Η κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ της κινεζικής ακτοφυλακής και των φιλιππινέζικων δυνάμεων έχει τραβήξει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Ωστόσο, ένα άλλο έθνος στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (scs) αισθάνεται το κύριο βάρος της διεκδικητικής τακτικής του Πεκίνου. Το Βιετνάμ έχει εκφράσει τις ανησυχίες του για την αυξημένη παρουσία κινεζικών ερευνητικών σκαφών στη θαλάσσια επικράτειά του και προέτρεψε το Πεκίνο να βάλει τέλος στις «παράνομες δραστηριότητές του».
Σύμφωνα με τις στρατηγικές της Κίνας για τη θαλάσσια γκρίζα ζώνη, σημειώθηκε έξαρση της παρουσίας και της επιμονής κινεζικών πλοίων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του Βιετνάμ (ΑΟΖ), κλιμακώνοντας την πίεση στο Βιετνάμ. Το 2023, ένα κινεζικό πλοίο έρευνας πραγματοποίησε μια εισβολή για ένα μήνα στην ΑΟΖ του Βιετνάμ, η οποία εκτείνεται σε 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή του. Αυτή η τριβή μεταξύ των δύο εθνών θα μπορούσε ενδεχομένως να πυροδοτήσει ένα άλλο hotspot στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Η κινεζική έρευνα, η ακτοφυλακή και τα πολιτικά σκάφη έχουν διατηρήσει την παρουσία τους σε αυτά τα ύδατα, διακόπτοντας τις επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου του Βιετνάμ. Στις 6 Ιουνίου, το Βιετνάμ εξέφρασε τις ανησυχίες του σχετικά με τις δραστηριότητες έρευνας του σκάφους Hai Yang 26 εντός της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας του. Το Ανόι εξέφρασε την αντίρρησή του για την κινεζική εχθρότητα μέσω της διπλωματικής οδού.
Ο Phạm Thu Hằng, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, εξέφρασε στις 6 Ιουνίου: «Το Βιετνάμ είναι βαθιά διαταραγμένο και απορρίπτει αποφασιστικά και απαιτεί από την Κίνα να σταματήσει τις μη εξουσιοδοτημένες δραστηριότητες έρευνας του σκάφους Hai Yang 26 εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και της υφαλοκρηπίδας του Βιετνάμ. ορίζεται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 1982)».
Η παρατεταμένη παραμονή των κινεζικών πλοίων έρευνας στην περιοχή είναι ένα στοιχείο των δυναμικών ελιγμών του Πεκίνου εντός της γειτονικής ΑΟΖ του, διεκδικώντας σχεδόν ολόκληρη τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, μια περιοχή πλούσια σε ανεξερεύνητα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η θάλασσα εκτιμάται ότι περιέχει 11 δισεκατομμύρια βαρέλια ανεξερεύνητου πετρελαίου και 190 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου.
Το Hai Yang 26, ένα πολυλειτουργικό ερευνητικό σκάφος, διαχειρίζεται το China Geological Survey, τμήμα του κινεζικού Υπουργείου Φυσικών Πόρων. Με αντοχή 35 ημερών, διαθέτει 32 μονάδες εξοπλισμού γεωλογικής έρευνας, που περιλαμβάνουν γεωτρήσεις, διείσδυση στατικού κώνου, γεωφυσικές έρευνες και μελέτες ορυκτών.
Οι επιστήμονες του πλοίου έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εξαντλητικές έρευνες υφάλων και άλλες έρευνες υπεράκτιων μηχανικών έργων. Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός περιλαμβάνει ηχούς μονής δέσμης και πολλαπλών ακτίνων, προφίλτρο Doppler ακουστικού ρεύματος και εργαλεία συλλογής σεισμικών δεδομένων.
Τα σκάφη έρευνας έχουν κατασκευαστεί για να ελέγχουν ενδελεχώς υποβρύχιες κατασκευές εκπέμποντας ηχητικά κύματα στον ωκεανό και συλλέγοντας υποβρύχια δείγματα. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, 64 κινεζικά πλοία έρευνας κατασκευάστηκαν εντός ή μετά το 1990, ξεπερνώντας τα 44 στις ΗΠΑ και τα 23 στην Ιαπωνία.
Οι δραστηριότητες έρευνας πλοίων που είναι νηολογημένα σε άλλες χώρες μπορούν συνήθως να αναγνωριστούν από τον χειριστή του σκάφους. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ναυτικό των ΗΠΑ διεξάγει στρατιωτικές έρευνες, η θαλάσσια επιστημονική έρευνα αναλαμβάνεται από πανεπιστήμια ή πολιτικούς φορείς όπως η Εθνική Διοίκηση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας και εμπορικές έρευνες πραγματοποιούνται από ιδιωτικές εταιρείες.
Στην τεράστια έκταση της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, ο κρατικός στόλος της Κίνας πλέει χωρίς σαφή οριοθέτηση σκοπού. Η συγχώνευση πολιτικών και στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Κίνα υποδηλώνει μεγάλη πιθανότητα κοινής χρήσης δεδομένων μεταξύ επιστημονικών, στρατιωτικών και εμπορικών τομέων. Αυτά τα δεδομένα, που συγκεντρώθηκαν από κινεζικά σκάφη έρευνας, τροφοδοτούν την επιθετική επιδίωξη της Κίνας για εξόρυξη βυθού. Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ένας στρατηγικός πλωτός δρόμος, προσφέρει ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τις υπόγειες επιχειρήσεις της Κίνας, ιδιαίτερα για τα Αυτόνομα Υποβρύχια Οχήματα (AUV).
Τα νερά υπήρξαν επίσης σκηνή για γεωπολιτικό δράμα. Το 2019, μια εβδομαδιαία αντιπαράθεση μεταξύ κινεζικών και βιετναμέζικων ακτοφυλακών πάνω από έναν ύφαλο κινδύνευσε να κλιμακωθεί στην πιο σημαντική σύγκρουση της τελευταίας μισής δεκαετίας. Αυτή η αντιπαράθεση απηχούσε μια παρόμοια αντιπαράθεση το 2014, όταν μια κινεζική εξέδρα άντλησης πετρελαίου έφτασε στα αμφισβητούμενα νησιά Paracel. Γρήγορα προς το 2023, οι εντάσεις φούντωσαν ξανά καθώς το Βιετνάμ προσπάθησε να επεκτείνει τις δραστηριότητες γεώτρησης πετρελαίου στην Vanguard Bank, μια περιοχή που διεκδικούν και τα δύο έθνη. Αυτό οδήγησε σε ένα θαλάσσιο παιχνίδι σκακιού, με τις δύο χώρες να αποστέλλουν πλοία για να απομακρύνουν τα σκάφη της άλλης.
Δορυφορικές εικόνες αποκαλύπτουν τις δραστηριότητες αποκατάστασης γης της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, είτε επεκτείνοντας υπάρχοντα νησιά είτε δημιουργώντας νέα. Αυτό επιτυγχάνεται με την απόθεση άμμου σε υφάλους, οδηγώντας στην κατασκευή λιμανιών, στρατιωτικών εγκαταστάσεων και αεροδιαδρόμων, ειδικά στα νησιά Paracel και Spratly. Το Woody Island έχει στρατιωτικοποιηθεί με την ανάπτυξη μαχητικών αεροσκαφών, πυραύλων κρουζ και συστήματος ραντάρ.