Ο διαχειριστής της NASA Bill Nelson εξέφρασε πρόσφατα ανησυχίες για τους στόχους της Κίνας στο διάστημα, ανησυχώντας ιδιαίτερα ότι η Κίνα θα διεκδικούσε κατά κάποιο τρόπο την κυριότητα της Σελήνης και θα εμπόδιζε άλλες χώρες να την εξερευνήσουν.
Σε μια συνέντευξη σε γερμανική εφημερίδα, ο Νέλσον προειδοποίησε: «Πρέπει να ανησυχούμε πολύ που η Κίνα προσγειώνεται στη Σελήνη και λέει: «Είναι δικό μας τώρα και μείνετε έξω». Η Κίνα κατήγγειλε αμέσως τους ισχυρισμούς ως «ψέματα».
Αυτή η διαμάχη μεταξύ του διαχειριστή της NASA και αξιωματούχων της κινεζικής κυβέρνησης έρχεται σε μια στιγμή που και τα δύο έθνη εργάζονται ενεργά σε αποστολές στη Σελήνη – και η Κίνα δεν πτοείται για τις σεληνιακές της φιλοδοξίες.
Το 2019, η Κίνα έγινε η πρώτη χώρα που προσγειώθηκε διαστημόπλοιο στην μακρινή πλευρά της Σελήνης. Την ίδια χρονιά, η Κίνα και η Ρωσία ανακοίνωσαν κοινά σχέδια για να φτάσουν στον Νότιο Πόλο της Σελήνης έως το 2026. Και ορισμένοι Κινέζοι αξιωματούχοι και κυβερνητικά έγγραφα έχουν εκφράσει τις προθέσεις τους να κατασκευάσουν έναν μόνιμο Διεθνή Σταθμό Έρευνας Σελήνης με πλήρωμα έως το 2027.
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της Κίνας – ή οποιουδήποτε κράτους – να δημιουργήσει μια σεληνιακή βάση και να “καταλάβει” τη Σελήνη.
Ως δύο μελετητές που μελετούν την ασφάλεια του διαστήματος και το διαστημικό πρόγραμμα της Κίνας, πιστεύουμε ότι ούτε η Κίνα ούτε κανένα άλλο έθνος είναι πιθανό να καταλάβει τη Σελήνη στο εγγύς μέλλον. Δεν είναι μόνο παράνομο, είναι και τεχνολογικά τρομακτικό – το κόστος μιας τέτοιας προσπάθειας θα ήταν εξαιρετικά υψηλό, ενώ οι πιθανές απολαβές θα ήταν αβέβαιες.
Ένα μεγάλο δωμάτιο με πολλά καθίσματα και μια μεγάλη ξαπλώστρα.
Η Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, που υπογράφηκε σε νόμο από τα Ηνωμένα Έθνη, που φαίνεται εδώ, λέει ότι η Σελήνη δεν μπορεί να διεκδικηθεί από κανένα έθνος. Φωτογραφία: Patrick Gruban/Flickr, CC BY-SA
Η Κίνα περιορίζεται από το διεθνές διαστημικό δίκαιο
Νομικά, η Κίνα δεν μπορεί να καταλάβει τη Σελήνη επειδή είναι αντίθετη με την ισχύουσα διεθνή διαστημική νομοθεσία. Η Συνθήκη για το Διάστημα, που εγκρίθηκε το 1967 και υπογράφηκε από 134 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, δηλώνει ρητά ότι «το εξωτερικό διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της σελήνης και άλλων ουράνιων σωμάτων, δεν υπόκειται σε εθνική ιδιοποίηση με αξίωση κυριαρχίας, μέσω χρήσης ή κατοχής. ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο» (Άρθρο II).
Οι νομικοί μελετητές έχουν συζητήσει την ακριβή έννοια της «ιδιοποίησης», αλλά υπό μια κυριολεκτική ερμηνεία, η συνθήκη υποδεικνύει ότι καμία χώρα δεν μπορεί να καταλάβει τη Σελήνη και να την κηρύξει ως επέκταση των εθνικών της φιλοδοξιών και προνομίων. Εάν η Κίνα προσπαθούσε να το κάνει αυτό, θα κινδύνευε με διεθνή καταδίκη και μια πιθανή διεθνή αντίδραση αντιποίνων.
