Η Βαλτική Θάλασσα ονομάστηκε από ορισμένους αναλυτές “λίμνη του ΝΑΤΟ”
Του James Stavridis*
Με την ένταξη φέτος της Σουηδίας και την περασμένη άνοιξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, η Βαλτική Θάλασσα ονομάστηκε από ορισμένους αναλυτές “λίμνη του ΝΑΤΟ”. Μια ματιά σε έναν χάρτη δείχνει ότι αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό (αλλά όχι εντελώς) αλήθεια – η ακτογραμμή έχει μερικά κομμάτια ρωσικού εδάφους. Το υπόλοιπο τμήμα της παράκτιας ζώνης βρίσκεται στα χέρια του ΝΑΤΟ: Σουηδία, Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Γερμανία και Δανία.
Η Ρωσία ελέγχει ένα κομμάτι της ακτής μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας λόγω του θύλακα του Καλίνινγκραντ. Και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εξακολουθεί να ελέγχει την ανατολική γωνία της Βαλτικής Θάλασσας στα ανοικτά της Αγίας Πετρούπολης – ειρωνικά κάποτε θεωρούνταν ως το “παράθυρο προς τον δυτικό κόσμο” από τους τσάρους, αρχής γενομένης από τον Μέγα Πέτρο. Σήμερα, σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ της Μόσχας και του ΝΑΤΟ, οποιοδήποτε πολεμικό πλοίο της Ρωσίας εκεί θα μπορούσε γρήγορα και εύκολα να εγκλωβιστεί ή να καταστραφεί.
πιν
Ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ (μπλε) και ενδεχόμενα μέλη (κίτρινο)
Πώς θα πρέπει η συμμαχία να εκμεταλλευτεί καλύτερα τη νέα (σχεδόν) λίμνη της και τι είδους ασκήσεις και εκπαίδευση θα πρέπει να διεξάγουν οι ναυτικές δυνάμεις των κρατών-μελών για να διασφαλίσουν την ομαλή ομαδική συνεργασία;
Ασκήσεις στη Βαλτική
Όταν ήμουν στρατιωτικός διοικητής της συμμαχίας, απολάμβανα να συμμετέχω κάθε φθινόπωρο στις επιχειρήσεις της Βαλτικής ή BALTOPS. Αυτή η κορυφαία άσκηση του ΝΑΤΟ διεξάγεται από το 1972, με την επόμενη να λαμβάνει χώρα σε λίγες εβδομάδες.
Έλαβα επίσης μέρος στο BALTOPS ως αξιωματικός αρκετές φορές στα τέλη της δεκαετίας του 1970, στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου. Τότε, η ναυτική κατάσταση στη Βαλτική ήταν αρκετά ισορροπημένη μεταξύ ΗΠΑ-ΝΑΤΟ από τη μία πλευρά και ΕΣΣΔ-Σύμφωνο Βαρσοβίας από την άλλη. Η Σουηδία και η Φινλανδία ήταν αυστηρά ουδέτερες. Θυμάμαι να στέκομαι σε σκοπιές στη γέφυρα και να πρέπει να προσέχουμε πολύ τα σοβιετικά πολεμικά πλοία που μπαινόβγαιναν στους σχηματισμούς μας, μας ακολουθούσαν για να συλλέγουν πληροφορίες (συχνά σε επικίνδυνα κοντινές αποστάσεις) και γενικά παρενοχλούσαν τα πλοία μας.
Η κατάσταση άλλαξε
Τα πράγματα έχουν αλλάξει: Η περσινή άσκηση “Επιχείριση της Βαλτικής” περιελάμβανε 20 κράτη, με τη Φινλανδία να συμμετέχει για πρώτη φορά ως πλήρες μέλος και τη Σουηδία ως υποψήφιο μέλος. Η άσκηση περιελάμβανε σχεδόν 50 πλοία, 45 αεροσκάφη και 6.000 άτομα ναυτικό προσωπικό.
Είναι σημαντικό ότι η δράση περιελάμβανε έναν πολύπλοκο ιστό ασκήσεων αεράμυνας, που συνέδεε ολόκληρο το χερσαίο αμυντικό πλέγμα του ΝΑΤΟ, μαζί με πολλαπλά πλοία στη θάλασσα. Έμοιαζε πολύ με τον συνασπισμό που συγκρότησαν οι ΗΠΑ πριν από δύο εβδομάδες και ο οποίος βοήθησε να καταρριφθούν 250 εισερχόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βαλλιστικοί πύραυλοι και πύραυλοι κρουζ που εκτόξευσε το Ιράν στο Ισραήλ.
Ένα δεύτερο στοιχείο του ναυτικού ελέγχου της Βαλτικής θα είναι η ανάπτυξη αεροπορικής ισχύος στη θάλασσα – αεροπλάνα στα αεροπλανοφόρα μας – για να περιορίσουμε τη ρωσική αεροπορική και θαλάσσια ικανότητα. Σε αυτό που πιθανώς ήταν μια πρόβα για τις επιχειρήσεις στη Βαλτική, ένα παρόμοιο επίπεδο ναυτικής ικανότητας του ΝΑΤΟ έχει επιδειχθεί στη Μεσόγειο τις τελευταίες δύο εβδομάδες στην επιχείρηση Neptune Strike: πέντε ομάδες κρούσης αεροπλανοφόρων και δεκάδες πλοία από 11 έθνη.
