυβέρνηση: σε δικαστήρια που προστατεύουν τον λόγο αντί να τον ποινικοποιούν, σε νόμους που εφαρμόζονται χωρίς προκαταλήψεις, σε πολιτικές ασφαλείας που σέβονται την ορθή διαδικασία και σε πολιτική συμπεριφορά που αντιστέκεται στον εύκολο πειρασμό να θεωρούνται οι μειονότητες αποδιοπομπαίοι τράγοι.