Τα απομνημονεύματα του «σκληρού» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα κυκλοφορήσουν τις επόμενες ώρες και μέσα σε αυτά, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας αναφέρεται στην περίοδο της ελληνικής οικονομικής κρίσης και προχωρά σε αποκαλύψεις.
Συγκεκριμένα, μιλάει μεταξύ άλλων για τη μέρα που θα έπαιρνε η Ελλάδα το δάνειο των 110 δις από το ΔΝΤ (με τον ίδιο… άρρωστο) και αποκαλύπτει τη γνώμη του για την Άγκελα Μέρκελ, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και άλλους πολιτικούς που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για να φτάσουμε στο σήμερα.
Παράλληλα, περιγράφει τις σκέψεις του και συζητήσεις με τους γιατρούς που σχετίζονται με τη μάχη που έδωσε επί 10 χρόνια με τον καρκίνο.
Η μέρα του δανείου των 110 δις ευρώ στην Ελλάδα
«Ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι του σπιτιού μου με υψηλό πυρετό το πρώτο Σαββατοκύριακο του Μαΐου (σ.σ. 2010), όταν ο Καγκελάριος μου τηλεφώνησε από τη Μόσχα.
Την Κυριακή θα ταξίδευα στις Βρυξέλλες, όπου συνεδρίαζε το Eurogroup, δηλαδή οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών του κοινού νομίσματος, για να εγκρίνουν το πρόγραμμα βοήθειας ύψους 110 δισεκατομμυρίων για την Ελλάδα.
Η Μπούντεσταγκ είχε μόλις δώσει το πράσινο φως γι’ αυτό. Η καγκελάριος μου ανέφερε ότι οι διεθνείς ομόλογοί της ανησυχούσαν ότι η ελληνική κρίση θα μπορούσε να επεκταθεί σε ολόκληρη την ευρωζώνη.
Τους λένε από όλες τις πλευρές, ακόμη και από τους Κινέζους, ότι η οικονομική βοήθεια που μόλις διατέθηκε δεν είναι καθόλου αρκετή. Δεν πρόκειται πλέον μόνο για την Ελλάδα, αλλά η σταθερότητα του ευρώ στο σύνολό του τίθεται υπό αμφισβήτηση και απειλεί να γίνει πρόβλημα για τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και την παγκόσμια οικονομία.
Οι συνθήκες του ταξιδιού στην ειδική συνεδρίαση του Eurogroup ήταν περιπετειώδεις – και μια πρόγευση των άγριων στιγμών που θα ακολουθούσαν. Την Κυριακή, η Bundeswehr με άφησε να φύγω από το Lahr στις Βρυξέλλες πέρα από κάθε ιατρική λογική.
Η σύζυγός μου με συνόδευσε προληπτικά. Μόλις έφτασα, είπα στον Γερμανό πρέσβη που με παρέλαβε από το αεροδρόμιο ότι έπρεπε πρώτα να πάω σε ένα ιατρικό κέντρο.Το κυκλοφορικό μου σύστημα απειλούσε να καταρρεύσει και ήμουν πραγματικά δυστυχισμένος.
Για να αποφύγουμε τους δημοσιογράφους που περίμεναν, σταματήσαμε σε μια άλλη είσοδο του κτιρίου του συμβουλίου. Δεν ήθελα να δώσω περαιτέρω αφορμή για εικασίες στην ήδη τεταμένη κατάσταση.
Ωστόσο, έγινε γρήγορα σαφές στο ιατρικό κέντρο ότι δεν μπορούσα να πάρω βοήθεια εκεί γρήγορα και ότι έπρεπε να μεταφερθώ επειγόντως σε μια κλινική. Έτσι, μεταφέρθηκα με ασθενοφόρο στα επείγοντα περιστατικά του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου των Βρυξελλών», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για τη μέρα που η Ελλάδα πήρε τα 110 δις ενώ ο ίδιος ήταν με πυρετό.
