Ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός του Πακιστάν για το 2025-26 ήταν ένα αριστούργημα σε λανθασμένες προτεραιότητες. Εν μέσω αυξανόμενης φτώχειας, ανεργίας και ανισότητας, οι αναλυτές ανέμεναν έναν προϋπολογισμό που θα επικεντρωνόταν στην ανακούφιση των μαζών. Αντ’ αυτού, το Ισλαμαμπάντ έδωσε μια λευκή επιταγή για τον στρατό, με ενίσχυση 20% και καταδίκη σε θάνατο για τους φτωχούς. Η κυβέρνηση διατυμπανίζει τη δημοσιονομική πειθαρχία και την ανάπτυξη, αλλά πίσω από τους λαμπερούς αριθμούς κρύβεται μια σκληρή πραγματικότητα: οι πρόσφατοι αριθμοί του προϋπολογισμού αποτυγχάνουν εντελώς να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη φτώχεια, την ανεργία και την ανισότητα, ακόμη και όταν διοχετεύουν δισεκατομμύρια περισσότερα σε τανκς και στρατηγούς του πακιστανικού στρατού.
Με κάθε μέτρο, η φτώχεια στο Πακιστάν έχει επιδεινωθεί σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Το 2024, το ποσοστό φτώχειας του Πακιστάν αυξήθηκε σε περίπου 25,3%, από περίπου 18% το προηγούμενο έτος. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι αυτή η απότομη αύξηση ώθησε επιπλέον 13 εκατομμύρια Πακιστανούς στη φτώχεια. Άλλες εκτιμήσεις σκιαγραφούν μια ακόμη πιο ζοφερή εικόνα: χρησιμοποιώντας ενημερωμένα όρια, η φτώχεια κυμαίνεται τώρα κοντά στο 40% του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 100 εκατομμύρια πολίτες αγωνίζονται τώρα να επιβιώσουν. Η ομιλία του Υπουργού Οικονομικών Μουχάμαντ Αουρανγκζέμπ για τον προϋπολογισμό, αντί να αναγνωρίσει αυτήν την κρίση, δεν ανέφερε καν τη φτώχεια. Το μήνυμα προς τα 11 εκατομμύρια και πλέον άπορους Πακιστανούς ήταν σαφές: είστε μόνοι σας.
Εκτός από την αυξανόμενη φτώχεια στο Πακιστάν, η ανεργία έχει διογκωθεί και η απάντηση της κυβέρνησης ήταν να προσποιείται ότι δεν υπάρχει. Με μια νεανική αύξηση και μια στάσιμη οικονομία, η ανεργία στο Πακιστάν είναι σίγουρα πολύ υψηλότερη σήμερα. Μια εκτίμηση δείχνει ότι περίπου το 7,8% του συνολικού πληθυσμού στο Πακιστάν είναι άνεργοι, περίπου 18,7 εκατομμύρια άνθρωποι αδυνατούν να βρουν εργασία. Στο εργατικό δυναμικό, αυτό ισοδυναμεί με ποσοστό ανεργίας περίπου 11%, ένα επίπεδο κρίσης με οποιοδήποτε πρότυπο. Ένας Πακιστανός αναλυτής σημείωσε ότι ο προϋπολογισμός «δεν περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις χωρίς αποκλεισμούς ή υπέρ των φτωχών και δείχνει περιορισμένες επενδύσεις στην υγεία και την εκπαίδευση», αποκαλώντας τον μια τεχνοκρατική, «φορολογικά βαριά» άσκηση που καθοδηγείται από το ΔΝΤ και είναι αποκομμένη από την ανθρώπινη ανάπτυξη. Εκατομμύρια νέοι Πακιστανοί είναι απελπισμένοι και αδρανείς, ωστόσο ο προϋπολογισμός δεν προσφέρει κανένα σχέδιο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας πέρα από τους ευσεβείς στόχους ανάπτυξης. Εν τω μεταξύ, ένας αυξανόμενος αριθμός απογοητευμένων εργαζομένων φεύγει στο εξωτερικό για να βρει δουλειά.
