Έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, όπως την θέσπιση μιας εισφοράς σε ορισμένες εταιρείες ενέργειας και δεσμευτικούς στόχους για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής και μεταρρύθμισης της αγοράς ενέργειας, πρότεινε την Τετάρτη (14/9) η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μιλώντας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο στο πλαίσιο της ετήσιας παρέμβασης για την «Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η πρόεδρος της Κομισιόν σκιαγράφησε τις θέσεις του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, τις οποίες πλέον θα εξετάσουν οι υπουργοί Ενέργειας των κρατών-μελών και έπειτα οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των «27».
Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής ώστε να μειωθεί η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ αποτελεί προτεραιότητα ενώ παράλληλα υπογράμμισε ότι «οι εταιρείες που παράγουν ενέργεια με χαμηλό κόστος έχουν έσοδα που δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν. Δεν το ονειρεύτηκαν ποτέ. Τα κέρδη είναι καλά, αλλά στην εποχή μας είναι λάθος να λαμβάνουμε εξαιρετικά έσοδα και κέρδη ρεκόρ, επωφελούμενοι από τον πόλεμο και στην πλάτη των καταναλωτών μας. Σε αυτούς τους καιρούς, τα κέρδη πρέπει να μοιράζονται και να διοχετεύονται σε αυτούς που τα χρειάζονται περισσότερο. Και ως εκ τούτου, η πρότασή μας περιλαμβάνει επίσης τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα που πρέπει να συνεισφέρουν, ώστε να συγκεντρωθούν περισσότερα από 140 δισεκατομμύρια ευρώ για τα κράτη μέλη».
Παράλληλα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι απαιτείται «βαθιά και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» για να μειωθεί η επίδραση του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως υπογράμμισε η πρόεδρος της Κομισιόν, όλα αυτά είναι έκτακτα και προσωρινά μέτρα.
«Εργαζόμαστε για να συμπεριλάβουμε τη συζήτησή μας για τα ανώτατα όρια τιμών του φυσικού αερίου, πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου. Επομένως, από τη μία πλευρά, πρέπει να διασφαλίσουμε την ασφάλεια του εφοδιασμού. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να διασφαλίσουμε την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα, την ασφάλεια του εφοδιασμού, διότι το αέριο πρέπει ακόμη να έρθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την άλλη πλευρά, εάν είναι πολύ ακριβό, βλάπτει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητά μας. Έτσι, θα αναπτύξουμε με τα κράτη-μέλη ένα σύνολο μέτρων για να λάβουμε υπόψη την ιδιαίτερη φύση της σχέσης μας με τους προμηθευτές, που κυμαίνονται από αναξιόπιστους προμηθευτές όπως η Ρωσία έως υπεύθυνους όπως οι Νορβηγοί φίλοι μας για παράδειγμα».
Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν ανέφερε επίσης ότι σήμερα οι αγορές φυσικού αερίου έχουν αλλάξει δραματικά από το φυσικό αέριο αγωγών που είχε παλαιότερα αφθονία σε αυξανόμενες ποσότητες LNG, αλλά η χρήση αναφοράς στην αγορά φυσικού αερίου δεν έχει προσαρμοστεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή θα εργαστεί για τη θέσπιση ενός πιο αντιπροσωπευτικού σημείου αναφοράς για την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας «που θα αντικατοπτρίζει πραγματικά αυτήν την αλλαγή στην αγορά που είδαμε και ταυτόχρονα γνωρίζουμε επίσης ότι οι εταιρείες ενέργειας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας στις μελλοντικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Θα συνεργαστούμε με τις ρυθμιστικές αρχές για να διευκολύνουμε αυτά τα προβλήματα τροποποιώντας τους κανόνες λαμβάνοντας μέτρα για τον περιορισμό της αστάθειας των τιμών και θα τροποποιήσουμε το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων τον Οκτώβριο για να επιτρέψουμε την παροχή κρατικών εγγυήσεων διατηρώντας παράλληλα ίσους όρους ανταγωνισμού. Αυτό είναι πολύ σύνθετο ζήτημα».
Παράλληλα υπογράμμισε ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να αποκομίσουν τα οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χαμηλού κόστους. «Αυτός πρέπει να είναι ο σκοπός. Πρέπει λοιπόν να αποσυνδέσουμε την κυρίαρχη επιρροή του φυσικού αερίου στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και αυτός είναι ο λόγος που θα κάνουμε μια βαθιά και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» είπε η κυρία φον ντερ Λάιεν.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Δημοσιονομικοί κανόνες
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σκιαγράφησε βασικά στοιχεία μιας μεταρρύθμισης των δημοσιονομικών κανόνων – σύμφωνα με όσα είχαν αναφέρει ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις και ο Επίτροπος Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι την περασμένη εβδομάδα – δεσμευόμενη να υποβάλει προτάσεις τον Οκτώβριο. Απευθυνόμενη τόσο στις υπερχρεωμένες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά και στις φειδωλές του ευρωπαϊκού βορρά, υπογράμμισε ότι ενώ οι χώρες θα πρέπει να έχουν «περισσότερη ευελιξία» ως προς τον ρυθμό μείωσης του χρέους, «θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη ευθύνη για την υλοποίηση όσων έχουμε συμφωνήσει», που σημαίνει ότι η επιβολή θα πρέπει να είναι πιο αυστηρή. Τόνισε επίσης ότι οι κανόνες θα πρέπει να επιτρέπουν στρατηγικές επενδύσεις διαφυλάσσοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η ετήσια ομιλία της προέδρου φον ντερ Λάιεν έχει ξεχωριστεί σημασία καθώς λαμβάνει χώρα περισσότερο από έξι μήνες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία, ανατρέποντας όχι μόνο την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο αλλά και την ενεργειακή της στρατηγική. Η ΕΕ κινήθηκε με ασυνήθιστη ταχύτητα και ενότητα, με σκοπό να πλήξει το Κρεμλίνο με κυρώσεις χωρίς προηγούμενο και προσφέροντας οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Κάτι που η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε στην ομιλία της.
