Η πλήρης άρση του εμπάργκο στις πωλήσεις αμερικανικών όπλων στην Κύπρο, εκτός από τον σημαντικό πολιτικό συμβολισμό της, λύνει ένα χρόνιο πρόβλημα της Εθνικής Φρουράς, η οποία αναγκαζόταν να περιορίζεται σε αγορές οπλικών συστημάτων από τη Ρωσία. Δυσκολευόταν να αποκτήσει συστήματα ακόμα και από άλλες δυτικές χώρες (πλην της Γαλλίας) τα οποία θεωρούντο επιθετικά ή θανατηφόρα.
Η άρση του εμπάργκο δεν σημαίνει βεβαίως πως η Εθνική Φρουρά της Κύπρου, προσανατολίζεται στην αμερικανική αγορά για εξασφάλιση οπλικών συστημάτων, αλλά μπορεί να διεκδικήσει σχετικά νέα συστήματα, είτε από τα αποθέματα των ΗΠΑ ή άλλων χωρών της Δύσης.
Παράλληλα, εδώ και καιρό και ιδιαιτέρως μετά το 2014, που επιβλήθηκαν κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, λόγω της κατάληψης της Κριμαίας, άρχισε η σταδιακή «απορωσοποίηση» του οπλοστασίου της Εθνικής Φρουράς, καθώς τα οπλικά συστήματα που αγοράστηκαν, κυρίως τις δεκαετίες του ’80 και ’90, είναι παλαιάς τεχνολογίας και η συντήρησή τους είναι σχεδόν αδύνατη. Σε κάποιες περιπτώσεις για να εξασφαλιστούν ανταλλακτικά, γινόταν αποσυναρμολόγηση από τα ήδη υπάρχοντα συστήματα, ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες αυτών που βρισκόντουσαν σε καλύτερη κατάσταση.
Επίσης, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχει καταδείξει πως τα ρωσικά όπλα, (κάποια εκ των οποίων διαθέτει η Εθνική Φρουρά) δεν είναι πλέον ιδιαιτέρως αποτελεσματικά, απέναντι σε σύγχρονα δυτικά, τα οποία έχουν παραχωρηθεί στο Κίεβο και χρησιμοποιούνται στα πεδία των μαχών.
«Καμπανάκι» για Άγκυρα
Σε πολιτικό επίπεδο, η άρση του εμπάργκο από τις ΗΠΑ, ήταν μια σαφής ένδειξη προθέσεων της Ουάσιγκτον σε σχέση με τον γεωπολιτικό έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και απάντηση στην Τουρκία για την ενίσχυση των σχέσεων της με τη Μόσχα. Οι ΗΠΑ έχουν καταστήσει σαφές με διάφορες κινήσεις πως δεν θεωρούν τη Τουρκία αξιόπιστο εταίρο και το ισχυρότερο μήνυμα ήταν η άρση του εμπάργκο στη Κύπρο, αλλά και οι συνεχείς ασκήσεις των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ με τη κυπριακή Εθνική Φρουρά.
Διπλωματικές πηγές βάζουν στην εξίσωση και τη σχέση που έχουν δημιουργήσει η Κύπρος και η Ελλάδα με τις χώρες της περιοχής, και κυρίως με το Ισραήλ, κάτι που είναι πλέον ορατό μετά τις 7 Οκτωβρίου.
Σημαντικό ρόλο στην τελική απόφαση των ΗΠΑ για την Κύπρο έπαιξε η συμμόρφωση της Λευκωσίας με τους όρους του νόμου Μενέντεζ – Ρούμπιο, κυρίως σε ό,τι αφορά την απαγόρευση ελλιμενισμού ρωσικών πλοίων στα κυπριακά λιμάνια, αλλά και την τήρηση των κυρώσεων λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Στο ίδιο πλαίσιο λήφθηκε υπόψη ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν μετέχει ως χώρα του ΝΑΤΟ στις κυρώσεις, αλλά λειτουργεί και ως τρύπα για παραβίασή τους από τη Ρωσία.
Τέλος τα ρώσικα Mi-35, έρχονται Airbus
Το αμερικανικό εμπάργκο, εκ των πραγμάτων είχε στρέψει την Εθνική Φρουρά της Κύπρου στη ρωσική πολεμική βιομηχανία, για την εξασφάλιση οπλικών συστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, είχε αποκτηθεί και το αντιαεροπορικό σύστημα S-300, το οποίο τελικώς κατέληξε στη Κρήτη και δεν εγκαταστάθηκε ποτέ στην Κύπρο με κοινή απόφαση των κυβερνήσεων Κληρίδη – Σημίτη.
Ωστόσο, ο βασικός οπλισμός της Εθνικής Φρουράς μέχρι και σήμερα είναι ρωσικός και αυτός σταδιακά αντικαθίσταται με σύγχρονο δυτικό.
Το πρώτο βήμα έγινε με τη συμφωνία για πώληση των ρωσικών επιθετικών ελικοπτέρων Mi-35 στη Σερβία και την αγορά 6 γαλλικών μαχητικών ελικοπτέρων Η145Μ της εταιρείας Airbus Helicopters, τα οποία αναμένονται πολύ σύντομα στη Κύπρο. Η σύμβαση προνοεί δικαίωμα αγοράς ακόμα 6 ίδιων ελικοπτέρων, ώστε σταδιακά να αντικατασταθούν σε αριθμό τα Mi-35 που αρχικώς ήταν 12 και στη συνέχεια έμειναν 11 λόγω του ατυχήματος στις 5 Ιουλίου του 2006 στην Πάφο, όπου έχασαν τη ζωή τους ο 31χρονος Επισμηναγός Αντρέας Παπασωζόμενος και ο 46χρονος Ρώσος Σμήναρχος Γιούρι Ολέινικ, ο οποίος ήταν εκπαιδευτής.
Τα νέα γαλλικά ελικόπτερα H145M, που απέκτησε η κυπριακή Εθνική Φρουρά, είναι επιθετικά, αλλά μπορούν να επιτελέσουν και άλλους ρόλους, ενώ μπορούν να πετούν ημέρα και νύχτα. Στα συγκεκριμένα ελικόπτερα μπορεί να προστεθεί και να αφαιρεθεί εξοπλισμός, αναλόγως της αποστολής τους, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τη κατασκευάστρια εταιρεία, μέσα σε λίγα λεπτά, το ελικόπτερο μπορεί να αναδιαμορφωθεί είτε για να κάνει μεταφορά στρατιωτών, ή έρευνα και διάσωση, ή μεταφορά φορτίου με βαρούλκο ή μεταφορά ασθενών και τραυματιών. Πρέπει να σημειωθεί πως το H145M διαθέτει σύγχρονο εξοπλισμό παθητικής άμυνας, ενώ με τον οπλισμό του, μπορεί να υποστηρίξει με πυρά φίλιες δυνάμεις στο έδαφος, να διενεργήσει επιθέσεις εναντίον εχθρικών στόχων, και να κάνει συλλογή πληροφοριών. Διαθέτει πυροβόλα των 12 και 20 mm, αντιαρματικούς πυραύλους και κατευθυνόμενες με λέιζερ ρουκέτες με μέγιστο βεληνεκές τα 16 km. Επίσης μπορεί να συνεργαστεί με drones διενεργώντας κοινές αποστολές.
Fake news για όπλα στην Ουκρανία
Μετά την ρωσική εισβολή του 2022 στην Ουκρανία, άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες για μεταφορά των αρμάτων Τ-80U της Εθνικής Φρουράς, στην εμπόλεμη ζώνη για ενίσχυση του Κίεβου. Παρά τις διαψεύσεις, κάποιοι επέμεναν σε αυτό το σενάριο, το οποίο δεν υφίσταται. Η πραγματικότητα είναι ότι είχαν ζητηθεί οπλικά συστήματα από τη Κύπρο, κατά τη περίοδο της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, αλλά η απάντηση της Λευκωσίας ήταν αρνητική, αφού δεν μπορούσε αυτός ο οπλισμός να αντικατασταθεί ώστε να καλύψει τις ανάγκες ασφαλείας της Μεγαλονήσου.
