Σε έναν κόσμο που εξαρτάται όλο και περισσότερο από την ψηφιακή επικοινωνία, η ελευθερία του Διαδικτύου έχει γίνει μια βασική πτυχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας.
Η τελευταία έκθεση από το Freedom House, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με έδρα τις ΗΠΑ που παρακολουθεί την παγκόσμια ελευθερία στο Διαδίκτυο, τοποθετεί την Κίνα και τη γειτονική της Μιανμάρ στην κορυφή της λίστας για τη χειρότερη ελευθερία στο διαδίκτυο στον κόσμο.
Η έκθεση, που δημοσιεύτηκε ως μέρος του ετήσιου δείκτη «Freedom on the Net» του Freedom House, υπογραμμίζει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της Κίνας να ελέγξει τη ροή πληροφοριών, να καταστείλει τη διαφωνία και να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να ενισχύσει το αυταρχικό της καθεστώς.
Καθώς η επιρροή της Κίνας στην παγκόσμια σκηνή συνεχίζει να αυξάνεται, το ίδιο αυξάνεται και το εξελιγμένο σύστημα λογοκρισίας και επιτήρησης του Διαδικτύου.
Η έκθεση του Freedom House για το 2024 ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο η κινεζική κυβέρνηση έχει επεκτείνει τον έλεγχό της στο ψηφιακό τοπίο, εδραιώνοντας τη θέση της ως ο χειρότερος παραβάτης της ελευθερίας του Διαδικτύου για ένατη συνεχή χρονιά.
Ο δυστοπικός ψηφιακός έλεγχος της Κίνας
Το μοντέλο διακυβέρνησης του Διαδικτύου της Κίνας αναφέρεται συχνά ως «Μεγάλο Τείχος προστασίας», ένα τεράστιο και πολύπλοκο σύστημα λογοκρισίας, επιτήρησης και ρύθμισης.
Η έκθεση του Freedom House τονίζει ότι ο αυταρχικός έλεγχος της Κίνας στο Διαδίκτυο έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια, με την κυβέρνηση να χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό τεχνολογικών εξελίξεων, νομικών περιορισμών και επιθετικών τακτικών για να ελέγξει την πρόσβαση του πληθυσμού της σε πληροφορίες.
Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που διαθέτει η κινεζική κυβέρνηση είναι η συσκευή λογοκρισίας περιεχομένου της.
Μέσω ενός συνδυασμού κρατικών κανονισμών, τεχνητής νοημοσύνης (AI) και ανθρώπινου συντονιστή, η Κίνα είναι σε θέση να φιλτράρει οποιοδήποτε περιεχόμενο θεωρεί πολιτικά ευαίσθητο ή αποσταθεροποιητικό.
Ο τεράστιος στρατός λογοκριτών της χώρας παρακολουθεί σχολαστικά τις διαδικτυακές συζητήσεις, εμποδίζοντας την πρόσβαση σε ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία, πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ανεξάρτητες φωνές που ενδέχεται να αμφισβητήσουν την επίσημη αφήγηση του κράτους.
Οι γίγαντες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το WeChat και το Weibo —πλατφόρμες με εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες— παρακολουθούνται τακτικά και οι χρήστες που δημοσιεύουν περιεχόμενο που έρχεται σε αντίθεση με τη στάση της κυβέρνησης κινδυνεύουν να ανασταλούν οι λογαριασμοί τους, να λάβουν πρόστιμα ή να αντιμετωπίσουν νομικές ενέργειες.
Η έκθεση σημειώνει ότι η καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης έχει ενταθεί, με έναν αυξανόμενο αριθμό ατόμων που κρατούνται επειδή μοιράζονταν πολιτικά ευαίσθητο περιεχόμενο ή εξέφραζαν απόψεις που επικρίνουν την κυβέρνηση.
Παρακολούθηση σε μαζική κλίμακα
Εκτός από τη λογοκρισία, η παρακολούθηση είναι βασικός πυλώνας του ελέγχου του διαδικτύου της Κίνας.
Η κινεζική κυβέρνηση έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο σύστημα ψηφιακής επιτήρησης, το οποίο της επιτρέπει να παρακολουθεί τις διαδικτυακές δραστηριότητες των πολιτών της σε πραγματικό χρόνο.
Η έκθεση υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο το κράτος χρησιμοποιεί αυτήν την παρακολούθηση για να παρακολουθεί πολιτικούς αντιφρονούντες, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μειονοτικές ομάδες όπως οι Ουιγούροι στην περιοχή Xinjiang, οι οποίοι αντιμετωπίζουν έντονο έλεγχο και καταστολή.
Το «Σύστημα Κοινωνικής Πίστωσης» της Κίνας διαδραματίζει επίσης κρίσιμο ρόλο στην επιβολή της διαδικτυακής συμπεριφοράς.
