Γιάννης Παγκαλιάς
Η προσπάθεια της Αμερικής να ανταγωνιστεί την Κίνα στον τομέα της μεταποίησης απαιτεί πολύ περισσότερους ειδικευμένους εργαζόμενους. Το πείραμα του Τενεσί με τη δωρεάν τεχνική σχολή και οι συνεργασίες του με επιχειρηματικούς κολοσσούς όπως η Volkswagen και η Nissan, προσφέρουν μια προοπτική για το πώς θα είναι το μέλλον.
«Κοκκίνησαν» οι δείκτες στη βιομηχανία – Καμπανάκι για την οικονομία
Στα μέσα της δεκαετίας του 2010, όταν υπήρχαν μόνο μερικές χιλιάδες ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους του Τενεσί, η πολιτεία ξεκίνησε μια πρωτοβουλία -μοναδική στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή- προσφέροντας δωρεάν κολεγιακή εκπαίδευση σε σχεδόν κάθε ενήλικα.
Μισή δεκαετία αργότερα, με τα ηλεκτρικά οχήματα στο επίκεντρο της πιο φιλόδοξης βιομηχανικής πολιτικής των ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτή η απόφαση-ορόσημο αποδίδει καρπούς, όμως φθάνει στα όριά της. Η πολιτεία ενέκρινε ενίσχυση ύψους 1 δισ. δολαρίων για τα τεχνικά κολέγια.
Μια αγορά 100 δισ. δολαρίων
Τα κίνητρα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης οδηγούν σε επενδύσεις στη βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων αξίας άνω των 100 δισ. δολαρίων. Κάθε πολιτεία επιθυμεί ένα κομμάτι της δράσης και το Τενεσί παίρνει πολλά. Είναι ο άξονας της νέας ζώνης μπαταριών που εκτείνεται από το Μίσιγκαν έως τη Τζόρτζια. Περισσότερα από 16 δισ. δολάρια σε κεφάλαια για ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν εισρεύσει στην πολιτεία από το 2017. Πέρυσι, η Ford άνοιξε τον δρόμο για ένα τεραστίων διαστάσεων νέο εργοστάσιο κοντά στο Μέμφις, το οποίο αναμένεται να ανοίξει το 2025 και να παράγει μισό εκατομμύριο ηλεκτρικά φορτηγά ετησίως.
Ωστόσο, η προσπάθεια επανεκκίνησης της μεταποίησης και η διεκδίκηση ηγεσίας σε στρατηγικές τεχνολογίες θα συναντήσει εμπόδια από την έλλειψη εκπαιδευμένων εργαζομένων και θα επιβάλει νέες απαιτήσεις στην τεχνική εκπαίδευση σε όλη την Αμερική.
Οι συζητήσεις με ανθρώπους που σχετίζονται με την μεταποίηση-μεταξύ των οποίων στελέχη, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε ομοσπονδιακές, πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις, εκπαιδευτικοί και φοιτητές- αναδεικνύουν τις προκλήσεις που προκύπτουν, ακόμη και σε πολιτείες όπως το Τενεσί που προηγήθηκαν της νέας τάσης. Ανάμεσα σε αυτές τις προκλήσεις, περιλαμβάνεται ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να προωθηθεί η μεταποίηση ως καριέρα στους εφήβους της ψηφιακής εποχής και να προσαρμοστούν οι επαγγελματικές σχολές στις ανάγκες των επιχειρήσεων. Είναι ένας κλάδος στον οποίο οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ, μετά από δεκαετίες αποβιομηχάνισης, υστερούν σε σχέση με τα κράτη-πρωτοπόρους της μεταποίησης, όπως η Γερμανία.
Η πανεπιστημιούπολη του Tennessee College of Applied Technology στη Σμύρνα -όπου μια αίθουσα διδασκαλίας μοιάζει με συνεργείο αυτοκινήτων και μια άλλη έχει ρομπότ διπλάσια σε ύψος από τους εκπαιδευτές- προσφέρει μια εικόνα.
Το σύστημα TCAT υπάρχει από τη δεκαετία του 1960. Η εκπαίδευση είναι δωρεάν για τους νέους αποφοίτους λυκείου με νομοσχέδιο του 2014 και για τους μεγαλύτερους ενήλικες περίπου την ίδια εποχή. Έχει περίπου 34.000 σπουδαστές σε περισσότερες από 25 ξεχωριστές σχολές.