Ο ναύαρχος εν αποστρατεία Τζέιμς Φόγκο, πρώην διοικητής όλων των ναυτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη (και βασικός μου συνεργάτης στο ΝΑΤΟ πριν από μια δεκαετία), ήταν ανώτερος παρατηρητής και καθοδηγητής της άσκησης. Μου είπε ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντικό να δούμε για πρώτη φορά μια γαλλική ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρου με επικεφαλής το ισχυρό αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle υπό πλήρη διοίκηση του ΝΑΤΟ.
Αντίδραση Ρωσίας
Η Ρωσία θα αντιδράσει σε τυχόν ασκήσεις του ΝΑΤΟ στη Βαλτική, αν και ο συσχετισμός των δυνάμεων στη θάλασσα βρίσκεται πλέον σε μεγάλο βαθμό εναντίον της. Τον επόμενο μήνα, ενδέχεται να προχωρήσουν σε βραχυπρόθεσμο κυβερνοπόλεμο. Αυτό μοιάζει με κάτι που φέρεται να επιχειρούν τις τελευταίες εβδομάδες, με στόχο τα εμπορικά αεροσκάφη. (Η Finnair αναγκάστηκε να αναστείλει τις κανονικές καθημερινές πτήσεις προς την Εσθονία μετά από διάφορα περιστατικά παρεμβολών). Το ΝΑΤΟ μπορεί να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα της Ρωσίας ασκώντας τόσο επιθετικό όσο και αμυντικό ηλεκτρονικό πόλεμο στο BALTOPS.
Καλίνινγκραντ
Τέλος, το ΝΑΤΟ θα χρησιμοποιήσει τη λίμνη της Βαλτικής για να ασκήσει πίεση στο μικροσκοπικό Καλίνινγκραντ, το οποίο βρίσκεται μεταξύ των βαλτικών κρατών του ΝΑΤΟ – Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία – και της υπόλοιπης συμμαχίας. Το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού στόλου της Βαλτικής Θάλασσας εδρεύει εκεί στο λιμάνι του Μπαλτίνισκ και το Καλίνινγκραντ φιλοξενεί σημαντικές αεροπορικές και πυραυλικές δυνάμεις. (Ενδέχεται επίσης να υπάρχουν τακτικά πυρηνικά όπλα.) Σε περίπτωση πολέμου, το Καλίνινγκραντ θα πρέπει να εξουδετερωθεί, ώστε οι ρωσικές χερσαίες δυνάμεις -που πιθανότατα επιχειρούν μέσω του υποτελούς κράτους της Μόσχας, της Λευκορωσίας- να μην μπορούν να πάρουν τον έλεγχο του κρίσιμου χάσματος Suwałki, το οποίο εκτείνεται κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας.
Έλεγχος και αποφυγή απειλής
Σε ορισμένους αυτή η απειλή μπορεί να φαίνεται υπερβολική – ποιες είναι οι πιθανότητες ο Πούτιν να προκαλέσει μια μεγάλη κρίση στη θάλασσα ή να εισβάλει σε ένα από τα κράτη της Βαλτικής; Λοιπόν, πριν από τρία χρόνια η ιδέα ότι θα εξαπέλυε επίθεση στην Ουκρανία φαινόταν επίσης απίθανη- μην υποτιμάτε τον επικεφαλής στο Κρεμλίνο. Αυτά τα μικρά έθνη σίγουρα το παίρνουν στα σοβαρά: Ο πρώην επικεφαλής της στρατιωτικής μονάδας πληροφοριών της Εσθονίας προειδοποίησε ότι η Ρωσία θα είναι έτοιμη να επιτεθεί εντός τεσσάρων ετών. Οι προβλέψεις εκτιμούν ότι τα ρωσικά στρατεύματα θα μπορούσαν να καταλάβουν τις πρωτεύουσες της Εσθονίας ή της Λετονίας σε λιγότερο από τρεις ημέρες.
Ευτυχώς, η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη συμμαχία – πείτε το “ανοησία του Πούτιν” – δίνει στο ΝΑΤΟ περισσότερες επιλογές από ποτέ στη Βαλτική Θάλασσα. Ενώ η Ρωσία έχει κάποιες δυνατότητες, ένα συνεχές πρόγραμμα εκπαίδευσης, άσκησης και καινοτομίας θα διασφαλίσει ότι το ΝΑΤΟ θα έχει τον απόλυτο έλεγχο της νέας του λίμνης.
*Ο James Stavridis είναι αρθρογράφος του Bloomberg Opinion, απόστρατος ναύαρχος του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ, πρώην ανώτατος συμμαχικός διοικητής του ΝΑΤΟ και επίτιμος κοσμήτορας της Σχολής Νομικής και Διπλωματίας Fletcher στο Πανεπιστήμιο Tufts. Είναι επίσης αντιπρόεδρος παγκόσμιων υποθέσεων στον Όμιλο Carlyle. Συμμετέχει στα διοικητικά συμβούλια των American Water Works, Fortinet, PreVeil, NFP, Ankura Consulting Group, Titan Holdings, Michael Baker και Neuberger Berman και έχει υπάρξει σύμβουλος στην Shield Capital, εταιρεία που επενδύει στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
Πηγή: Bloomberg