O πολιτικός αρχηγός της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια δολοφονήθηκε χθες (30/7) Τεχεράνη, οπου βρέθηκε για την ορκωμοσία του νέου Ιρανού προέδρου, Mασούντ Πεζεσκιάν, σε μία κρίσιμη και επικίνδυνη εξέλιξη που πυροδοτεί νέους φόβους για κλιμάκωση της βίας σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Η Χαμάς έσπευσε να κατηγορήσει το Ισραήλ για την επίθεση, αποκαλώντας την «προδοτική σιωνιστική επιδρομή» και υποσχέθηκε αντίποινα, ενώ Τουρκία και Ρωσία καταδίκασαν επίσης το χτύπημα, με τη Μόσχα να την αποκαλεί «απαράδεκτη πολιτική δολοφονία»
Η Χεζμπολάχ ανακοίνωσε ότι η δολοφονία του θα ενισχύσει «την αποφασιστικότητα και το πείσματων «μαχητών της αντίστασης και θα ισχυροποιήσει τη μάχη τους εναντίον του Ισραήλ. Σε δήλωση που δημοσιεύτηκε στο Telegram, η ένοπλη ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν έστειλε επίσης συλλυπητήριά στην οικογένεια του ηγέτη της Χαμάς.
«Εμείς στη Χεζμπολάχ μοιραζόμαστε με τους αγαπητούς μας αδερφούς στο κίνημα της Χαμάς όλα τα συναισθήματα πόνου για την απώλεια αυτού του μεγάλου ηγέτη, τα συναισθήματα οργής για τα εγκλήματα του εχθρού, τα συναισθήματα υπερηφάνειας που οι ηγέτες των κινημάτων μας οδηγούν τον λαό και τους μουτζαχεντίν τους μέχρι το μαρτύριο», έγραφε το μήνυμα.
Οι Χούθι καταγγέλλουν το «ειδεχθές τρομοκρατικό έγκλημα»
Οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης εν τω μεταξύ διεμήνυσαν ότι η δολοφονία του Χανίγια συνιστά «τρομοκρατικό έγκλημα» Ο Μοχάμεντ Αλί αλ-Χούθι, μέλος του πολιτικού γραφείου της οργάνωσης, είπε ότι η δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς ήταν ένα «ειδεχθές τρομοκρατικό έγκλημα» και συνιστά «κατάφωρη παραβίαση των νόμων και των αξιών».
Υποστηρικτές του παλαιστινιακού ζητήματος, οι μαχητές των Χούθι στην Υεμένη εξαπολύουν επιθέσεις εδώ και μήνες σε πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν. Θα τερματίσουν όπως λένε την τους όταν το Ισραήλ τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα.
Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν, ο Χανίγια σκοτώθηκε γύρω στις 2 τα ξημερώματα τοπική ώρα στην «ειδική κατοικία για βετεράνους πολέμου» όπου διέμενε μαζί με τον σωματοφύλακά του. Κανείς δεν έχει αναλάβει μέχρι στιγμής την ευθύνη για τη δολοφονία, αλλά οι υποψίες στράφηκαν γρήγορα στο Ισραήλ, το οποίο είχε ορκιστεί να σκοτώσει τον Χανίγια και άλλους ηγέτες της Χαμάς μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 1.200 άνθρωποι και περίπου 250 να συλληφθούν όμηροι.
Οι πρώτες αντιδράσεις στο Ισραήλ
Το Ισραήλ δεν έχει ακόμη απαντήσει επίσημα ή δεν αποδέχεται την ευθύνη για τον θάνατο του ηγέτη της Χαμάς, αλλά ένας ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος είπε ότι «κάνει τον κόσμο λίγο καλύτερο». Ο υπουργός Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Aμιχάι Ελιγιάχου είπε σε ανάρτησή του στο X ότι ο θάνατός του είναι «ο σωστός τρόπος για να καθαρίσει ο κόσμος από αυτή τη βρωμιά. Όχι άλλες φανταστικές συμφωνίες ειρήνης/παράδοσης, όχι άλλο έλεος για αυτούς τους θνητούς».