Επί του παρόντος, η πολιτεία πρόκειται να διαθέσει σχεδόν 1 δισ. δολάρια επιπλέον και η συνεργασία με τις επιχειρήσεις γίνεται όλο και πιο στενή.
Η πρωτοπορία και το στίγμα
Η πανεπιστημιούπολη TCAT στη Σμύρνα, άνοιξε το 2017 σε συνεργασία με τη Nissan η οποία κατασκευάζει το ηλεκτρικό μοντέλο Leaf σε κοντινή απόσταση. Εκπαιδευόμενοι στην εταιρεία και φοιτητές μοιράζονται τον χρόνο τους μεταξύ των διαλέξεων και εργαστηρίων -μαθαίνοντας τη θεωρία και την πρακτική της συγκόλλησης σωλήνων, της αντιμετώπισης προβλημάτων σε υδραυλικά συστήματα ισχύος ή του προγραμματισμού ρομπότ για τη μετακίνηση εξαρτημάτων στις μπαταρίες. Το εργοστάσιο της Ford θα πάει τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα, με μια ολοκαίνουργια πανεπιστημιούπολη που θα κατασκευαστεί στον χώρο.
Η επέκταση των κολεγίων ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στη ζήτηση της βιομηχανίας για ειδικευμένους -εργαζόμενους απαιτεί διαρκώς περισσότερους φοιτητές που ενδιαφέρονται για τα εκπαιδευτικά προγράμματα που οδηγούν σε μια καριέρα στα εργοστάσια. Κάτι που συνιστά πρόκληση.
«Έχει ένα στίγμα», λέει για τον κλάδο ο Μάθιου Όβερμπεϊ, διευθυντής στρατηγικής και σχεδιασμού παραγωγής της Nissan. «Όλοι το βλέπουν σαν αυτό που έκαναν οι παππούδες τους. Υπάρχει μια εικόνα για το τι είναι ένα εργοστάσιο και κανείς δεν θέλει να πάει εκεί».
Αυτό συμβαίνει μετά από δεκαετίες μείωσης της απασχόλησης στα εργοστάσια, καθώς η παραγωγή των προϊόντων που αγοράζουν οι Αμερικανοί μεταφέρεται στην Ασία. Η μεταποίηση αντιπροσωπεύει σήμερα μόλις το 8% του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ, το ήμισυ από ό,τι ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η Ευρώπη αντιμετώπισε παρόμοιες προκλήσεις, όμως χώρες όπως η Γερμανία έχουν από καιρό επενδύσει στην τεχνική κατάρτιση για να ενισχύσουν τη βιομηχανία στο εσωτερικό της.
Στο Τενεσί, η Nissan κατέστη η πρωτοπόρος της πολιτείας στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα όταν άρχισε να κατασκευάζει το Leaf στη Σμύρνα, μισή ώρα έξω από το Νάσβιλ, πριν από περίπου μια δεκαετία. Τώρα στο εργοστάσιο υπάρχει έλλειψη εργαζομένων, λέει ο Όβερμπεϊ.
Το τοπικό TCAT χρειάζεται περισσότερους υποψηφίους όπως ο Αλεξάντερ Νούνεζ-Πατίνο. Ο 19χρονος λέει ότι αισθάνθηκε κάποια πίεση να πάει σε ένα παραδοσιακό τετραετές κολέγιο από τον πατέρα του, ο οποίος τον έπαιρνε μαζί του σε χειρωνακτικές εργασίες ως προειδοποίηση για το τι τον περιμένει χωρίς να έχει πτυχίο και από φίλους που ήθελαν να τους ακολουθήσει στο Tennessee Tech. Άλλοι συμμαθητές του από το λύκειο μπήκαν κατευθείαν στην αγορά εργασίας για να κερδίσουν χρήματα άμεσα. Κανένα από τα δύο μονοπάτια δεν του φάνηκε σωστό.
«Ήθελα απλώς να δουλέψω άμεσα. Όμως δεν ήθελα επίσης να εγκαταλείψω εντελώς την εκπαίδευση», όπως αναφέρει. Ξεναγήθηκε στην πανεπιστημιούπολη του TCAT και σκέφτηκε ότι «η αίθουσα διδασκαλίας φαίνεται καταπληκτική. Αισθάνομαι ότι θα αποκτήσω σπουδαία πρακτική εμπειρία». Τώρα σπουδάζει συντήρηση βιομηχανικών ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. «Θα μπορούσα να γίνω ηλεκτρολόγος αν το ήθελα. Θα μπορούσα πραγματικά να δουλέψω στην κατασκευή μηχανημάτων αν το ήθελα. Θα μπορούσα να επισκευάζω μηχανές. Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσα να κάνω», τονίζει.