Η δεκαετής μάχη με τον καρκίνο
«Οι γιατροί με διαβεβαίωσαν ότι αναπτύσσεται αργά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σόιμπλε, ο οποίος γνώριζε για τον καρκίνο του από το 2006. Ο πολιτικός του CDU δεν δημοσιοποίησε ποτέ τον καρκίνο του, αλλά ενημέρωσε μόνο την Άνγκελα Μέρκελ, όπως γράφει στη βιογραφία του.
Ο πρώην πρόεδρος της Μπούντεσταγκ, ο οποίος πέθανε τον Δεκέμβριο του 2023, χρειάστηκε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο πριν από 18 χρόνια, όμως ποτέ δεν δημοσιοποίησε την ασθένεια του προστάτη του.
Ωστόσο, ο καρκίνος επισκίασε την τετραετή θητεία του ως υπουργός Εσωτερικών (2005-2009) , όπως γράφει ο ίδιος Σόιμπλε στην αυτοβιογραφία του.
«Τότε, ένας φίλος μου τηλεφώνησε και μου είπε ότι έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του προστάτη . Είχα τα ίδια ευρήματα κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης λίγες ημέρες αργότερα», αναφέρει ο Σόιμπλε. Κατά συνέπεια, το ερώτημα πριν από την επέμβαση ήταν αν ο καρκίνος είχε ήδη εξαπλωθεί.
«Έδωσα σιωπηλό όρκο να κόψω το κάπνισμα αν η διαδικασία ήταν επιτυχής. Εξάλλου, ήθελα να κρατήσω τα πάντα διακριτικά, γιατί ήξερα ότι, δεδομένης της αναπηρίας μου, οποιαδήποτε περαιτέρω αδυναμία θα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερη καχυποψία δημοσίως», αναφέρει χαρακτηριστικά και τονίζει ότι ο ίδιος ενημέρωσε την πρώην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ πριν από τη διαδικασία στις αρχές Ιανουαρίου του 2006.
«Δυστυχώς, υπήρχε ήδη μια μικρή ποσότητα μόλυνσης έξω από τον προστάτη, αλλά οι γιατροί με διαβεβαίωσαν ότι η ασθένεια θα εξελισσόταν μόνο αργά. Έτσι ήταν για περίπου δέκα χρόνια», σημειώνει.
Η Μέρκελ δεν ρώτησε ποτέ ξανά τον Σόιμπλε για τον καρκίνο του. Όπως τονίζει ο ίδιος, αποφάσισε να μην δημοσιοποιήσει την ασθένειά του. Μάλιστα, όπως σημειώνει, μετά από σχεδόν πενήντα χρόνια, «σταμάτησε τελικά το κάπνισμα και μάλιστα χωρίς υποτροπή».
Η γνώμη που είχε ο Σόιμπλε για Μέρκελ, φον ντερ Λάιεν και όχι μόνο
Η κρίση του Σόιμπλε και οι αναμνήσεις του για τα γεγονότα, τις ιδιαιτερότητες και το πολιτικό του ύφος δεν είναι πάντα κολακευτικές για τους υπόλοιπους. Τι πίστευε ο ίδιος λοιπόν;
Άνγκελα Μέρκελ
Η 69χρονη πρώην καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ βγαίνει με θετική ματιά. Ο Σόιμπλε γράφει για την απόφασή του να φέρει τη Μέρκελ στην ηγεσία του CDU ως γενική γραμματέα:
«Προς μεγάλη μου χαρά και ανακούφιση, συμφώνησε χωρίς δισταγμό. Ίσως να αιφνιδιάστηκε, αλλά είχε τη βούληση να διαμορφώσει τα πράγματα και μου μετέφερε με αναζωογονητικό τρόπο ότι θα αντιμετώπιζε την πρόκληση του αξιώματος με αφοσίωση. Είχα πάρει ίσως την καλύτερη (και όπως αποδείχθηκε, την πιο βαρυσήμαντη) απόφαση της θητείας μου.
Δεν θα έπρεπε να τις μετανιώσω σε καμία περίπτωση. Σίγουρα πίστευα ότι η Άνγκελα Μέρκελ θα μπορούσε να ανέλθει στο υψηλότερο πολιτικό αξίωμα. Ήξερα ότι ήταν αρκετά έξυπνη, σκεπτόμενη και φιλόδοξη για να ακολουθήσει το δικό της δρόμο».
