Τα νέας γενιάς μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Αγκυρας, οι κατασκοπευτικές πτήσεις, η ελληνική απάντηση και οι «τριγμοί» των τελευταίων εβδομάδων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Νίκος Χασαπόπουλος
Πέρασε καιρός, κάπου 18 μήνες, για να εμφανιτούν τουρκικά drones στο Αιγαίο: Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου στην Τουρκία και τη βοήθεια που πρόσφερε η Ελλάδα στους τούρκους σεισμόπληκτους, τα Bayraktar TB2 drones αποσύρθηκαν, οι παραβιάσεις μηδενίστηκαν, το ίδιο και οι παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας. Ολο αυτό το διάστημα τα τουρκικά μαχητικά κατέγραφαν συνεχώς μηδενική πτητική δραστηριότητα στο Αιγαίο.
Καταγράφουν με τις κάμερες
Και ξαφνικά, χωρίς να υπάρξει ένταση επί του πεδίου, τα τουρκικά drones εμφανίστηκαν και πάλι. Οχι όμως τόσο απειλητικά όπως τις προηγούμενες φορές, δηλαδή με υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά και παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου. Αυτή τη φορά, πέταξαν χωρίς να παραβιάσουν τον εθνικό εναέριο χώρο αλλά και χωρίς να καταθέσουν σχέδια πτήσης, όπως προβλέπουν οι διεθνείς αεροπορικοί κανονισμοί. Ποιος ήταν όμως ο σκοπός της αποστολής;
Στην αρχή η εκτίμηση ήταν ότι οι πτήσεις χωρίς παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου εντάσσονταν στο πλαίσιο μιας «ήπιας πρόκλησης». Οπως όμως φάνηκε στη συνέχεια, τα Bayraktar TB2 πραγματοποιούσαν κατασκοπευτικές πτήσεις, κατέγραφαν δηλαδή με τις κάμερές τους τις κινήσεις σε όλη την έκταση του FIR Αθηνών. Παράλληλα, η Τουρκία έστειλε στο Αιγαίο και ένα καθαρά κατασκοπευτικό αεροσκάφος, ένα επανδρωμένο ελικοφόρο ATR, ενώ δραστηριότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών καταγράφηκε επί τέσσερις συνεχόμενες ημέρες.
Ως προς τους λόγους της πτητικής δραστηριότητας, η εξήγηση που δίδεται είναι πως, αν και τηρείται τυπικά το πάλαι ποτέ θερινό μορατόριουμ Παπούλια – Γιλμάζ περί αποφυγής εντάσεως κατά τους τουριστικούς μήνες και μένουν ακόμα ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας, υπήρξε ένταση επί του… μικροφώνου, δηλαδή ενόχληση της Αγκυρας τόσο για τις δηλώσεις του Νίκου Δένδια για την Κύπρο (επί των οποίων τοποθετήθηκε ακόμη και ο Ερντογάν που έσπευσε να τον… καταγγείλει στον Μητσοτάκη) και του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου Νίκου Παναγιωτόπουλου, στην τηλεόραση του Action που επιτέθηκε ευθέως στον τούρκο πρόεδρο για τη μεταναστευτική του πολιτική, όπως και για άλλες δηλώσεις που έγιναν σε απάντηση δηλώσεων τούρκων αξιωματούχων περί Γαλάζιας Πατρίδας, περί δύο κρατών στην Κύπρο ή του βίντεο του τουρκικού υπουργείου Αμυνας που επαναλάμβανε το μοτίβο «θα έρθουμε ξαφνικά μια νύχτα».
Η Αγκυρα αντέδρασε στέλνοντας drones στο Αιγαίο, αλλά και αναβάλλοντας την επίσκεψή του υπουργού Εσωτερικών, αρμόδιου και για το Μεταναστευτικό, Αλί Γερλίκαγια, στην Αθήνα, όπου επρόκειτο να συναντηθεί με τους υπουργούς Προστασίας του Πολίτη, Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ναυτιλίας για το πλήθος των θεμάτων που αφορούν το Μεταναστευτικό, μεταξύ των οποίων είναι το θέμα της επαναπροώθησης και εκείνο των μεταναστευτικών ροών. Διότι όντως μειώθηκαν οι μεταναστευτικές ροές στον Εβρο και στη Λέσβο, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπου παρατηρείται αύξηση. Και υπήρχαν και κάποια άλλα θέματα. Πώς ξαφνικά το τουρκικό Λιμενικό άρχισε πάλι να προβάλλει στα διεθνή κοινωνικά δίκτυα βίντεο με υποτιθέμενα push back μεταναστών από το ελληνικό Λιμενικό Σώμα; Αυτές οι συζητήσεις περίμεναν τον Γερλίκαγια στην Αθήνα, αλλά εκείνος ανέβαλε την επίσκεψή του. Και τούτο παρά το γεγονός ότι οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Γεραπετρίτης και Φιντάν, εργάζονται σκληρά προετοιμάζοντας τη νέα συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.