Η ελλειπής ενημέρωση και η εκπαίδευση από το σχολείο
Ο Νούνεζ-Πατίνο -όπως και αρκετοί άλλοι νέοι μαθητές-, λέει ότι δεν πληροφορήθηκε για τα κολέγια TCAT μέσω του λυκείου του, ήταν η αδελφή του που τον ενημέρωσε. Αυτό υποδηλώνει ότι πρέπει να γίνει πολλή δουλειά ακόμη αναφορικά με τα ενημερωτικά προγράμματα της πολιτείας.
Σύμφωνα με μια μέτρηση, αποδίδουν ήδη καρπούς. Η διπλή εγγραφή στα TCAT -όπου οι μαθητές παρακολουθούν μαθήματα ενώ τελειώνουν ακόμα το λύκειο- έχει περίπου τριπλασιαστεί από το 2016 και το Τενεσί ενέκρινε πρόσφατα την επέκτασή τους σε μαθητές της 9ης και 10ης τάξης του λυκείου. Τελικά, ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας μακροπρόθεσμος αγωγός ταλέντων που θα ξεκινά σε σχετικά μικρή ηλικία, λέει ο Matthew Gann, επικεφαλής μάρκετινγκ στο κρατικό συμβούλιο Regents που διοικεί τα δημόσια κολέγια.
Στη στενή αγορά εργασίας μετά την πανδημία, οι απόφοιτοι λυκείου έχουν καλά αμειβόμενες επιλογές, τις οποίες σπάνια μπορούσαν να απολαύσουν πριν από κάποιο καιρό. Η ανεργία βρίσκεται μόλις στο 2,6% στη Τσατανούγκα, όπου η Volkswagen έχει εργοστάσιο και σε ιστορικά χαμηλό σε ολόκληρη την πολιτεία. Από την άλλη, οι μισθοί, ιδίως για τους ανθρώπους χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου, έχουν αυξηθεί ταχέως.
Ο Τζεφ Σισκ, επικεφαλής του κέντρου ανάπτυξης εργατικού δυναμικού στο κολεγιακό σύστημα του Τενεσί, λέει ότι στην προσπάθεια για προσέλκυση νέων ανθρώπων, έχει συνηθίσει να ανταγωνίζεται με άλλους τύπους εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όπως τα πανεπιστήμια ή τα κοινοτικά κολέγια. Αλλά «για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό ανταγωνίζομαι και τους εργοδότες», υπογραμμίζει, αναφέροντας τον αρχικό μισθό που προσφέρεται σε μέρη όπως η αλυσίδα βενζινάδικων Buc-ee’s. «Μπορείς να τα καταφέρεις στο αγροτικό Τενεσί, με 22 δολάρια την ώρα».
Τα προγράμματα του TCAT δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη μεταποίηση, καθώς προσφέρονται προγράμματα από τη νοσηλευτική έως την κοσμετολογία. Ορισμένα προγράμματα σε όλη την πολιτεία έχουν λίστες αναμονής, όμως οι παραδοσιακές εγγραφές ενηλίκων έχουν σε γενικές γραμμές ισοπεδωθεί τα τελευταία πέντε περίπου χρόνια. Υπήρξε ένα άλμα στα προγράμματα κατάρτισης εργατικού δυναμικού του TCAT μετά την πανδημία, ωστόσο και ένα αυξανόμενο ποσοστό των σπουδαστών είναι μαθητευόμενοι που βρίσκονται ήδη στα βιβλία των τοπικών κατασκευαστών.
Ο Ρίτσαρντ Λάμπερτ εργάζεται στη Nissan εδώ και 13 χρόνια κυρίως ως stamper (τοποθετεί μεγάλα φύλλα μετάλλου σε καλούπια για πόρτες και καπό αυτοκινήτων). «Μετά από λίγο καιρό, στη συγκεκριμένη δουλειά που έκανα, αρχίζεις να αισθάνεσαι σαν ρομπότ. Μου άρεσε η ιδέα ότι έπρεπε να χρησιμοποιείς το μυαλό σου και να σκέφτεσαι κριτικά», αναφέρει.
