Οι Μαλδίβες είναι ένα έθνος στρατηγικής σημασίας στον Ινδικό Ωκεανό, που αντιμετωπίζει τώρα υψηλό κίνδυνο χρέους λόγω της αυξανόμενης εγγύτητάς τους με την Κίνα. Το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει τις Μαλδίβες ότι πρέπει να κάνουν επείγουσες αλλαγές πολιτικής για να αποφευχθεί η πτώση του χρέους. Η οικονομία των Μαλδίβων, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, υπέφερε πολύ κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, αλλά έκτοτε άρχισε να ανακάμπτει. Το νησιωτικό έθνος λαμβάνει μέτρα για την τόνωση του τουρισμού, όπως η επέκταση του αεροδρομίου του και η αύξηση του αριθμού των ξενοδοχείων. Ωστόσο, το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει ότι εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές για την οικονομία των Μαλδίβων.
Υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου Abdulla Yameen, οι Μαλδίβες συνέχισαν εκτεταμένα κατασκευαστικά έργα που χρηματοδοτήθηκαν από δάνεια από την Κίνα. Αυτή η εξάρτηση από την κινεζική χρηματοδότηση άφησε τη χώρα βαθιά χρεωμένη, με πάνω από το 42% του εξωτερικού χρέους των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων που οφείλει στην Κίνα από το 2021, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Με απλά λόγια, οι Μαλδίβες κατέληξαν να χρωστούν στην Κίνα ένα σημαντικό μέρος του συνόλου του εξωτερικού χρέους της. Αυτό εγείρει ανησυχίες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας και την πιθανή εξάρτησή της από την Κίνα. Ο σημερινός πρόεδρος, Mohamed Muizzu, είναι υπέρ της Κίνας και έχει απομακρύνει τις Μαλδίβες από την Ινδία. Αυτό έχει οδηγήσει σε κάποια ένταση μεταξύ των δύο χωρών. Ο Muizzu έχει επίσης υποσχεθεί να ενισχύσει τον στρατό των Μαλδίβων, ο οποίος έχει εγείρει ανησυχίες για έναν πιθανό αγώνα εξοπλισμών στην περιοχή.
Νωρίτερα, το 2020, ο επιχειρηματίας από τις Μαλδίβες Ahmed Siyam αναγκάστηκε να αποπληρώσει ένα δάνειο 127,5 εκατομμυρίων δολαρίων από την EXIM Bank της Κίνας, οδηγώντας σε ανησυχίες για το ότι το νησιωτικό έθνος πέσει σε «παγίδα χρέους». Το περιστατικό ανέδειξε τους κινδύνους που συνδέονται με τη μεγάλη εξάρτηση των Μαλδίβων από κινεζικά δάνεια, τα οποία καλύπτονται από μυστικότητα και υποστηρίζονται από κρατικές εγγυήσεις. Η εταιρεία του Siyam δεν ήταν σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος, με αποτέλεσμα η κινεζική τράπεζα να πιέσει τόσο τον ίδιο όσο και την κυβέρνηση των Μαλδίβων για αποπληρωμή. Οι υποστηρικτές της διαφάνειας είχαν προειδοποιήσει ότι η πραγματική έκταση του χρέους των Μαλδίβων προς την Κίνα μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι αναφέρεται επίσημα. Τονίζουν την ανάγκη για διαφάνεια και έλεγχο τέτοιων δανειακών συμβάσεων, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη την εύθραυστη οικονομική κατάσταση της χώρας λόγω της τουριστικής ύφεσης που προκαλείται από την πανδημία. Οι αναλυτές προειδοποίησαν για περιορισμένα χρηματοοικονομικά αποθέματα ασφαλείας και τους κινδύνους από τη μεγάλη εξάρτηση από δάνεια, προτρέποντας τις Μαλδίβες να διαφοροποιήσουν τους χρηματοοικονομικούς εταίρους τους και να αναζητήσουν χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους για τη διαχείριση του χρέους τους. Το περιστατικό με το δάνειο του Siyam υπενθύμισε τις πιθανές παγίδες των αδιαφανών συμφωνιών δανεισμού, προκαλώντας εκκλήσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια και υπεύθυνη διαχείριση του χρέους.