Ίσως η πιο σκληρή πτυχή της οικονομικής πορείας του Πακιστάν είναι η εκρηκτική ανισότητα εισοδήματος. Η οικονομία έχει ουσιαστικά καταληφθεί από μια μικροσκοπική ελίτ, που αποτελείται από κορυφαίους στρατιωτικούς αξιωματούχους, γραφειοκράτες, δυναστικούς πολιτικούς και δισεκατομμυριούχους φίλους. Αυτή η ελίτ του 1% ελέγχει το 95% του εθνικού πλούτου, ενώ οι μάζες αγωνίζονται για ψίχουλα. Το φορολογικό σύστημα είναι στρεβλό προς όφελος των πλουσίων, οι οποίοι απολαμβάνουν τεράστιες απαλλαγές και πληρώνουν λίγα, ενώ οι φτωχοί συνθλίβονται από έμμεσους φόρους στα καύσιμα και τα είδη πρώτης ανάγκης. Αυτό το ανάποδο σύστημα σημαίνει ότι οι φτωχοί φορολογούνται μέχρι θανάτου για να επιδοτήσουν τον τρόπο ζωής των ισχυρών. Η αποτυχία της πακιστανικής κυβέρνησης να θεσπίσει οποιαδήποτε ουσιαστική αναδιανομή πλούτου ή κοινωνική προστασία εν μέσω μιας κρίσης ανισότητας δείχνει μια σκόπιμη επιλογή να προστατεύσει την τάξη των ελίτ με κάθε κόστος.
Παρά το γεγονός ότι η οικονομία στηρίζεται στη ζωή από το ΔΝΤ, ο προϋπολογισμός 2025-26 κατάφερε να εξασφαλίσει ένα κολοσσιαίο ποσό για τον στρατό. Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται κατά 20% φέτος, η μεγαλύτερη αύξηση εδώ και πάνω από μια δεκαετία, ανεβάζοντας την επίσημη κατανομή της άμυνας σε περίπου 9 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίθετα, η κυβέρνηση μειώνει τις συνολικές ομοσπονδιακές δαπάνες κατά 7% για να συμμορφωθεί με τα μέτρα λιτότητας του ΔΝΤ. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν κάθε άλλος τομέας αντιμετωπίζει περικοπές, εκτός από τον στρατό. Το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Ιμράν Καν χαρακτήρισε τον πρόσφατο προϋπολογισμό «αντιλαϊκό» και «σχεδιασμένο για την ελίτ», σημειώνοντας ότι δεν παρέχει «πραγματική ανακούφιση» στους απλούς πολίτες. Τα αναπτυξιακά προγράμματα, η εκπαίδευση, η υγεία και οι κοινωνικές υπηρεσίες λιμοκτονούν για να τροφοδοτήσουν την πάντα πεινασμένη αμυντική όρεξη του Πακιστάν. Τα ομοσπονδιακά προγράμματα υγείας και η εκπαίδευση λαμβάνουν ένα αξιοθρήνητο συνδυασμένο ποσό κάτω από το 1% του ΑΕΠ, από τα χαμηλότερα στον κόσμο.
Εν τω μεταξύ, η άμυνα καταναλώνει σχεδόν το 2% του ΑΕΠ και περίπου το 18% του συνολικού προϋπολογισμού. Η κυβέρνηση του Πακιστάν, η οποία υποστηρίζεται από τον στρατό, ξεκαθάρισε τις προτεραιότητές της: προτιμά να αγοράσει νέους πυραύλους παρά να κατασκευάσει νέα νοσοκομεία ή σχολεία για τον λαό του. Ο στρατός απολαμβάνει σχεδόν απόλυτης ατιμωρησίας στις οικονομικές υποθέσεις: οι αμυντικές πιστώσεις ψηφίζονται συστηματικά από το κοινοβούλιο χωρίς συζήτηση και οι επιχειρηματικές αυτοκρατορίες που ανήκουν στον στρατό πληρώνουν ελάχιστους φόρους. Στην ουσία, μια τριανδρία του στρατού, των πολιτικών φίλων του και των συμμάχων ολιγαρχών επιβάλλει τη θέλησή της στις αποφάσεις για τον προϋπολογισμό, οι οποίες στη συνέχεια εγκρίνονται από το κοινοβούλιο. Έτσι, οι προϋπολογισμοί προστατεύουν τα προνόμια της ελίτ, ειδικά τα προνόμια του στρατού, έναντι της δημόσιας πρόνοιας ή της ισότητας.
