Το βόρειο ημισφαίριο έχει εισέλθει σε τροχιά έξαρσης της Covid-19 για αυτό το φθινόπωρο και τον χειμώνα.
Νέο φθινοπωρινό- χειμερινό κύνα Covid 19, αναμένουν οι επιστήμονες. Ήδη ο αριθμός των κρουσμάτων είναι αυξημένος. Ο ΕΟΔΥ ανακοίνωσε για την εβδομάδα από 26 Σεπτεμβρίου έως 2 Οκτωβρίου 54.649 κρούσματα COVID-19 (5.238 ανά εκατoμμύριο πληθυσμού: 22% εβδομαδιαία μεταβολή) εκ των οποίων οι επαναλοιμώξεις αφορούν το 25% των λοιμώξεων.
Ο συνολικός αριθμός των λοιμώξεων από την έναρξη της πανδημίας ανέρχεται σε 4.975.067 εκ των οποίων 52.0% γυναίκες. To 𝑅𝑡 για την επικράτεια βάσει των κρουσμάτων εκτιμάται σε 0.99 (95% ΔΕ: 0.83 – 1.09).
Το σύνολο των εισαγωγών, στα νοσοκομεία της επικράτειας, την εβδομάδα αναφοράς ήταν 1.073 ασθενείς (7μερος μ.ό.: 153, 31% εβδομαδιαία μεταβολή), ενώ το σύνολο των εξιτηρίων ανέρχεται σε 858 ασθενείς (7μερος μ.ο.: 123, 20% εβδομαδιαία μεταβολή). Ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονται διασωληνωμένοι μέχρι τέλος της εβδομάδας αναφοράς είναι 66 (62.1% άνδρες) με διάμεση ηλικία 72 έτη και το 95.5% να έχει υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω.
Μειώθηκαν οι θάνατοι
Την εβδομάδα αναφοράς καταγράφηκαν 85 θάνατοι ασθενών COVID-19 (8 ανά εκατομμύριο πληθυσμού: -15% εβδομαδιαία μεταβολή) εκ των οποίων οι 24 (28%) απεβίωσαν μετά την παρέλευση τουλάχιστον 29 ημερών από την ημερομηνία εργαστηριακής επιβεβαίωσης της λοίμωξης COVID-19, ενώ από την έναρξη της επιδημίας έχουν καταγραφεί συνολικά 33.200 θάνατοι, με το 96.0% είχε υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω.
Αυξητικές τάσεις στο ιικό φορτίο στα αστικά λύματα πέντε περιοχών
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ελέγχων του Εθνικού Δικτύου Επιδημιολογίας Λυμάτων για την επιδημιολογική επιτήρηση του ιού SARS-CoV-2 σε αστικά λύματα, την εβδομάδα 26 Σεπτεμβρίου έως 2 Οκτωβρίου 2022, παρατηρήθηκαν αυξητικές τάσεις σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα 19 Σεπτεμβρίου έως 25 Σεπτεμβρίου στο μέσο εβδομαδιαίο ιικό φορτίο σε πέντε από τις δώδεκα περιοχές που ελέγχθηκαν. Σταθεροποιητικές τάσεις στο μέσο εβδομαδιαίο ιικό φορτίο των αστικών λυμάτων παρατηρήθηκαν σε τρείς από τις δώδεκα περιοχές του ΕΔΕΛ.
Καθαρά αυξητικές ήταν οι τάσεις στην Ξάνθη (+101%)και στην Αλεξανδρούπολη (+53%), ενώ οριακή ήταν η αύξηση στο μέσο εβδομαδιαίο ιικό φορτίο των αστικών λυμάτων στην Πάτρα (+16%), στην Αττική (+15%) και στη Θεσσαλονίκη (+12%). Καθαρά πτωτικές τάσεις παρατηρήθηκαν στον Άγιο Νικόλαο (-82%), στα Χανιά (-77%), στο Ηράκλειο (-60%) και στα Ιωάννινα (-41%), ενώ σταθερό έμεινε το μέσο εβδομαδιαίο ιικό φορτίο των αστικών λυμάτων στο Βόλο (0%), στην Κέρκυρα (+2%) και στη Λάρισα (+9%).