Και πρόσθεσε: «Το σιδερένιο χέρι που θα τους χτυπήσει [είναι αυτό] που θα φέρει ειρήνη και λίγη παρηγοριά και θα ενισχύσει την ικανότητά μας να ζούμε ειρηνικά με αυτούς που επιθυμούν την ειρήνη. Ο θάνατος του Χανίγια κάνει τον κόσμο λίγο καλύτερο».
Το χτύπημα στην Τεχεράνη σημειώθηκε λίγες ώρες αφότου το Ισραήλ πραγματοποίησε επίθεση στη Βηρυτό, χτυπώντας τη βάση της ισχυρής λιβανέζικης πολιτοφυλακής «Χεζμπολάχ» που υποστηρίζεται από το Ιράν. Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίζεται ότι σκότωσε τον ανώτερο διοικητή Φουάντ Σουκρ περιγράφοντάς τον ως «δεξί χέρι» του ηγέτη της Χεζμπολάχ, αν και η Χεζμπολάχ δεν έχει ακόμη επιβεβαιώσει τον θάνατό του.
Το ισραηλινό χτύπημα στη Βηρυτό
Η Χεζμπολάχ κυκλοφόρησε μια δήλωση σχετικά με αυτό το χτύπημα λέγοντας ότι «ορισμένοι πολίτες» σκοτώθηκαν, άλλοι τραυματίστηκαν και προκλήθηκαν «μεγάλες καταστροφές» Επιβεβαιώνει οτι ο Σουκρ ήταν στο κτήριο, λέγοντας: «Ο μεγάλος ηγέτης των τζιχαντιστών, ο αδελφός Σαγίντ Φουάντ Σουκρ (Χατζ Μόχσεν) ήταν τότε σε αυτό το κτήριο». Αλλά η Χεζμπολάχ λέει ότι «εργάζεται για να σηκώσει τα ερείπια σταθερά, αλλά αργά» – και δεν έχει επιβεβαιώσει ακόμη «τη μοίρα του μεγάλου διοικητή».
Δεν είναι σαφές πώς θα αντιδράσει η Χεζμπολάχ -η οποία έχει περίπου 150.000 πυραύλους και ρουκέτες. Το να στοχεύει μια προσωπικότητα υψηλού προφίλ στο προπύργιο της μπορεί να θεωρηθεί υπερβολική πρόκληση και μια αντίδραση είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
Μέχρι τώρα, το μεγαλύτερο μέρος της βίας μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ είχε περιοριστεί σε περιοχές κατά μήκος των συνόρων Λιβάνου-Ισραήλ. Ωστόσο, υπήρξαν φόβοι ότι οι μάχες θα μπορούσαν να κλιμακωθούν σε ευρύτερη σύγκρουση και να εμπλακούν κι άλλες ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν στην περιοχή.
Μέχρι στιγμής, τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ έχουν δείξει ότι είναι απρόθυμοι να εμπλακούν σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, ο οποίος θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για τον Λίβανο, το Ισραήλ και την περιοχή συνολικά.
Οι επόμενες κινήσεις του Ιράν
Οι ακριβείς λεπτομέρειες για το τι ακριβώς συνέβη γύρω στη 1.45 π.μ. στην Τεχεράνη, που οδήγησε στο θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια, θα υπαγορεύσουν τι θα ακολουθήσει. Ή ακριβέστερα τις λεπτομέρειες που η Τεχεράνη θα επιλέξει να παρουσιάσει στο επίσημο αφήγημά της της.