Ενώ καμία χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της Σελήνης, το Άρθρο Ι της Συνθήκης για το Διάστημα επιτρέπει σε οποιοδήποτε κράτος να εξερευνήσει και να χρησιμοποιήσει το διάστημα και τα ουράνια σώματα. Η Κίνα δεν θα είναι ο μόνος επισκέπτης στον Νότιο Πόλο της Σελήνης στο εγγύς μέλλον.
Το Artemis Accords υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είναι μια ομάδα 20 χωρών που έχει σχέδια να επιστρέψει ανθρώπους στη Σελήνη έως το 2025, η οποία θα περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός ερευνητικού σταθμού στη σεληνιακή επιφάνεια και ενός υποστηρικτικού διαστημικού σταθμού σε τροχιά που ονομάζεται Gateway με προγραμματισμένη κυκλοφορήσει τον Νοέμβριο του 2024.
Κόψιμο σαλάμι σε στυλ China Seas
Ακόμα κι αν καμία χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει νομικά την κυριαρχία στη Σελήνη, είναι πιθανό η Κίνα ή οποιαδήποτε άλλη χώρα, να επιχειρήσει να αποκτήσει σταδιακά de facto έλεγχο σε στρατηγικά σημαντικές περιοχές μέσω μιας στρατηγικής γνωστής ως «τεμαχισμός σαλαμιού».
Αυτή η πρακτική περιλαμβάνει τη λήψη μικρών, σταδιακών βημάτων για την επίτευξη μιας μεγάλης αλλαγής: Μεμονωμένα, αυτά τα βήματα δεν δικαιολογούν ισχυρή ανταπόκριση, αλλά η σωρευτική επίδρασή τους συνεισφέρει σε σημαντικές εξελίξεις και αυξημένο έλεγχο. Η Κίνα πρόσφατα χρησιμοποιεί αυτή τη στρατηγική στις θάλασσες της Νότιας και της Ανατολικής Κίνας. Ωστόσο, μια τέτοια στρατηγική απαιτεί χρόνο και μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Ο Άνθρωπος στη Σελήνη χτυπιέται από ένα διαστημόπλοιο στην ταινία φαντασίας του 1902 Le Voyage dans la Lune. Φωτογραφία: Wikipedia
Ο έλεγχος της Σελήνης είναι δύσκολος
Με μια επιφάνεια σχεδόν 14,6 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια (39 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) – ή σχεδόν πέντε φορές την περιοχή της Αυστραλίας – οποιοσδήποτε έλεγχος της Σελήνης θα ήταν προσωρινός και εντοπισμένος.
Πιο εύλογο, η Κίνα θα μπορούσε να προσπαθήσει να εξασφαλίσει τον έλεγχο συγκεκριμένων σεληνιακών περιοχών που είναι στρατηγικά πολύτιμες, όπως σεληνιακούς κρατήρες με υψηλότερες συγκεντρώσεις πάγου νερού. Ο πάγος στη Σελήνη είναι σημαντικός γιατί θα παρέχει νερό στους ανθρώπους που δεν θα χρειαστεί να αποσταλεί από τη Γη.
Ο πάγος μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως ζωτική πηγή οξυγόνου και υδρογόνου, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο πυραύλων. Εν ολίγοις, ο πάγος του νερού είναι απαραίτητος για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και επιβίωσης οποιασδήποτε αποστολής στη Σελήνη ή πέρα από αυτήν.
Η εξασφάλιση και η επιβολή του ελέγχου στρατηγικών σεληνιακών περιοχών θα απαιτούσε σημαντικές οικονομικές επενδύσεις και μακροπρόθεσμες προσπάθειες. Και καμία χώρα δεν θα μπορούσε να το κάνει αυτό χωρίς να το αντιληφθούν όλοι.
Έχει η Κίνα τους πόρους και τις δυνατότητες;
Η Κίνα επενδύει πολλά στο διάστημα. Το 2021, πρωτοστάτησε στον αριθμό των τροχιακών εκτοξεύσεων με συνολικά 55 σε σύγκριση με τις 51 των Ηνωμένων Πολιτειών.