Συμφέρουσες απολαβές
Τώρα ο 37χρονος Λάμπερτ είναι εγγεγραμμένος στο ταχέως αναπτυσσόμενο πρόγραμμα τεχνολογίας εργαλειομηχανών του TCAT. Η ολοκλήρωσή του θα του επιτρέψει να γίνει κατασκευαστής εργαλείων και μήτρας -δημιουργώντας και συντηρώντας τα καλούπια που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εξαρτημάτων αυτοκινήτων- και να κερδίζει επιπλέον 10 δολάρια την ώρα.
Αυτές οι απολαβές είναι ένα βασικό επιχείρημα για το TCAT -ένα επιχείρημα που έχει κάποια επιρροή στους γονείς που κατά τα άλλα είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη σχολή, όπως λένε οι διοικητικοί υπάλληλοι. Ο δάσκαλος του Λάμπερτ, Μάικ Σόεν -ο οποίος διδάσκει στους μαθητές του σε μια αίθουσα διδασκαλίας σε μέγεθος αποθήκης υπό τον ήχο από μερικές δωδεκάδες τόρνους, φρέζες και ρομπότ κοπής μετάλλων- περιγράφει τη συμφωνία.
Λέει ότι κάθε απόφοιτος του προγράμματος φεύγει με εργαλεία αξίας 1.200 δολαρίων, έναν αρχικό μισθό μεταξύ 40.000 και 65.000 δολαρίων (με την ευκαιρία να ανέβει πολύ υψηλότερα) και χωρίς κανένα φοιτητικό χρέος. Το ποσοστό απορρόφησης στην αγορά εργασίας είναι 100%.
Το δημογραφικό πρόβλημα είναι πιο μακροπρόθεσμο πρόβλημα. Το Τενεσί, όπως και το μεγαλύτερο μέρος των ΗΠΑ, κατέγραψε περισσότερους θανάτους από γεννήσεις το 2022. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό -στο 59,2%- βρίσκεται στις τελευταίες 10 θέσεις από τις 50 πολιτείες. Στην κομητεία Ράδερφορντ, όπου βρίσκεται το εργοστάσιο της Nissan, σχεδόν οι μισοί μαθητές λυκείου δεν προχωρούν σε περαιτέρω εκπαίδευση ούτε εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό, όπως λέει η Σέριλ Ουίλιαμς, αντιπρόεδρος των φοιτητικών υπηρεσιών στο TCAT Murfreesboro.
Το Τενεσί μπορεί να προσελκύσει εργαζόμενους από το εξωτερικό -και το κάνει. Ο καλός καιρός, οι προσιτές τιμές και τα ζωντανά πολιτιστικά κέντρα βοήθησαν στο να μετακομίσουν πέρυσι περισσότεροι από 81.000 πολίτες, αριθμός ρεκόρ. Το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικό για τη φήμη του Τενεσί ως hotspot στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, όμως αυτοί δεν είναι απαραίτητα οι άνθρωποι που οι περιφερειακοί ηγέτες θέλουν να δουν να παίρνουν τις νέες θέσεις εργασίας όπως στο νέο εργοστάσιο της Ford, που ονομάστηκε BlueOval City.
Η Volkswagen
Οι πολυετείς προσπάθειες των φορέων χάραξης πολιτικής και των επικεφαλής των βιομηχανιών στο Τενεσί για την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού στη μεταποίηση τέθηκαν σε δοκιμασία πέρυσι, όταν η Volkswagen άρχισε να προσλαμβάνει στη μονάδα της στην Τσατανούγκα, αφού αποφάσισε να ανοίξει μια τρίτη βάρδια στο εργοστάσιο και να αυξήσει την παραγωγή του αμιγώς ηλεκτρικού μοντέλου ID.4.
Αξιοποιώντας την εμπειρία της από τη Γερμανία, η Volkswagen είχε ήδη στενή συνεργασία με τα τοπικά εκπαιδευτικά συστήματα. Βοήθησε στην τοποθέτηση στούντιο ψηφιακής κατασκευής σε σχολεία. Οι μαθητές και οι τελειόφοιτοι λυκείου μπορούν να παρακολουθήσουν μαθήματα στις εγκαταστάσεις της Volkswagen στη Mechatronics Academy και υπάρχει ένα πρόγραμμα μαθητείας με το Chattanooga State Community College που συνδυάζει την εκπαίδευση και την εμπειρία στο εργοστάσιο.
Πέρα από όλα αυτά, η εταιρεία διοργάνωσε ημέρες εργασίας, απευθύνθηκε σε βετεράνους στρατιωτικούς, δημιούργησε στοχευμένες διαφημιστικές εκστρατείες και προσέφερε μπόνους για την πρόσληψη και τη διατήρηση των θέσεων. Κατέληξε να λάβει περισσότερες από 14.000 αιτήσεις, δηλαδή περίπου 10 ανά θέση εργασίας. Οι περισσότερες προέρχονταν από μια ακτίνα 50 μιλίων από την Mechatronics Academy.
Αν το Τενεσί πέρασε αυτή τη δοκιμασία, θα υπάρξουν πολλές ακόμη που θα ακολουθήσουν. Η πολιτεία θέλει να προσελκύσει όχι μόνο μεμονωμένες εταιρείες, αλλά ολόκληρες αλυσίδες οικονομικής δραστηριότητας, από κατασκευαστές εξαρτημάτων για κολοσσούς όπως η Volkswagen ή η Nissan, μέχρι υψηλά αμειβόμενη εργασία στην έρευνα και την ανάπτυξη. «Δεν σε βοηθάει ως εταιρεία αν προσελκύεις όλα τα ταλέντα και στη συνέχεια ο προμηθευτής σου δεν έχει αρκετούς ανθρώπους», λέει ο Μπούρκχαρντ Ούρλιχ, ανώτερος αντιπρόεδρος του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού της Volkswagen στην Τσατανούγκα. «Πρέπει να αναβαθμίσουμε ολόκληρη την κοινότητα».
Η περίπτωση του Στάντον
Το Στάντον είναι μια μικροσκοπική κοινότητα περίπου 50 μίλια από το Μέμφις που βρίσκεται στο κατώφλι μιας τεράστιας μεταμόρφωσης. Ο δήμαρχος Άλαν Στερμπίνσκι προετοιμάζεται ο πληθυσμός από 417 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση να φτάσει τους 10.000 το 2035, όταν η Ford θα έχει αρχίσει να παράγει φορτηγά εκεί για μια δεκαετία.
Το Στάντον χρειάζεται πολλά πράγματα: κατοικίες, αποχετευτικά συστήματα, μια νέα έξοδο από τον αυτοκινητόδρομο, μέρη για να πάει κανείς στο κέντρο της πόλης. Και η Ford χρειάζεται περίπου 6.000 εργαζόμενους. Γι’ αυτό, στο πλαίσιο ενός πακέτου κινήτρων ύψους 2,4 δισ. δολαρίων, το Τενεσί προσφέρθηκε να δημιουργήσει το πρώτο εκτός εγκαταστάσεων TCAT στη BlueOval City. Θα διδάσκονται περίπου 300 συγκεκριμένες δεξιότητες που ορίστηκαν από τη Ford και δεν προσφέρονται από την πολιτεία και θα αυξήσει τη δυναμικότητα του TCAT στην περιοχή κατά περίπου το ένα τρίτο, σε περίπου 2.000 σπουδαστές ετησίως.
Ο Στούαρτ Μακ Γόρτερ, επίτροπος του Τμήματος Οικονομικής και Κοινοτικής Ανάπτυξης της πολιτείας, λέει ότι αυτές οι κινήσεις αποτελούν μέρος μιας ολοένα και περισσότερο προσαρμοσμένης προσπάθειας για τη συνεργασία της βιομηχανίας με την εκπαίδευση. Εάν η προσπάθεια για την επανεκκίνηση της μεταποίησης στις ΗΠΑ έχει διάρκεια, στο Τενεσί και πέρα από αυτό, ότι συμβαίνει μπορεί να είναι το περίγραμμα του τι θα ακολουθήσει.
Οι εταίροι της βιομηχανίας μας λένε, «σε 12 ή 24 μήνες, αυτές είναι οι δεξιότητες που θέλουμε στα εργοστάσιά μας και το επόμενο βήμα είναι να τοποθετηθούν οι χώροι κατάρτισης στις εγκαταστάσεις τους. Θα δείτε περισσότερα στο μέλλον», σημειώνει ο Μακ Γόρτερ.
ΟΤ.