Η Ελλάδα ήταν προετοιμασμένη
Ηρθαν λοιπόν για λίγες ημέρες στο Αιγαίο τα Bayraktar TB2, τα μη επανδρωμένα αεροχήματα, τα οποία μάλιστα η Τουρκία εξάγει στο εξωτερικό (όπως Ουκρανία, Αλβανία κ.τ.λ.). Στο μεταξύ, ωστόσο, σε αυτούς τους 18 μήνες ηρεμίας στο Αιγαίο έχουν σημειωθεί δυο σημαντικές εξελίξεις. Η μία είναι ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις απέκτησαν atni-drones συστήματα, ελληνικής κατασκευής (ΕΑΒ) τα οποία μάλιστα δοκιμάστηκαν επιτυχώς επί του πεδίου στην Ερυθρά Θάλασσα, καταρρίπτοντας drones των Χούθι. Και δεύτερον είτε είναι μαχητικό, είτε είναι εμπορικό αεροσκάφος, είτε drone, όταν εισέρχεται εντός του FIR Αθηνών χωρίς να υποβάλλει σχέδια πτήσης αναγνωρίζεται πάραυτα από την Πολεμική Αεροπορία. Καμιά φορά όταν πρόκειται για κατασκοπευτικά ΑΤR, μπορεί εξτρά να σηκωθεί κάποιο F-16 από την Κρήτη για να το αναγνωρίσει.
Τα τουρκικά drones βρήκαν πεδίο δράσης στην Ουκρανία και η αλήθεια είναι ότι οι αρχικές επιδόσεις τους ήταν αξιοσημείωτες, δημιουργώντας αίσθηση και προβληματίζοντας όλους τους γείτονες της Τουρκίας. Ωστόσο στην πορεία του πολέμου δεν παρέμειναν και τόσο πρωταγωνιστές. Εναν χρόνο αργότερα, πολλά από αυτά πιστεύεται ότι έχουν καταρριφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις. Ετσι οι Τούρκοι δημιούργησαν ένα νέο drone, το Aksungur.
Το νέο drone της Τουρκίας
Το Aksungur εμφανίστηκε στο Αιγαίο όταν οι τουρκικές μονάδες επιφανείας επιστρέφοντας από την Κύπρο (που πήραν μέρος στη φιέστα στα Κατεχόμενα για την 50ή επέτειο της τουρκικής εισβολής) άλλαξαν ξαφνικά πορεία και κατευθύνθηκαν στην περιοχή μεταξύ Κάσου και Καρπάθου. Συγκεκριμένα:
Είναι η πρώτη φορά που αυτός ο τύπος UAV εμφανίστηκε στο FIR Αθηνών. Κατασκευάζεται από την τουρκική αεροπορική βιομηχανία (ΤΑΙ) και βρίσκεται σε υπηρεσία με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις από τις αρχές του 2022. Οταν σημειώθηκε το συμβάν ανοιχτά της νήσου Κάσου (δηλαδή πέραν των 6 ναυτικών μιλίων που αποτελούν τα Εθνικά Χωρικά μας Υδατα), με τα τουρκικά πολεμικά πλοία να εμποδίζουν τη διεξαγωγή ερευνών από το ιταλικό πλοίο «IEVOLI RELUME» στην ελληνική ΑΟΖ, το Aksungur έκανε παράβαση για πρώτη φορά του FIR Αθηνών. Πετούσε ανοιχτά της Κάσου στα 35.000 πόδια και κύρια αποστολή του ήταν η επιτήρηση του πεδίου.
Το Aksungur είναι κατασκευασμένο για να εκτελεί αφενός μεν αποστολές επιτήρησης, αναγνώρισης και συλλογής πληροφοριών, αφετέρου δε και αποστολές επιθετικές, καθώς και ανθυποβρυχιακές. Αναγνωρίστηκε κατευθείαν από τα ελληνικά F-16, που απογειώθηκαν από την Κρήτη. Ηδη οι έλληνες επιτελείς στο Πεντάγωνο παρακολουθούν τη δραστηριότητά του. Γνωρίζουν ωστόσο πολύ καλά ότι ένα παρόμοιο Aksungur κατερρίφθη στις 27 Μαΐου 2024 από τους μαχητές του ΡΚΚ στο Βόρειο Ιράκ.
Και κάτι ακόμα: Μπορεί να είναι η πρώτη φορά που το Aksungur πέταξε παρανόμως εντός του FIR Αθηνών, αλλά οι στρατιωτικοί έχουν σοβαρές υποψίες ότι το drone αυτό είχε χρησιμοποιηθεί και τον Σεπτέμβριο του 2022 (αμέσως δηλαδή μετά την κατασκευή του, ως πειραματική αποστολή) για να φωτογραφίσει, ελέχθη τότε, τα αμερικανικής κατασκευής τεθωρακισμένα Μ-1117 στη Λέσβο και στη Σάμο. Το περίεργο είναι ότι τις φωτογραφίες αυτές δημοσίευσε και το τουρκικό πρακτορείο Αναντολού, προκαλώντας τότε κάποια ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δύο τέτοια πέταξαν επιδεικτικά και στα Κατεχόμενα κατά τη διάρκεια της φιέστας για την εισβολή στην Κύπρο.