Οι αναδυόμενες νέες υποπαραλλαγές του κορονοϊού και η φθίνουσα ανοσία του πληθυσμού είναι πιθανό να οδηγήσουν σε αύξηση των λοιμώξεων Covid-19 στο βόρειο ημισφαίριο -όπου βρίσκεται και η Ελλάδα- την ίδια στιγμή που επιστρέφει και η γρίπη. Αυτό προβλέπουν αρκετοί επιστήμονες, βρίσκοντας πλέον αυξανόμενες ενδείξεις ότι το βόρειο ημισφαίριο έχει εισέλθει σε τροχιά έξαρσης της Covid-19 για αυτό το φθινόπωρο και τον χειμώνα.
Στο μεταξύ τα νέα στελέχη της παραλλαγής Όμικρον που διαφεύγουν με πιο αποτελεσματικό τρόπο από την ανοσιακή άμυνα (εμβολιαστική ή φυσική μετά από λοίμωξη), οι αλλαγές στις συμπεριφορές πολλών ανθρώπων (που δεν τηρούν πια μέτρα προστασίας) και η ολοένα μεγαλύτερη εξασθένηση των αντισωμάτων στον πληθυσμό καθώς περνάει ο χρόνος, συνδυάζονται, με αποτέλεσμα πολλές χώρες, όπως εκτιμάται, να βρεθούν και πάλι σύντομα ενώπιον μεγάλου αριθμού κρουσμάτων- και πιθανώς νοσηλειών- Covid-19.
Τα επικαιροποιημένα εμβόλια
Όμως, η νέα γενιά των επικαιροποιημένων εμβολίων που στοχεύουν ειδικά την Όμικρον ελπίζεται ότι θα βάλει ανάχωμα στο νέο επερχόμενο κύμα, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό «Nature» που διερεύνησε τις μελλοντικές εξελίξεις. Πάντως, η πραγματοποίηση αυτών των νέων εμβολίων Covid-19 γίνεται με σχετικά αργό ρυθμό, ενώ παράλληλα η Όμικρον δεν σταματά να εξελίσσεται και να «γεννάει» νέες υποπαραλλαγές, που έχουν αρχίσει να εντοπίζονται διεθνώς και οι οποίες μπορεί να πυροδοτήσουν ένα νέο κύμα τους επόμενους μήνες. Ήδη καταγράφεται αύξηση νοσηλειών σε ευρωπαϊκές χώρες.
Προς το παρόν, πάντως, εκτιμάται –σύμφωνα με τον εξελικτικό βιολόγο Τομ Βενσελέερς του βελγικού Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν– ότι η πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων δεν οφείλεται τόσο σε αυτά τα νέα στελέχη του κορονοϊού, όσο αφενός στην φθίνουσα ανοσία, η οποία πια παρέχει βραχύχρονη μόνο προστασία έναντι της πιθανότητας λοίμωξης, αφετέρου στον αυξημένο πια συγχρωτισμό των ανθρώπων χωρίς μάσκες και τήρηση αποστάσεων, σε βαθμό που πλησιάζει τα προπανδημικά επίπεδα.
Τα προηγούμενα κύματα που προκλήθηκαν από υποπαραλλαγές της Όμικρον (ΒΑ.2, ΒΑ.4, ΒΑ.5) υποχωρούν, αλλά εξελικτικοί «απόγονοι» αυτών των υποπαραλλαγών κερδίζουν πια έδαφος, με νέες μεταλλάξεις που τις βοηθούν να εξαπλωθούν. Σύμφωνα με τον ιολόγο Τομ Πίκοκ του Κολλεγίου Imperial του Λονδίνου, καταγράφεται μία άνευ προηγουμένου ποικιλία νέων υποπαραλλαγών από διαφορετικά παρακλάδια του «δέντρου» της Όμικρον. Ορισμένες έχουν τραβήξει ιδιαίτερα την προσοχή, όπως η BQ.1 (προέρχεται από τη ΒΑ.5 με πρόσθετες αλλαγές-κλειδιά) που έχει εμφανίσει ταχεία άνοδο, η ΒΑ.2.75 και η συγγενική ΒΑ.2.75.2 (που τείνουν να κυριαρχήσουν στην Ινδία) και η ΒΑ.2.3.20 (που αναπτύσσεται γρήγορα στη Σιγκαπούρη και έχει, επίσης, εμφανιστεί σε Δανία και Αυστραλία).
«Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τουλάχιστον μία από αυτές τις παραλλαγές ή ένας συνδυασμός τους θα οδηγήσει σε ένα νέο κύμα λοιμώξεων, αν και τελικά δεν είναι τόσο σημαντικό ποια από αυτές θα φέρει το επόμενο κύμα, καθώς όλες συμπεριφέρονται παρόμοια», δήλωσε ο Βενσελέερς.
Όλες οι νέες υποπαραλλαγές φέρουν πολλαπλές αλλαγές (μεταλλάξεις) στην πρωτεΐνη-ακίδα με την οποία ο κορονοϊός διεισδύει στα ανθρώπινα κύτταρα και τα μολύνει, κάτι που εξηγεί γιατί παρατηρείται ολοένα συχνότερα το φαινόμενο να μολύνονται εμβολιασμένοι, ιδίως αν έχει περάσει καιρός από τότε που έκαναν την τελευταία δόση. Κινεζική μελέτη, με επικεφαλής τον ανοσολόγο Γιουνλόνγκ Ρίτσαρντ Κάο του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, βρήκε ότι η BQ1.1. (μέλος της οικογένειας της BQ.1 με μία έξτρα μετάλλαξη) και η ΒΑ.2.75.2 είναι αυτές με τη μεγαλύτερη ικανότητα να διαφεύγουν από τα εξουδετερωτικά αντισώματα. «Ο βαθμός ανοσιακής διαφυγής είναι εντυπωσιακός αυτήν τη στιγμή, τρελός», ανέφερε χαρακτηριστικά ο δρ Κάο.
Ειδικοί, όπως ο Βενσελέερς, εκτιμούν αρχικά ότι το φθινοπωρινό-χειμερινό κύμα (ή κύματα) θα είναι παρόμοιο σε μέγεθος -τουλάχιστον όσον αφορά τον αριθμό των κρουσμάτων- με την έξαρση που προκάλεσε η ΒΑ.5. Πιο δύσκολο να προβλεφθεί είναι πώς θα εξελιχθούν οι εισαγωγές στα νοσοκομεία. Ελπίζεται ότι οι νοσηλείες θα παραμείνουν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τους προηγούμενους χειμώνες, αλλά πόσο χαμηλότερα είναι άγνωστο.
«Παρ’ όλο που πρόκειται για ένα τελείως διαφορετικό παιγνίδι σε σχέση με το 2020 και το 2021, μία νέα έξαρση πιθανώς θα σχετιζόταν με αύξηση στους θανάτους και στις νοσηλείες», εκτίμησε ο λοιμωξιολόγος-επιδημιολόγος Τζάστιν Λέσλερ του Πανεπιστημίου της Β. Καρολίνα. Ο ίδιος θεωρεί πιθανή μία ισχυρή επανεμφάνιση της γρίπης μετά από τη σχεδόν εξαφάνισή της τους δύο προηγούμενους χειμώνες, κάτι που πυροδοτεί φόβους για μία διπλή επιδημία Covid-19 και γρίπης. Εάν, όντως, αυτό συμβεί, τότε θα «πιεστούν» τα νοσοκομεία και γενικότερα τα συστήματα υγείας.
Οι ενισχυτικές δόσεις με τα νέα επικαιροποιημένα εμβόλια κατά της Όμικρον θεωρείται πιθανό να παρέχουν κάποια προστασία έναντι της λοίμωξης με τις νέες υποπαραλλαγές, αλλά όχι για πολύ καιρό, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Κατά τον Κάο, πιθανώς θα χρειαστούν δύο δόσεις αυτών των επικαιροποιημένων εμβολίων για να αναπτυχθούν υψηλά επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων, ειδικά κατά της Όμικρον.
Σύμφωνα με την επιδημιολόγο Τζένιφερ Νούτσο του Πανεπιστημίου Μπράουν του Ρόουντ Άιλαντ, ευτυχώς, όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι τα εμβόλια Covid-19 -παλαιά και νέα- παραμένουν άκρως αποτελεσματικά για την αποτροπή του κινδύνου βαριάς νόσησης. Γι’ αυτό, όπως επισημαίνει, τα φθινοπωρινά-χειμερινά εμβολιαστικά προγράμματα των χωρών με τις ενισχυτικές/αναμνηστικές δόσεις θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε όσους ανθρώπους αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να αρρωστήσουν σοβαρά από τον κορονοϊό, όπως ηλικιωμένους και άτομα με χρόνιες παθήσεις.