Αποκαλυπτική είναι η έρευνα του συμβουλευτικού οργανισμού παγκοσμίων τάσεων με την ονομασία «Center for Geopolitics» που ανήκει στην JP Morgan Chase, την μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ, σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι στην Ουκρανία, με τέσσερα σενάρια να εξετάζονται από ειδικούς αναλυτές.
Σε αυτή την έρευνα εκτιμάται ότι το πιθανότερο αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία θα είναι μια «μικτή» συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, χωρίς την παρουσία ξένων στρατευμάτων ή εγγυήσεις ασφαλείας.
Ίσως βλέπουμε να «παίρνει σάρκα και οστά» αυτό το σενάριο, καθώς ο Στιβ Γουίτκοφ, ειδικός απεσταλμένος του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, κατευθύνεται προς τη Μόσχα.
Συγκεκριμένα, τον Μάιο, το Center for Geopolitics της JPMorgan Chase δημοσίευσε μια σύντομη μελέτη με τίτλο: «Το τέλος του Ρωσο-ουκρανικού πολέμου και το μέλλον της Ευρώπης».
Οι συγγραφείς, Derek Cholet, γενικός διευθυντής και επικεφαλής του Κέντρου, και Lisa Sawyer, εκτελεστική διευθύντρια για γεωπολιτικά ζητήματα, υπηρέτησαν υπό τον Joe Biden στο Υπουργείο Άμυνας (στην περίπτωση του Cholet και στο Υπουργείο Εξωτερικών).
Να σημειώσουμε ότι αμφότεροι είναι ακραιφνείς φιλονατοϊκοί με φιλελεύθερες απόψεις.
Τα «σενάρια» που παρουσιάζονται στη μελέτη συζητήθηκαν πρόσφατα σε συνέντευξη του Kirill Budanov, επικεφαλής της Κεντρικής Διεύθυνσης Πληροφοριών (GUR) του Υπουργείου Άμυνας της Ουκρανίας.
Η μελέτη «προέβλεπε» ότι κάποιας μορφής συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας θα είχε επιτευχθεί μέχρι το τέλος του δεύτερου τριμήνου (σ.σ. τον Ιούνιο του 2025), ωστόσο αυτή η πρόβλεψη, φυσικά, αποδείχθηκε λανθασμένη.
Τα τέσσερα σενάρια
Η μελέτη παρουσίασε τέσσερα «πιθανά αποτελέσματα» για το τέλος του πολέμου και πρότεινε την πιθανότητα για το καθένα, εκφρασμένη σε ποσοστιαία μορφή.
Τα τέσσερα αυτά αποτελέσματα περιλαμβάνουν ένα βέλτιστο σενάριο που αποκαλείται «μοντέλο Νότιας Κορέας», στο οποίο οι συγγραφείς αποδίδουν πιθανότητα 15%.
Το δεύτερο σενάριο ονομάζεται «Ισραήλ» και του αποδίδεται 20% πιθανότητα επιτυχίας.
Το τρίτο αποτέλεσμα φέρει την ονομασία «Γεωργία» και, σύμφωνα με τη μελέτη, έχει πιθανότητα 50% να γίνει αποδεκτό.
Τέλος, υπάρχει το τέταρτο αποτέλεσμα, το οποίο χαρακτηρίζεται ως «το χειρότερο δυνατό» και ονομάζεται «Λευκορωσία».
Στο σενάριο Νότιας Κορέας, η Ουκρανία δεν ανακτά κανένα από τα εδάφη που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο.
Ωστόσο, το μοντέλο προβλέπει την παρουσία μιας ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης «με στήριξη από εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ».
Σ’ αυτό το «καλύτερο σενάριο», η Ουκρανία διατηρεί το 80% του εδάφους της, οδηγώντας σε μια σταθερή έκβαση.
Μία εκδοχή του σεναρίου Νότιας Κορέας είναι ότι τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Η συμφωνία θυμίζει τη Νότια Κορέα επειδή οι ΗΠΑ και άλλες χώρες λειτουργούν ως αποτρεπτικός παράγοντας απέναντι στη Βόρεια Κορέα και επειδή η οικονομία της Νότιας Κορέας ανθεί.
Η έκβαση τύπου «Νότιας Κορέας» είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή από τη Ρωσία, καθώς θα διατηρούσε δυνάμεις τύπου ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Επιπλέον, προβλέπει τη δέσμευση ρωσικών assets για αποζημίωση της Ουκρανίας – κάτι που η Ρωσία δεν θα δεχτεί.
Επίσης, αφήνει άλυτο το βασικό ζήτημα των εδαφών, πράγμα που σημαίνει ότι η Ουκρανία δεν θα υποχρεούται να αποδεχτεί την απώλεια εδαφών υπέρ της Ρωσίας.
Το σενάριο δεν αναφέρει τίποτα για τις δυτικές κυρώσεις.
Τέλος, ο πόλεμος θα μπορούσε να ξεκινήσει ξανά οποιαδήποτε ημέρα και τότε θα μετατρεπόταν γρήγορα σε έναν ευρωπαϊκό πόλεμο, όχι απλώς ουκρανικό.
Συνεπώς, η επιλογή τύπου «Νότιας Κορέας» δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο για τη Ρωσία, αλλά και για την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες — και στην πραγματικότητα θα ήταν ακόμη χειρότερη για το ΝΑΤΟ, το οποίο απαιτεί ομοφωνία για να ενεργοποιήσει το Άρθρο 5 της Συνθήκης Συλλογικής Άμυνας.
Η δεύτερη έκβαση, με την ονομασία «Ισραήλ», δεν περιλαμβάνει παρουσία ξένων στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος και οι συντάκτες της έκθεσης της αποδίδουν πιθανότητα υιοθέτησης 20%.
