Εξετάζουμε όλες τις εναλλακτικές και τις επιλογές που οδηγούν σε μια καλύτερη ζωή για τους κατοίκους της Γάζας», δήλωσε ο απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ στην εκπομπή Face the Nation της Μάργκαρετ Μπρέναν την Κυριακή, προσθέτοντας, «και, παρεμπιπτόντως, για τους ανθρώπους του Ισραήλ».
Καθώς ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, η κυβέρνηση Τραμπ και το Ισραήλ δοκιμάζουν σιωπηρά μια ριζοσπαστική ιδέα: την επανεγκατάσταση Παλαιστινίων από το κατεστραμμένο έδαφος στο Σουδάν, τη Σομαλία, ακόμη και τη Συρία.
Τρεις πηγές που γνωρίζουν το θέμα επιβεβαιώνουν ότι Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν προσεγγίσει αυτά τα κράτη, διερευνώντας την προθυμία τους να απορροφήσουν κατοίκους της Γάζας, στο πλαίσιο του ευρύτερου οράματος του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να τερματίσει τη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς και να ανοικοδομήσει—ή να μετεγκαταστήσει—τον πληθυσμό της Γάζας.
Πρόκειται για μια πρόταση που προκαλεί αντιπαραθέσεις, αρνήσεις και αποκαλύπτει το περίπλοκο δίκτυο κρίσεων και φιλοδοξιών της Μέσης Ανατολής.
Ο Τραμπ παρουσίασε για πρώτη φορά την ιδέα στις 4 Φεβρουαρίου μαζί με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, οραματιζόμενος τη Γάζα ως τη «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» αν οι 1,8 εκατομμύρια κάτοικοί της μπορούσαν να εγκατασταθούν αλλού.
«Θα πρέπει να απευθυνθούμε σε άλλες χώρες με ανθρωπιστική καρδιά», είπε τότε, υποσχόμενος όμορφες, ασφαλείς κοινότητες για να σταματήσει «ο θάνατος και η καταστροφή».
Μέχρι την Τετάρτη, αντιμετωπίζοντας ερωτήσεις κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Οβάλ Γραφείο με τον πρωθυπουργό της Ιρλανδίας, διευκρίνισε: «Κανείς δεν εκδιώκει Παλαιστίνιους».
Ωστόσο, τα σχόλιά του στο Fox News λίγες μέρες μετά τις 4 Φεβρουαρίου υποδήλωναν μια μόνιμη έξοδο, σημειώνοντας ότι η Γάζα είναι ακατοίκητη —«όχι για χρόνια ακόμα»— και απορρίπτοντας το δικαίωμα επιστροφής.
Η πρόταση κερδίζει έδαφος. Δύο διπλωματικές πηγές ανέφεραν στο CBS News ότι Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι επικοινώνησαν με το Σουδάν και τη Σομαλία, ενώ τρεις πηγές ανέδειξαν τη Συρία ως υποψήφια.
Ένας εμπιστευτικός είπε ότι η ομάδα του Τραμπ προσέγγισε την τρίμηνη προσωρινή κυβέρνηση της Συρίας μέσω τρίτου μέρους· μια άλλη περιφερειακή πηγή επιβεβαίωσε την επαφή, αν και η απάντηση της Συρίας παραμένει ασαφής.
Ένας ανώτερος Σύρος αξιωματούχος δήλωσε ότι δεν γνωρίζει για συνομιλίες, ενώ ο πρέσβης της Σομαλίας στις ΗΠΑ, Νταχίρ Χασάν, αρνήθηκε κατηγορηματικά οποιαδήποτε προσέγγιση, προειδοποιώντας ότι τέτοιες φήμες θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν την προπαγάνδα εξτρεμιστών από την Αλ-Σαμπάμπ ή το ISIS.
Το Σουδάν, βυθισμένο σε εμφύλιο πόλεμο και λιμό, δεν έχει σχολιάσει.
Οι προορισμοί προκαλούν έκπληξη.
Το χάος στο Σουδάν έχει οδηγήσει δεκάδες χιλιάδες δικούς του πρόσφυγες στα κέντρα κράτησης της ερήμου του Ισραήλ εδώ και δεκαετίες, με την κατάστασή τους άλυτη.
Η Σομαλία, που ανακάμπτει από την κατάσταση αποτυχημένου κράτους, μάχεται μια αδυσώπητη εξέγερση της Αλ-Σαμπάμπ.
Η νέα ηγεσία της Συρίας, υπό τον Αχμέντ αλ-Σαράα (πρώην Αμπού Μοχάμαντ αλ-Γκολάνι), ακόμα ψάχνει τα πατήματά της μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ-Άσαντ, διαχειριζόμενη μια χώρα πληγωμένη από τον πόλεμο και επιφυλακτική απέναντι σε νέα βάρη.
