Σε μια ναζιστική φυλακή της νότιας Γαλλίας, το 1942, μια όμορφη κρατούμενη περίμενε ότι θα την υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια. Δίχως χρονοτριβή αφαίρεσε όλα της τα ρούχα, μένοντας γυμνή και κατευθύνθηκε στα κάγκελα του παραθύρου. Αφού τοποθέτησε το σώμα της ανάμεσα στις σιδερένιες μπάρες, άρχισε να σπρώχνει το κορμί της ανάμεσα στα κάγκελα. Πνίγοντας τον πόνο της, η σημαντικότερη γυναίκα πράκτορας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θα ταπείνωνε τους Ναζί δραπετεύοντας «μαγικά». Ελάχιστοι στην Ελλάδα γνωρίζουν πως η γυναίκα αυτή, 40 χρόνια μετά, θα έκανε πυρ και μανία την Άγκυρα.
Toν Σεπτέμβριο του 1981, λίγους μήνες μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ, τα πρωτοσέλιδα των τουρκικών εφημερίδων θα επικεντρώνονταν στην πιο δυσάρεστη ίσως είδηση των τελευταίων ετών. Η Tercüman, μάλιστα, αφιέρωσε ολόκληρο τετράστηλο στην πρώτη σελίδα καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο –όχι όλο- χειροκρότησε την Έκθεση-κόλαφο Φουρκάντ: Οι Ευρωβουλευτές αναγνώριζαν στα ελληνικά νησιά το δικαίωμα να έχουν χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ!
H υπερψήφιση της έκθεσης Φουρκάντ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην οποία ορίζονταν τα όρια της τελωνειακής επικράτειας της ΕΟΚ στο Αιγαίο μετά από την προσχώρηση της Ελλάδας, είχε θορυβήσει τους Τούρκους. Η έκθεση ήταν ξεκάθαρη, προβλέποντας για τα ελληνικά νησιά χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, όπως ακριβώς είχε η Κορσική και η Σικελία που ανήκουν σε κράτη-μέλη.
Οι παράγραφοι που συμπεριλήφθηκαν δεν άφηναν αμφιβολία γι’ αυτό. «Δεν πρέπει να λησμονούμε» ανέφερε η Έκθεση «το γεγονός ότι τα ελληνικά νησιά, όπως οι Βαλεαρίδες Νήσοι, η Κορσική, η Σαρδηνία και η Σικελία, είναι αδιαίρετα τμήματα των ηπειρωτικών εδαφών και βάσει της κυριαρχίας μπορούν να διεκδικήσουν χωρική θάλασσα 12 μιλίων, ΑΟΖ 200 μιλίων και υφαλοκρηπίδα».
Για την περίπτωση που θα υπήρχε αλληλοεπικάλυψη με περιοχές άλλου παράκτιου κράτους ‒όπως συνέβαινε μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας‒ θα εφαρμοζόταν απλά η αρχή της ίσης απόστασης, «η οποία επομένως αναβαθμίζεται στο επίπεδο μιας αντικειμενικής γενικής αρχής, που θα επιτρέψει τη λήψη απόφασης μεταξύ των παράκτιων διεκδικητών».
Ήταν το πρώτο ‒και το τελευταίο;‒ επίσημο έγγραφο της ΕΟΚ/EE που αναγνώριζε 100% το δίκαιο των ελληνικών θέσεων στην ελληνοτουρκική διένεξη που ανέκυψε τη δεκαετία του 1970, όταν οι Τούρκοι ανέσυραν το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας ως ζήτημα προς επίλυση, ενώ πριν δεν υπήρχε. Στην Τουρκία σήμανε συναγερμός στον Τύπο, καθώς οι Τούρκοι δεν ήθελαν να ακούνε για δικαίωμα των νήσων να έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, διότι αυτό θα σήμαινε ότι «η Ελλάδα μπορεί με την άδεια της ΕΟΚ να κλείσει το Αιγαίο στην Τουρκία» έγραφε ο δημοσιογράφος Zafer Atay.
Με άρθρο του στην Milliyet, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Μουμτάζ Σοϋσάλ μεταξύ άλλων υποστήριζε ότι:
«Ο σκοπός της έκθεσης δεν σταματάει απλά στο να θεωρεί κανονική την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 μίλια, αλλά της αποδίδει τον χαρακτηρισμό “Νησιωτικού Κράτους”».
Στα αζήτητα
Οργισμένος ο Τούρκος δημοσιογράφος Zafer Atay τόνιζε πως αυτός που επεξεργάστηκε και έφερε αυτή την έκθεση στο Ευρωκοινοβούλιο ήταν «πλήρως ανενημέρωτος» για ζητήματα Αιγαίου». Ατυχώς, για εκείνον, ο «πλήρως ανενημέρωτος» ιθύνων νους ήταν η Γαλλίδα Μαρί-Μαντλέν Φουρκάντ, η 32χρονη γυναίκα που δραπέτευσε γυμνή το 1942 από τις φυλακές των Ναζί, 40 χρόνια πριν γίνει βουλευτίνα στο Στρασβούργο.
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Φουρκάντ είχε ηγηθεί της κατασκοπίας της γαλλικής αντίστασης με εντυπωσιακά μάλιστα αποτελέσματα.
Όταν εκλέχτηκε Ευρωβουλευτής, τη δεκαετία του 1980, χρημάτισε μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες και με την έκθεσή της στήριξε την Ελλάδα. Είχε συμπεριλάβει, μάλιστα, πως «αυτό που ισχύει για τη Μεσόγειο να ισχύει και για το Αιγαίο όπου τα ελληνικά νησιά θα πρέπει να έχουν υφαλοκρηπίδα που να υπόκειται στη μέθοδο της ίσης απόστασης». Κάτι τέτοιο φυσικά αποτελούσε casus belli για τους Τούρκους.
Η έκθεση Φουρκάντ έχει τη σημασία της και λόγω της προσωπικότητας που την εισηγήθηκε: Μια γυναίκα, μητέρα που κατάφερε να πολεμήσει αποτελεσματικά τον ναζισμό με απαράμιλλη μαεστρία και μεθοδικότητα. Το έργο μιας τέτοιας προσωπικότητας συνιστά άριστο προηγούμενο που απαντά τόσο στις σημερινές τουρκικές δηλώσεις όσο και σε Έλληνες ειδικούς που προκρίνουν την παραίτηση από τα 12 ν.μ., κατηγορώντας, κάποιοι εξ αυτών, τη χώρα για «εξαιρετισμό» και οι οποίοι έχουν ασκήσει επιρροή στην ακαδημαϊκή και πολιτική ζωή του τόπου.
Στη νέα δημοσιογραφική μου δουλειά «Ελλάς ΕΟΚ: Εμπιστευτικό» για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ, -αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας σε άγνωστα αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών-, «συνάντησα» έκπληκτος την Φουρκάντ -και όχι μόνο- την ιστορία της, την προσφορά της, τις αντιδράσεις τόσο φιλότουρκων Ευρωβουλευτών, όσο και την οργή των Τούρκων. Μα ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα, τόσο η έκθεση εκείνη όσο και το όνομα της Γαλλίδας παραμένει στα αζήτητα…