Κάθε χρόνο φέρνει τις ίδιες υψηλές υποσχέσεις ανάπτυξης και σταθερότητας και κάθε χρόνο, ο μέσος Πακιστανός διαπιστώνει ότι η ζωή του γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η φτώχεια στο Πακιστάν στην πραγματικότητα μειωνόταν πριν από λίγα χρόνια (φτάνοντας το 17% το 2022 σύμφωνα με μια εκτίμηση), αλλά τώρα έχει επιστρέψει σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες. Η ανεργία παραμένει επίσημα «άγνωστη» – ένας βολικός τρόπος για να κρυφτεί η αλήθεια ότι είναι πιθανώς η υψηλότερη που έχει υπάρξει από τη δεκαετία του 1990. Και η ανισότητα έχει σκληρύνει σε μια σχεδόν φεουδαρχική διαστρωμάτωση. Οι πολιτικές αποφάσεις των διαδοχικών κυβερνήσεων στο Πακιστάν έχουν παραμελήσει σταθερά την οικονομική ενδυνάμωση του λαού. Αντί να επενδύουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο ή παραγωγικές θέσεις εργασίας, οι ηγέτες στο Ισλαμαμπάντ κυνηγούν βραχυπρόθεσμες λύσεις – δάνεια, διασώσεις και ολοένα και περισσότερες αμυντικές δαπάνες για να κατευνάσουν την ηγεσία. Το Πακιστάν είχε φέτος την ευκαιρία να σπάσει τον κύκλο και να δώσει προτεραιότητα στην «ανθρώπινη ασφάλεια» των πολιτών του έναντι των παραδοσιακών εμμονών με την ασφάλεια. Αυτή η ευκαιρία σπαταλήθηκε. Το Πακιστάν πρόκειται να δαπανήσει περισσότερα για πληρωμές τόκων και άμυνας μαζί από ό,τι για όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες, την ανάπτυξη και τις επιδοτήσεις μαζί.
Ο πρόσφατος προϋπολογισμός εκθέτει την αποξένωση της πακιστανικής κυβέρνησης από τα βάσανα του λαού της. Είναι ένα έγγραφο γραμμένο από την ελίτ, για τις στρατιωτικές και φεουδαρχικές ελίτ της χώρας. Μέχρι οι ηγέτες του Πακιστάν να βρουν το θάρρος να αμφισβητήσουν την κυριαρχία του στρατού και των υπερπλούσιων έναντι της εθνικής πολιτικής, οι προϋπολογισμοί θα συνεχίσουν να είναι κούφιες ασκήσεις και η οικονομία θα παραμείνει στα γόνατά της. Αν δεν αλλάξει τίποτα, η αυξανόμενη φτώχεια, η ανεργία και η ανισότητα θα διαλύσουν τον κοινωνικό ιστό του Πακιστάν και θα καταστρέψουν κάθε προοπτική σταθερότητας. Και κανένας αριθμός αρμάτων μάχης ή πολεμικών αεροσκαφών δεν θα κρατήσει ενωμένο ένα έθνος που διαλύεται εσωτερικά. Τα πρόσφατα στοιχεία για τον προϋπολογισμό στο Πακιστάν δείχνουν μια πλήρη ηθική αποτυχία και μια προειδοποίηση για πιο σκοτεινές μέρες που έρχονται, εκτός εάν το Πακιστάν ξαναγράψει ριζικά τις προτεραιότητές του.