Οι Μαλδίβες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στα εισαγόμενα αγαθά και ευδοκιμούν στον τουρισμό. Ενώ η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί το 2023 και το 2024 με αναμενόμενους 1,8 εκατομμύρια τουρίστες, μια παγκόσμια ύφεση θα μπορούσε να προκαλέσει συρρίκνωση του τουριστικού τομέα. Ένα άλλο ανησυχητικό ζήτημα είναι η αύξηση του εθνικού χρέους, ειδικά από τη στιγμή που τα κρατικά έσοδα μειώθηκαν σημαντικά σε σύγκριση με τη μικρότερη μείωση των δαπανών. Ωστόσο, δίνεται έμφαση στην τόνωση της εγχώριας οικονομίας μέσω της αύξησης των πιστώσεων σε βασικούς τομείς όπως ο τουρισμός, τα προσωπικά δάνεια και τα ακίνητα. Ενώ τα επιτόκια των αποταμιεύσεων παραμένουν σταθερά, ο δανεισμός έχει γίνει πιο ακριβός για τις επιχειρήσεις. Επιπλέον, το εμπόριο συρρικνώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, με τις εξαγωγές να μειώνονται απότομα, λόγω της μείωσης τόσο των επανεξαγωγών όσο και των εγχώριων αγαθών.
Η στρατηγική «String of Pearls» της Κίνας στοχεύει στη δημιουργία στρατηγικών φυλακίων στον Ινδικό Ωκεανό και βλέπει τις Μαλδίβες ως έναν κρίσιμο σύνδεσμο. Ωστόσο, αυτή η φιλοδοξία έρχεται σε σύγκρουση με την ευπάθεια των Μαλδίβων στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτό δημιουργεί μια περίπλοκη κατάσταση όπου τα οικονομικά οφέλη από τους στενότερους δεσμούς με την Κίνα (που αντιπροσωπεύεται από την προτεινόμενη Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών) πρέπει να σταθμίζονται έναντι πιθανών περιβαλλοντικών απειλών. Η φιλοκινεζική στάση του νεοεκλεγμένου Προέδρου Muizzu δημιουργεί περαιτέρω αβεβαιότητα στο μείγμα, απειλώντας να τείνει τις προηγουμένως ισχυρές σχέσεις Ινδίας-Μαλδίβων. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και στις δύο πλευρές προσπαθούν να πλοηγηθούν σε αυτά τα ασταθή νερά, λαμβάνοντας υπόψη τον πιθανό αντίκτυπο της αυξανόμενης επιρροής της Κίνας και την τύχη της ΣΕΣ.
Η
ΣΕΣ, που ξεκίνησε το 2015, είχε ως στόχο την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο εθνών. Αν και υπογράφηκε το 2017, ο μονόπλευρος χαρακτήρας του – ευνοώντας την Κίνα λόγω της τεράστιας οικονομικής ανισότητας – προκάλεσε ανησυχίες. Οι υποστηρικτές, ωστόσο, πιστεύουν ότι προσφέρει αμοιβαία οφέλη στο εμπόριο, τις επενδύσεις και την τεχνική συνεργασία. Καλύπτοντας το 96% του διμερούς εμπορίου, η συμφωνία φαινόταν πολλά υποσχόμενη. Ωστόσο, παρέμεινε μη επικυρωμένο λόγω αλλαγών στην ηγεσία των Μαλδίβων. Η πολιτική «India First» του Προέδρου Solih έβαλε τη συμφωνία σε αναμονή, αφήνοντας τις κινεζικές επιχειρήσεις αβέβαιες για τις μελλοντικές ευκαιρίες.
Με τον Πρόεδρο Muizzu να επιθυμεί την ενίσχυση των δεσμών με την Κίνα, η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου (ΣΕΣ) του 2017 είναι πιθανό να εφαρμοστεί, ενδεχομένως με ορισμένες τροποποιήσεις. Μια ΣΕΣ κατά κανόνα εξαλείφει τους δασμούς και τους περιορισμούς στο εμπόριο μεταξύ των χωρών μελών, ενώ επίσης θέτει κανονισμούς και ενθαρρύνει τη συνεργασία πέρα από το εμπόριο, όπως η ανταλλαγή τεχνολογίας και γνώσης. Ωστόσο, πριν βιαστεί η συμφωνία, μια διεξοδική ανάλυση των ρητρών της είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση των επιπτώσεών της και στα δύο έθνη και στην ευρύτερη περιοχή της Νότιας Ασίας.