Αυτή η επιλογή, την οποία οι συντάκτες χαρακτηρίζουν ως «αποδεκτή», δεν προσφέρει τίποτα στη Ρωσία και αναγνωρίζει ότι «ο πόλεμος θα παραμένει πάντα στην πόρτα της Ουκρανίας».
Οι συντάκτες εκτιμούν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ίσως να αποδεχόταν αυτό το σενάριο αν περιλάμβανε άρση κυρώσεων.
Είναι αδύνατον για τις ΗΠΑ να παρέχουν οικονομικές εγγυήσεις χωρίς είτε την ύπαρξη συνθήκης με την Ουκρανία είτε την έγκριση από το Κογκρέσο, η οποία θα δεσμεύει μελλοντικές αποφάσεις του.
Μια συνθήκη απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων στη Γερουσία των ΗΠΑ.
Ακόμη κι αν καταρτιστεί μια συνθήκη, είναι πιθανό να τροποποιηθεί ή να καθυστερήσει στην εφαρμογή της.
Σημειώνεται ότι το Ισραήλ δεν έχει γραπτές εγγυήσεις από τις ΗΠΑ και η αμερικανική βοήθεια προς αυτό απαιτεί ετήσια έγκριση από το Κογκρέσο.
Η τρίτη έκβαση ονομάζεται «Γεωργία» και οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι έχει πιθανότητα 50% να υιοθετηθεί.
Αυτό το σενάριο αποκλείει την παρουσία ξένων στρατευμάτων και άλλες εγγυήσεις ασφάλειας ή χρηματοδότησης.
Ενδέχεται να περιλαμβάνει ένα πακέτο βοήθειας για την ανοικοδόμηση, χωρίς όμως να χρησιμοποιούνται τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Στο πλαίσιο αυτού του σεναρίου, η Ουκρανία δεν θα εντασσόταν ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε στο ΝΑΤΟ.
Οι συντάκτες θεωρούν ότι αν επικρατήσει η επιλογή τύπου «Γεωργίας», η Ουκρανία θα παρασυρθεί αναπόφευκτα στην τροχιά της Ρωσίας λόγω εμπορικών και άλλων παραγόντων.
Οι συντάκτες υποστηρίζουν ότι «περιορισμοί στο μέγεθος και την ικανότητα του στρατού –εάν αποτελέσουν μέρος μιας διαπραγματευμένης συμφωνίας– θα μπορούσαν να καταπνίξουν πρόωρα τους δυναμικούς τομείς της άμυνας και της τεχνολογίας της Ουκρανίας, στερώντας έναν πιθανό μοχλό μεταπολεμικής ανάπτυξης».
Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία διέθετε έναν ενεργό και σχετικά χαμηλού κόστους τεχνολογικό τομέα, ιδιαίτερα στον τομέα της ανάπτυξης λογισμικού.
Ευρωπαϊκές και ισραηλινές εταιρείες ανέθεταν υπεργολαβικά έργα στην τεχνολογική βιομηχανία της Ουκρανίας.
Ένα μέρος του τομέα αυτού έχει εμπλακεί σε στρατιωτικά έργα λόγω του πολέμου.
Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να είναι ο στρατιωτικός τομέας η μοναδική εναλλακτική για την απασχόληση υψηλής τεχνολογίας στην Ουκρανία.
Στην πραγματικότητα, ο εμπορικός τομέας πληρώνει συνήθως καλύτερα και είναι πιο δυναμικός από τα στρατιωτικά έργα.
Επιπλέον, ορισμένες από τις δεξιότητες που αναπτύσσονται σε στρατιωτικά έργα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, είναι σήμερα εξαιρετικά περιζήτητες στις παγκόσμιες αγορές.
Για να λειτουργήσει η έκβαση τύπου «Γεωργίας», απαιτούνται σκληρές συμφωνίες για τα εδάφη, τα σύνορα, το εμπόριο και συναφή ζητήματα, μαζί με άρση κυρώσεων και άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης για αμφότερες τις πλευρές.
Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει μια υποχώρηση του ΝΑΤΟ, κάτι που θα είναι δύσκολο να αποδεχθούν οι ιδεολογικά αφοσιωμένοι Ευρωπαίοι.
Η τελική έκβαση ονομάζεται «Λευκορωσία» και οι συντάκτες της έκθεσης τη χαρακτηρίζουν ως «το χειρότερο σενάριο».
Τα δύο βασικά της χαρακτηριστικά είναι ότι οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την Ουκρανία και ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να καλύψει το κενό από μόνη της.
Οι συντάκτες σημειώνουν ότι η Ρωσία θα επιδιώξει την «πλήρη παράδοση» της Ουκρανίας και θα «μετατρέψει τη χώρα σε κράτος-υποτελές της Μόσχας».
Παρότι η Ρωσία έχει μια λίστα απαιτήσεων, η «πλήρης παράδοση» δεν περιλαμβάνεται επισήμως σε αυτές.
Όπως και η πρώτη έκβαση τύπου «Νότιας Κορέας», έτσι και η «Λευκορωσία» λαμβάνει πιθανότητα 15% από τους συντάκτες της έκθεσης.
Όπως σχολίασε και ο Ουκρανός επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Budanov στη συνέντευξή του, υπάρχουν πολλά άλλα πιθανά σενάρια πέραν των τεσσάρων που παρουσιάζει η έκθεση της JPMorgan.
Ωστόσο, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της έκθεσης είναι η έντονη εστίαση στην έκβαση τύπου «Γεωργίας», σε τέτοιο βαθμό που, αν τελικά επιτευχθεί κάποια συμφωνία, είναι πιθανό να της μοιάζει.