Ακόμα και μετά την παραίτηση του Σόιμπλε και την επιστροφή του ως υπουργός υπό τη Μέρκελ, η σχέση μεταξύ των δύο χαρακτηριζόταν από αλληλοσεβασμό και αφοσίωση: «Η Μέρκελ με διαβεβαίωσε ότι θα ήταν ελεύθερη να επιλέξει το πρώτο υπουργείο που θα μπορούσε να καταλάβει το CDU. Κράτησε τον λόγο της, για τον οποίο δεν είχα καμία αμφιβολία.»
Ο Σόιμπλε γράφει επίσης: «Δεν ανήκα ποτέ στον στενό κύκλο της Μέρκελ» και θυμάται ένα ταξίδι στον κινηματογράφο με τη Μέρκελ το 2012.
«Όπως πάντα, ήταν ευχαρίστηση να περνάω χρόνο μαζί της – είναι πνευματώδης, γνωρίζει πολλά για πολλά πράγματα και είναι απλώς ένα απόλυτα ευχάριστο άτομο».
Όμως, η μεταξύ τους σχέση έγινε «τεταμένη» στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης το 2015. Η Μέρκελ «έχασε τον δρόμο της όταν έβαλε τέλος σε κάθε δυνατότητα περιορισμού του αριθμού των προσφύγων από τη Συρία» .
Όμως, ο ίδιος απέρριψε κατηγορηματικά κάθε αίτημα ανατροπής της Μέρκελ (που πρότεινε, μεταξύ άλλων, ο επίτιμος πρόεδρος του CSU Έντμουντ Στόιμπερ) .
Ο Σόιμπλε επικρίνει και το ότι η Μέρκελ δεν είναι «ικανή να δείξει αρκετή αλληλεγγύη προς το κόμμα της μετά το τέλος της καγκελαρίας της. Το ότι αποφεύγει ακόμη και τους πιστούς πολιτικούς συντρόφους σχεδόν πονάει».
Εξάλλου, ο αείμνηστος πρώην ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας κατηγορεί την πρώην καγκελάριοότι ματαίωσε τη διεύρυνση της Ευρωζώνης σε μια πιο ανεπτυγμένη οικονομική ένωση στην αρχή της κρίσης του εθνικού χρέους το 2010.
Στην αρχική φάση της ευρωπαϊκής νομισματικής κρίσης, ήλπιζε να «εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για τη δημιουργία μιας νομισματικής ένωσης με κοινή χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική πολιτική», γράφει ο Σόιμπλε.
«Ήλπιζα να μπορέσω να εξελίξω την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση σε οικονομική ένωση μέσω του δικού της νομισματικού ταμείου – παρόμοιο με το ΔΝΤ. Αυτό δεν μπορούσε να γίνει με τη Μέρκελ το 2010».
Οι δυσκολίες γύρω από τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία μόλις είχε μαζέψει με κόπο τα κομμάτια του αποτυχημένου ευρωπαϊκού συντάγματος, παρέμεναν στο μυαλό της Μέρκελ εκείνη την εποχή.
«Δεν της άρεσε η προοπτική αναζωπύρωσης της διαμάχης μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μελών λόγω του νομισματικού ταμείου, η οποία θα συνοδευόταν από αλλαγές στη συνθήκη. Πάνω απ’ όλα, δεν την ενδιέφερε η σύγκρουση με το δικό της κόμμα και τον συνασπισμό στον οποίο συμμετείχαν οι σκεπτικιστές της προοδευτικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».
Ο Σόιμπλε γράφει ότι το σχέδιο ήταν εφικτό σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο εκείνη την εποχή.
«Ακόμη και αν οι συζητήσεις μου στο Eurogroup με έκαναν να πιστέψω ότι το σχέδιο θα μπορούσε να είχε εφαρμοστεί ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αυτό απλώς δεν ήταν δυνατό απέναντι στη δική μας καγκελάριο, η οποία είχε ήδη ιδιαίτερη σημασία μεταξύ των αρχηγών κυβερνήσεων».