Είναι ξεκάθαρα μια σοβαρή παραβίαση της κυριαρχίας του Ιράν και της υποτιθέμενης «φούσκας ασφαλείας» της ιρανικής πρωτεύουσας, ωστόσο η επίθεση σημειώθηκε. Ο Χανίγια ήταν ο καλεσμένος τους και ο ρόλος τους ως περιφερειακή δύναμη διαβρώνεται εάν δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί την απλή ασφάλεια των επισκεπτών συμμάχων.
Αλλά το Ιράν έχει υποστεί παρόμοιες παραβιάσεις στο παρελθόν. Ο θάνατος του κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονα, του Ιρανού Μοχσέν Φαχριζαντέχ, αντιμετωπίστηκε με περιορισμένη οργή το 2020. Η αλήθεια είναι ότι οι επιλογές του Ιράν είναι περιορισμένες και καμία από αυτές δεν είναι σπουδαία.
Είναι σαφές ότι η Τεχεράνη είναι απρόθυμη να εξαπολύσει τον πιο άγριο αντιπρόσωπό της, τη Χεζμπολάχ, σε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας με το Ισραήλ από τον Λίβανο. Παραμερίζοντας την τεράστια ανθρωπιστική φρίκη που θα προκαλούσε μια τέτοια σύγκρουση τόσο για τους Λιβανέζους όσο και για τους Ισραηλινούς, η Χεζμπολάχ παραμένει ένα ισχυρό χαρτί που η Τεχεράνη πιθανότατα μπορεί να παίξει μόνο μία φορά. Και έτσι πρέπει να επιλέξει προσεκτικά πότε θα το κάνει.
Το Ιράν έχει ήδη δοκιμάσει επίσης μια ολική επίθεση στο Ισραήλ τον Απρίλιο, μετά τον θάνατο ανώτερων διοικητών του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν σε ισραηλινό χτύπημα στη Δαμασκό της Συρίας. Εν ολίγοις, τα 300 drones και οι πύραυλοι που εκτοξεύτηκαν – χωρίς προηγούμενο από το Ιράν απευθείας στο Ισραήλ – απλώς δεν πέρασαν. Η επίθεση απέτυχε.
Η απάντησή της Τεχεράνης τώρα θα καθορίσει τόσο τον ρόλο του ως περιφερειακή δύναμης, αλλά ενέχει και κινδύνους. Ένα κρυφό, ασύμμετρο χτύπημα, σε εβδομάδες από τώρα, μπορεί να μην διορθώσει τη ζημιά που έχει προκληθεί. Ωστόσο, οι κόκκινες γραμμές ξεπεράστηκαν ξανά και οι περιφερειακοί παίκτες έχουν ανέβει άλλο ένα σκαλί στη σκάλα της κλιμάκωσης.
Το κυρίαρχο ερώτημα των επόμενων 24 ωρών, καθώς το Ιράν διαμορφώνει την αφήγησή του για το πώς προέκυψε αυτή η μεγάλη ταπείνωση, είναι ποια σκαλοπάτια απομένουν σε αυτήν την πεπατημένη σκάλα και τι βρίσκεται στο αποκορύφωμά της;
Η «ευκαιρία» για το Ισραήλ και την ειρήνη
Ο Λόρδος Πίτερ Ρίκετς, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου, λέει ότι η δολοφονία του Χανίγια είναι «μια πολύ ισχυρή απόδειξη της ικανότητας του Ισραήλ να δρα σε όλη την περιοχή».
Παράλληλα δίνει στο Ισραήλ το «πολιτικό περιθώριο να τερματίσει την επιχείρηση στη Γάζα, επειδή μπορεί τώρα να πει ότι κατάφερε ένα πραγματικά μεγάλο πλήγμα κατά της ηγεσίας της Χαμάς» Όμως ο Ρίκετς λέει ότι «παραμένει μια πολύ επικίνδυνη περίοδος στη Μέση Ανατολή», καθώς η Χαμάς είναι πλέον απίθανο να θέλει να συνεχίσει τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός.