Αστρονόμοι του Zwicky Transient Facility στην Καλιφόρνια παρατήρησαν έκρηξη 100 φορές το μέγεθος του ηλιακού συστήματος με φωτεινότητα περίπου 2 τρις φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου. Γιατί μας ενδιαφέρει η μεγαλύτερη κοσμική έκρηξη;
Νίκη Μπάκουλη
12 Μαΐου 2023 09:40
Πύρινη σφαίρα “100 φορές μεγαλύτερη του ηλιακού συστήματος” που παρατήρησαν αστρονόμοι, πέρασε στην ιστορία ως η μεγαλύτερη κοσμική έκρηξη. Γνωστή και ως αστρική έκρηξη ή σουπερνόβα.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση της σχετικής μελέτης στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society “το γεγονός αυτό πιστεύεται ότι προκλήθηκε από ένα γιγάντιο νέφος αερίου -πιθανώς χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από τον Ήλιο- που καταβροχθίστηκε από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα”.
Η έκρηξη (ονομάστηκε AT2021lwx) είναι πάνω από 10 φορές πιο φωτεινή από οποιαδήποτε γνωστή σουπερνόβα (βλ. άστρο που εκρήγνυται).
Μέχρι στιγμής έχει διαρκέσει περισσότερα από τρία χρόνια, γεγονός που την καθιστά ως την πιο ενεργητική έκρηξη που έχει καταγραφεί ποτέ.
Το συμβάν εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2020 από το Zwicky Transient Facility στην Καλιφόρνια, το οποίο ερευνά τον νυχτερινό ουρανό για ξαφνικές αυξήσεις στη φωτεινότητα που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν κοσμικά γεγονότα. Όπως;
Σουπερνόβα, διερχόμενους αστεροειδείς και κομήτες.
“Για ένα χρόνο το φαινόμενο πέρασε απαρατήρητο. Σταδιακά όμως, έγινε πιο φωτεινό. Οι επακόλουθες παρατηρήσεις επέτρεψαν τον υπολογισμό της απόστασης και τότε συνειδητοποιήσαμε πως πρόκειται για αδιανόητη κλίμακα” επισήμανε στην Guardian ο αστρονόμος και επικεφαλής της εργασίας, Dr. Philip Wiseman.
“Υπολογίσαμε ότι είναι μια έκρηξη 100 φορές το μέγεθος του ηλιακού συστήματος με φωτεινότητα περίπου 2 τρις φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.
Σε τρία χρόνια, αυτό το γεγονός απελευθέρωσε περίπου 100 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτή που έχει απελευθερώσει ο Ήλιος στα 10 δισεκατομμύρια χρόνια ζωής του.
Μόλις καταλάβαμε πόσο εξαιρετικά φωτεινό ήταν, έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο να το εξηγήσουμε”.
Δεν ανήκε στο εύλογο εύρος των σουπερνόβα κι έτσι εξετάστηκε το σενάριο της παλιρροϊκής διαταραχής: όταν ένα άστρο (ή ό,τι άλλο) πλησιάζει σε μαύρη τρύπα, η πιο κοντινή πλευρά δέχεται μεγαλύτερη βαρυτική έλξη από την πίσω, η ανισορροπία δημιουργεί ισχυρές παλιρροϊκές δυνάμεις, το άστρο παραμορφώνεται και διαλύεται.
Ένα μέρος το καταπίνει η μαύρη τρύπα. Το άλλο τεντώνεται σε στροβιλιζόμενο δίσκο.
Με άλλα λόγια, γίνεται αυτό.
Οι προσομοιώσεις δεν ενέταξαν το συμβάν που είχαν παρατηρήσει οι ερευνητές σε αυτήν την κατηγορία και έτσι εξέτασαν τη θεωρία του πολύ μεγαλύτερου νέφους αερίου, καθώς “οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες συνήθως περιβάλλονται από ένα τεράστιο φωτοστέφανο αερίου και σκόνης. Εικάζουμε ότι μέρος αυτού του υλικού μπορεί να έχει διαταραχθεί, πιθανώς από μια σύγκρουση γαλαξιών, και να έχει σταλεί προς τα μέσα”.
Αυτά τα γεγονότα θα μπορούσαν αυτά τα γεγονότα, αν και εξαιρετικά σπάνια, να είναι τόσο ενεργητικά που να αποτελούν βασικές διαδικασίες για το πώς αλλάζουν τα κέντρα των γαλαξιών με την πάροδο του χρόνου”.
Γιατί μας ενδιαφέρουν όλα αυτά;
Aν αντίστοιχο φαινόμενο με αυτό που μόλις διαβάσατε, συμβεί ιδιαίτερα κοντά στη Γη η έκρηξη της κοσμικής ακτινοβολίας θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα.
Οι προσομοιώσεις έχουν δείξει ότι ο παλμός των ενεργητικών σωματιδίων θα οδηγούσε πολύ στη χημεία στην ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ενώσεις όπως το διοξείδιο του αζώτου που προκαλούν όξινη βροχή και προσβάλλουν χημικά το στρώμα του όζοντος (έτσι οδηγούν σε μεγαλύτερα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας από τον Ήλιο που φτάνει στη Γη επιφάνεια).
Μερικά από τα ενεργειακά σωματίδια που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια αυτών των αλληλεπιδράσεων φτάνουν επίσης στην επιφάνεια και έτσι μπορούν να αποτελέσουν άμεσο κίνδυνο ακτινοβολίας για τη ζωή. Μια προφύλαξη θα την παρείχε το μαγνητικό πεδίο -που θα μείωνε την επίδραση της έκρηξης της κοσμικής ακτίνας στη Γη.
Οι επιστήμονες τονίζουν πως οι πιθανότητες να συμβούν όλα αυτά είναι πολύ λίγες.