Στην αρχή της ευρω-κρίσης, η Μέρκελ επέμεινε στην αυστηρή τήρηση των υφιστάμενων συμβάσεων, γεγονός που περιόρισε το πεδίο εφαρμογής, δήλωσε ο Σόιμπλε.
«Ενώ εργαζόμουν ενεργά για ένα αρχικό πακέτο βοήθειας, προς απογοήτευσή μου η καγκελάριος έτεινε ήδη να επιτρέψει στην ΕΚΤ να αγοράσει κρατικά ομόλογα, ώστε να μειωθούν οι διαφορές επιτοκίων μεταξύ των χωρών», όπως σημειώνει.
Ο ίδιος προειδοποίησε την καγκελάριο να μην δίνει υπερβολική έμφαση στα καθήκοντα της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας.
«Η απάντηση της Μέρκελ σε αυτό ήταν χαρακτηριστική του ηγετικού της στυλ. Απλά απάντησε ότι με όλα όσα συμβάλλει η ΕΚΤ στη διαχείριση της κρίσης, δεν χρειάζεται να είναι στην κοινοβουλευτική ομάδα με τις κρίσιμες ερωτήσεις της λόγω της ανεξαρτησίας της».
Friedrich Merz
Ο μετέπειτα διάδοχος της Μέρκελ στην προεδρία του CDU Φρίντριχ Μερτς – πολιτικό παιδί του – περιγράφει τον Σόιμπλε ως «άνθρωπο που έχει το θάρρος όχι μόνο να περιμένει το τέλος μιας συζήτησης, αλλά και να τη διαμορφώνει ο ίδιος» .
Ο ίδιος βασίστηκε στον Merz επειδή ήταν πεπεισμένος ότι αυτό θα ήταν καλό για την «πολιτική συζήτηση που είναι πολύ επικεντρωμένη στην έλλειψη εναλλακτικών λύσεων», που ήταν επίσης μια μικρή συμβουλή κατά της Μέρκελ.
«Ήξερα ότι ο Friedrich Merz θα αρνιόταν την επιστροφή στην πολιτική όσο η Μέρκελ ήταν καγκελάριος. Ωστόσο, η Μέρκελ ήταν πολύ πιο αποφασισμένη από τον ίδιο να μην δεχθεί ποτέ συνεργασία μαζί του».
Ο Σόιμπλε αναγνώρισε τις ρίζες της ανισότητας τη νύχτα μετά τις χαμένες εκλογές του 2002, όταν η Μέρκελ, με την υποστήριξη του CSU-Stoiber, άρπαξε την προεδρία της κοινοβουλευτικής ομάδας και απώθησε τον Μερτς για δεκαετίες. Ο Σόιμπλε γράφει ότι ήταν ο ίδιος που προσπάθησε να κάνει τον Μερτς να καταλάβει ότι δεν θα είχε καμία πιθανότητα αν έβαζε υποψηφιότητα εναντίον της Μέρκελ.
«Του πήρε άλλη μια μέρα για να το συνειδητοποιήσει αυτό. Αρκετός χρόνος για να βλάψει τη σχέση μεταξύ των δύο για το μέλλον – η οποία παρέμεινε βάρος για το κόμμα».
Αλλά ο Σόιμπλε δεν επικροτεί όλες τις ιδέες του Μερτς. Συνολικά, ο Σόιμπλε επιβεβαιώνει ότι ο Μερτς «επανέφερε το κόμμα και την κοινοβουλευτική ομάδα σε τροχιά στη δύσκολη κατάσταση μετά τις χαμένες εκλογές του 2021.»
Ursula von der Leyen
Ο Σόιμπλε πιστεύει ότι η Μέρκελ ήθελε να προετοιμάσει τη μελλοντική πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως διάδοχό της, γι’ αυτό και διόρισε την υπουργό Άμυνας της:
«Ωστόσο, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο, επειδή η von der Leyen προτιμούσε να καλλιεργεί την προσωπική της φήμη στο κοινό και ήταν έτοιμη, αν χρειαστεί, να δεχτεί σκληρή κριτική για αναπόφευκτες πολιτικές αποφάσεις στην Bundeswehr.»