Πάντως, τα ρωσικά άρματα μάχης Τ-80U, αποτελούν εδώ και χρόνια πονοκέφαλο για την Εθνική Φρουρά, αφού δεν μπορούν να συντηρηθούν επαρκώς και η τεχνολογία τους θεωρείται ξεπερασμένη. Πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει στο παρελθόν, έκαναν λόγο για επίδειξη ενδιαφέροντος μίσθωσης γερμανικών αρμάτων Leopard τα οποία κατασκευάζονται από την εταιρεία Krauss-Maffei Wegmann. Η μίσθωση θα αφορούσε πλεονάσματα της Ελλάδας και της Ισπανίας. Στρατιωτικές πηγές ανέφεραν πως στην Κύπρο θα μπορούσε να δοθεί μια επιλαρχία 40 αναβαθμισμένων αρμάτων Leopard 2A7+ καθώς η Τουρκία διαθέτει επίσης Leopard στην κατεχόμενη Κυθρέα. Τα τουρκικά άρματα είναι υποδεέστερα (2Α4). Οι ίδιες πηγές δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο άρματα Leopard να έρθουν στην Κύπρο ως υλικό της ΕΛΔΥΚ προς αντικατάσταση των πεπαλαιωμένων Μ-48.
Το σενάριο αυτό έμεινε σενάριο, καθώς όλα δείχνουν ότι υπάρχει σαφής στόχευση για αγορά αρμάτων μάχης από το Ισραήλ. Πρόκειται για τα άρματα Merkava Mk3 τα οποία αποτελούν έκδοση του άρματος που εντάχθηκε στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις τη δεκαετία του ’90. Η Κύπρος επιθυμεί να αγοράσει τα άρματα στα οποία θα γίνουν βελτιώσεις, καθώς έχει κριθεί ότι αυτά ικανοποιούν τις ανάγκες του πεδίου που προσομοιάζει με αυτό του Ισραήλ.
Θεωρούνται κορυφαία άρματα και οι αναβαθμίσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιώσει σημαντικά την ισχύ πυρός, τις επικοινωνίες τους και την συνδεσιμότητα τους με άλλα οπλικά συστήματα, αλλά και την ασφάλεια του προσωπικού.
Η αντιαεροπορική ομπρέλα
Η Κύπρος και σε αυτόν τον τομέα είναι εξοπλισμένη επίσης με ρωσικά συστήματα. Πρόκειται για αντιαεροπορικά μικρού βεληνεκούς TOR-M1 και μέσου βεληνεκούς BUK M1-2. Η αντικατάστασή τους δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, καθώς η αγορά νέων συστημάτων απαιτεί τεράστιο κόστος.
Τα δύο αυτά συστήματα όπως έχει καταδειχθεί και από τις κοινές ασκήσεις της Εθνικής Φρουράς με την Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ ανταποκρίνονται επαρκώς, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της Κύπρου σε περίπτωση που αναβαθμιστούν στο μέλλον τα τουρκικά F-16.
Σε κάθε περίπτωση και αυτά τα συστήματα γίνονται σκέψεις να αντικατασταθούν. Ήδη έχουν γίνει προκαταρκτικές συζητήσεις με το Ισραήλ για αγορά σύγχρονων συστημάτων. Αρχικώς έγινε λόγος για το Iron Dome, το οποίο έχει καταδείξει την χρησιμότητα του με την απόκρουση των πυραυλικών επιθέσεων από τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ.
Ωστόσο το Ισραήλ δεν φαίνεται έτοιμο να παραχωρήσει το συγκεκριμένο σύστημα και ενδεχομένως να γίνει διαπραγμάτευση για το Barak-MX. To συγκεκριμένο αντιαεροπορικό και αντιπυραυλικό σύστημα είναι πολύ φθηνότερο και καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες της Κύπρου.