Η ομάδα του Τραμπ το βλέπει ως σανίδα σωτηρίας. Τον Φεβρουάριο, ο Γουίτκοφ μίλησε στο Fox News για την Αίγυπτο, την Ιορδανία και ανώνυμες χώρες που προσφέρουν «ανθρωπιστική» βοήθεια, αν και το σχέδιο της Αιγύπτου για μεταπολεμική ανοικοδόμηση—υποστηριζόμενο από αραβικά κράτη—απορρίφθηκε γρήγορα από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ επειδή αγνοούσε την καταστροφή της Γάζας.
Υπουργοί της ακροδεξιάς του Ισραήλ, που από καιρό ζητούν τη μετακίνηση Παλαιστινίων από τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, εκμεταλλεύτηκαν τη ρητορική του Τραμπ, ενισχύοντας εκκλήσεις που κάποιοι συνδέουν με βιβλικούς ισχυρισμούς ή ανάγκες ασφάλειας.
Η αντίδραση ήταν άμεση. Αραβικές κυβερνήσεις, ο ΟΗΕ και οι Δημοκρατικοί των ΗΠΑ το κατήγγειλαν ως εθνοκάθαρση—κατηγορία που ο Τραμπ απορρίπτει.
Ο Σαράα της Συρίας το χαρακτήρισε «σοβαρό έγκλημα» τον Φεβρουάριο, αν και η στάση της κυβέρνησής του παραμένει αδοκίμαστη.
Ο Μουάζ Μουστάφα της Συριακής Ομάδας Έκτακτης Ανάγκης παρότρυνε τον Τραμπ να συνεργαστεί απευθείας με τη Δαμασκό, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να αποκλείσει το Ιράν, να νικήσει το ISIS και να διευκολύνει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων—στόχοι που ίσως συνάδουν με την επανεγκατάσταση των κατοίκων της Γάζας αν η Συρία δεχτεί.
Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, βομβαρδίζει στόχους στη Συρία από τον Δεκέμβριο, χτυπώντας τον Ισλαμικό Τζιχάντ στη Δαμασκό την περασμένη εβδομάδα και διατηρώντας μια ζώνη ασφαλείας στα Υψίπεδα του Γκολάν, περιπλέκοντας κάθε προσέγγιση.
Η εφοδιαστική αψηφά εύκολες απαντήσεις.
Τα εκατομμύρια της Γάζας προστίθενται στα εκατομμύρια περισσότερων Παλαιστινίων προσφύγων σε Ιορδανία, Λίβανο, Συρία και Αίγυπτο—έθνη που δεν θέλουν να δεχτούν κι άλλους.
Η αστάθεια σε Σουδάν και Σομαλία τα καθιστά αμφίβολα καταφύγια· οι νέοι ηγέτες της Συρίας μπορεί να διστάσουν μπροστά σε ένα νέο δημογραφικό φορτίο.
Οι «ασφαλείς κοινότητες» του Τραμπ—δύο, πέντε ή έξι, όπως έχει σκεφτεί—ακούγονται φιλόδοξες, αλλά ποιος τις χτίζει, τις χρηματοδοτεί ή τις προστατεύει;
Η ατάκα του Τζάρεντ Κούσνερ τον Φεβρουάριο του 2024 για την «πολύτιμη παραθαλάσσια περιοχή» της Γάζας υπαινίσσεται μια γωνία ανάπτυξης, αλλά η εστίαση του προέδρου είναι πρώτα η μετεγκατάσταση.
Προς το παρόν, είναι διερευνητικό. Ο Λευκός Οίκος, το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας και το Ισραήλ δεν απάντησαν σε ερωτήσεις του CBS, όπως και το Σουδάν.
Η ακούραστη δουλειά του Γουίτκοφ για την εκεχειρία Ισραήλ-Χαμάς —Φάση Ένα ή Δύο— κρατά τη μετεγκατάσταση ως ένα βέλος σε μια γεμάτη φαρέτρα.
Ωστόσο, η απλή αναφορά της ιδέας μετατοπίζει το παράθυρο του Overton, αναγκάζοντας μια περιοχή—και έναν κόσμο—να αντιμετωπίσει το μέλλον της Γάζας: ανοικοδόμηση, μετεγκατάσταση ή παραίτηση στην καταστροφή;
Ο Τραμπ και το Ισραήλ ποντάρουν στο δεύτερο, αλλά ο χάρτης που σχεδιάζουν παραμένει σκίτσο, όχι σχέδιο.