Η αναθεωρημένη δομή των τιμολογίων είναι μια κρίσιμη πτυχή. Η ΣΕΣ χωρίζει τις κινεζικές εισαγωγές σε τρεις κατηγορίες: άμεση κατάργηση δασμών, σταδιακή κατάργηση σε 5-8 χρόνια και δασμούς που παραμένουν στα επίπεδα του 2014. Συγκεκριμένα, κάθε αγαθό καταγωγής Κίνας, ακόμη και αν εισάγεται μέσω τρίτου, εμπίπτει στη δομή της ΣΕΣ, που σημαίνει ότι δεν επιβάλλονται δασμούς.
Αυτό εγείρει ανησυχίες. Η Κίνα κυριαρχεί ήδη στις εισαγωγές των Μαλδίβων, δημιουργώντας σημαντικά κρατικά έσοδα μέσω των δασμών. Η κατάργηση αυτών των δασμών δεν θα επηρεάσει μόνο τα εισοδήματα των Μαλδίβων από την Κίνα αλλά και από χώρες που επανεξάγουν κινεζικά προϊόντα. Αυτή η συνδυασμένη απώλεια εσόδων θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση του εθνικού χρέους, αναγκάζοντας την κυβέρνηση είτε να αυξήσει τον εσωτερικό δανεισμό είτε τους εσωτερικούς φόρους. Και οι δύο επιλογές θα μπορούσαν να επηρεάσουν σοβαρά τις δαπάνες των νοικοκυριών και ακόμη και να ωθήσουν την οικονομία των Μαλδίβων σε συρρίκνωση.
Η κυβέρνηση του πρώην προέδρου Solih όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της το 2018 μαστιζόταν από παρόμοιες ανησυχίες. Η κυβέρνηση Solih ανακάλυψε τη σοκαριστική πραγματικότητα: το έθνος τους είχε βαλμένο χρέος 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την Κίνα. Αυτό το ποσό, σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο του κοινοβουλίου Μοχάμεντ Νασίντ, περιλάμβανε διάφορες μορφές δανείων και εγγυήσεων. Φοβόταν ότι η χώρα είχε πέσει σε μια «παγίδα χρέους», καθώς τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από αυτά τα δάνεια δεν είχαν σαφή σχέδια για τη δημιουργία επαρκών εσόδων για την αποπληρωμή τους. Ο Nasheed ισχυρίστηκε ότι τα έργα ήταν διογκωμένα, οδηγώντας σε ένα ποσό χρέους πολύ υψηλότερο από το 1,1 δισεκατομμύριο δολάρια που έλαβε. Ωστόσο, τόσο οι πρώην αξιωματούχοι των Μαλδίβων όσο και οι Κινέζοι εκπρόσωποι το αμφισβήτησαν, υποστηρίζοντας ότι το πραγματικό χρέος πέφτει μεταξύ 1,1 και 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Nasheed ανησυχούσε επίσης για πιθανές χρεοκοπίες όπως η Σρι Λάνκα, η οποία δυσκολεύτηκε να αποπληρώσει τα κινεζικά της δάνεια μετά από μεγάλο δανεισμό για μεταπολεμική ανοικοδόμηση. Συμπερασματικά, η ευθυγράμμιση του Προέδρου Muizzu με την Κίνα έχει παγιδεύσει τις Μαλδίβες σε έναν επικίνδυνο ιστό κινεζικού χρέους, που προέρχεται από προηγούμενα έργα και πιθανές επιλογές πολιτικής. Η κινεζική στρατηγική «String of Pearls» και δυνητικά εφαρμόζοντας τη μονόπλευρη ΣΕΣ, το έθνος κινδυνεύει να δώσει προτεραιότητα στα βραχυπρόθεσμα κέρδη έναντι της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και να τείνει τους δεσμούς με την Ινδία. Οι πολιτικές του Muizzu απηχούν ανησυχίες για πτώση στην παγίδα του κινεζικού χρέους, σε αντίθεση με την προσεκτική προσέγγιση του πρώην προέδρου Solih. Η επιτακτική ανάγκη είναι τώρα οι Μαλδίβες να επανεκτιμήσουν τις οικονομικές στρατηγικές τους, να δώσουν προτεραιότητα στη διαφάνεια και να διαφοροποιήσουν τους χρηματοοικονομικούς εταίρους για να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη σταθερότητα, τονίζοντας τον αντίκτυπο των ηγετικών επιλογών στην εθνική ευημερία.