Ωστόσο οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χτυπήσει την πολεμική μηχανή της Ρωσίας έχουν επιταχύνει την ενεργειακή κρίση και την κρίση κόστους ζωής στην Ευρώπη, ανεβάζοντας την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και των τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών. Υπάρχει ένας αυξανόμενος φόβος ότι η Ευρώπη οδεύει σε ύφεση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές .
Υδρογόνο
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν ο απαραίτητος μετασχηματισμός για την απεξάρτηση από το φυσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα έχει ξεκινήσει. «Συμβαίνει στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα, όπου τα κράτη μέλη μας συμφώνησαν να επενδύσουν μαζικά στην αιολική ενέργεια. Συμβαίνει στη Σικελία, όπου το μεγαλύτερο εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας της Ευρώπης θα κατασκευάσει σύντομα τη νέα γενιά πάνελ. Και συμβαίνει στη Βόρεια Γερμανία, όπου τα τοπικά τρένα κινούνται πλέον με πράσινο υδρογόνο. Και το υδρογόνο μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι για την Ευρώπη. Με το REPowerEU, διπλασιάσαμε τον στόχο μας για το 2030 να παράγουμε δέκα εκατομμύρια τόνους ανανεώσιμου υδρογόνου στην ΕΕ, κάθε χρόνο. Γι’ αυτό μπορώ σήμερα να ανακοινώσω ότι θα δημιουργήσουμε μια νέα Ευρωπαϊκή Τράπεζα Υδρογόνου».
Τα βασικά προβλήματα που πρέπει να επιλύσουν πλέον το Συμβούλιο της ΕΕ (σ.σ οι υπουργοί Ενέργειας των κρατών – μελών) και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (σ.σ αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 27), είναι το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν στο φυσικό αέριο και το ζήτημα της επιβολής της έκτακτης εισφοράς στα υπερκέρδη των εταιρειών παραγωγής ενέργειας.
Στο πρώτο ζήτημα, τουλάχιστον 15 κράτη – μέλη ζητούν επιβολή πλαφόν στο σύνολο του φυσικού αερίου που εισάγει η ΕΕ και όχι μόνο στο ρωσικό, καθώς υφίσταται ο κίνδυνος να μηδενιστούν οι ροές ρωσικού αερίου σε κράτη – μέλη που εξαρτώνται ακόμα από αυτό, με αποτέλεσμα άλλα κράτη – μέλη που έχουν αποθηκεύσει αρκετές ποσότητες υγροποιημένου αερίου, να το μοιραστούν με αυτά που το χρειάζονται.
Στο δεύτερο ζήτημα οι ενστάσεις είναι περισσότερο τεχνικές, παρά ουσιαστικές, καθώς σε περίπτωση που η έκτακτη εισφορά χαρακτηριστεί ως φορολόγηση, τότε η απόφαση δεν θα ληφθεί με πλειοψηφία αλλά θα απαιτείται ομοφωνία από το Συμβούλιο.
Αγροτικός τομέας
Κατά τη διάρκεια της δευτερολογίας της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρθηκε και στον αγροτικό τομέα και την παραγωγή τροφίμων, τονίζοντας ότι η ΕΕ θα στηρίξει με κάθε τρόπο την αγροτική παραγωγή.
«Η ΕΕ είναι κορυφαίος παραγωγός και εξαγωγέας τροφίμων και γεωργικών προϊόντων και αυτό μας δίνει μεγάλη υπερηφάνεια και ιδιαίτερη ευθύνη σε περιόδους που τόσες πολλές χώρες απλά δεν έχουν αρκετά τρόφιμα, γι’ αυτό, όπως γνωρίζετε, αποφασίσαμε να επιτρέψουμε καθε καλλιέργεια σε περίοδο αγρανάπαυση για την επόμενη περίοδο συγκομιδής. Γνωρίζουμε ότι οι αγρότες αντιμετωπίζουν επίσης υψηλές τιμές για την ενέργεια και τα λιπάσματα και για αυτό ενεργοποιήσαμε για πρώτη φορά το αποθεματικό κρίσης στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Αυτό απελευθερώνει έως και 500 εκατομμύρια ευρώ για τους πιο αποτελεσματικούς γεωργικούς τομείς και τα κράτη μέλη μπορούν να το συμπληρώσουν με άλλα 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία αγροτικής ανάπτυξης. Λάβετε υπόψη ότι τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από τη συνεισφορά αλληλεγγύης που μόλις βάλαμε στο τραπέζι ως πρόταση για τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου για τη στήριξη της παραγωγής λιπασμάτων στην Ευρώπη. Αλλά τελικά, και ξανά, αυτό ισχύει για όλη την ενεργειακή κρίση. Υπάρχει μια απλή αλήθεια που ισχύει τόσο για την ενέργεια όσο και για τα λιπάσματα. Όσο περισσότερο εξοικονομούμε, τόσο λιγότερα πληρώνουμε».