Αυτό το σύστημα, το οποίο παρακολουθεί την κοινωνική, οικονομική και πολιτική συμπεριφορά των πολιτών, επιβραβεύει ή τιμωρεί τα άτομα με βάση τις πράξεις τους, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων τους στο διαδίκτυο.
Όσοι επιδίδονται σε συμπεριφορές που θεωρούνται δυσμενείς από το κράτος—όπως η κριτική των κυβερνητικών πολιτικών ή η αλληλεπίδραση με απαγορευμένους ξένους ιστότοπους—μπορεί να αντιμετωπίσουν περιορισμούς στην καθημερινή τους ζωή, από άρνηση δανείων έως αποκλεισμό από την αγορά εισιτηρίων τρένου ή αεροπλάνου.
Η έκθεση του Freedom House υπογραμμίζει ότι η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων από την Κίνα επέτρεψε στην κυβέρνηση να βελτιώσει τις ικανότητές της παρακολούθησης.
Τεχνολογίες όπως η αναγνώριση προσώπου, η συλλογή βιομετρικών δεδομένων και η παρακολούθηση της κυκλοφορίας στο Διαδίκτυο σε πραγματικό χρόνο επέτρεψαν στο κινεζικό κράτος να δημιουργήσει μια πιο παρεμβατική και αποτελεσματική συσκευή παρακολούθησης, καθιστώντας πιο δύσκολο για τους πολίτες να αποφύγουν τον έλεγχο ή να εκφράσουν τη διαφωνία τους στο Διαδίκτυο.
Νομικές καταστολές της διαδικτυακής διαφωνίας
Το νομικό πλαίσιο που περιβάλλει τη χρήση του διαδικτύου στην Κίνα είναι ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην κατάταξή της ως η χειρότερη χώρα για την ελευθερία του Διαδικτύου.
Η έκθεση περιγράφει πώς η κινεζική κυβέρνηση έχει θεσπίσει μια σειρά νόμων με στόχο τον έλεγχο του ψηφιακού χώρου, πολλοί από τους οποίους έχουν εφαρμοστεί με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας ή της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.
Για παράδειγμα, ο νόμος για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και ο νόμος για την ασφάλεια δεδομένων παρέχουν στο κράτος ευρείες εξουσίες για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας στο διαδίκτυο και της συλλογής δεδομένων.
Αυτοί οι νόμοι επιτρέπουν στην κυβέρνηση να απαιτεί από τις εταιρείες τεχνολογίας να αποθηκεύουν δεδομένα στο εσωτερικό, διευκολύνοντας τις αρχές να έχουν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες.
Επιπλέον, οι εταιρείες τεχνολογίας καλούνται να βοηθήσουν την κυβέρνηση να λογοκρίνει περιεχόμενο και να παρακολουθεί τους χρήστες, με αυστηρές κυρώσεις για μη συμμόρφωση.
Επιπλέον, οι ποινικές διώξεις χρησιμοποιούνται συχνά ως όπλο για να φιμώσουν τη διαδικτυακή διαφωνία.
Άτομα που κατηγορούνται για «διασπορά φημών», «διαλέγοντας καβγάδες» ή «θέτουν σε κίνδυνο την κρατική ασφάλεια» μέσω των αναρτήσεών τους στο διαδίκτυο μπορεί να αντιμετωπίσουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.
Η έκθεση του Freedom House επισημαίνει ότι ο αριθμός των συλλήψεων και κρατήσεων που σχετίζονται με δραστηριότητες στο διαδίκτυο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αντανακλώντας την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να καταπνίξει κάθε μορφή διαδικτυακής αντιπολίτευσης.
Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθνοτικές διώξεις
Το σύστημα ελέγχου του Διαδικτύου της Κίνας ήταν ιδιαίτερα καταπιεστικό σε περιοχές όπου συγκεντρώνονται εθνικές μειονότητες, όπως το Θιβέτ και το Σιντζιάνγκ.
Η έκθεση του Freedom House τονίζει τους αυστηρούς περιορισμούς στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε αυτές τις περιοχές, οι οποίοι συνδυάζονται με έντονη επιτήρηση και καταστολές ασφαλείας.
Στο Xinjiang, για παράδειγμα, η κινεζική κυβέρνηση έχει εφαρμόσει ένα άνευ προηγουμένου σύστημα ψηφιακής επιτήρησης που στοχεύει τον πληθυσμό των Ουιγούρων.
Αυτό περιλαμβάνει την ευρεία χρήση καμερών αναγνώρισης προσώπου, την παρακολούθηση της διαδικτυακής επικοινωνίας και την εγκατάσταση spyware σε προσωπικές συσκευές.
Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζιάνγκ, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης πάνω από ένα εκατομμύριο Ουιγούρων στα λεγόμενα στρατόπεδα επανεκπαίδευσης, ελέγχονται αυστηρά από τον μηχανισμό λογοκρισίας του Διαδικτύου της Κίνας.
Οι αναφορές από ανεξάρτητα ειδησεογραφικά πρακτορεία και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετικά με την κατάσταση στο Xinjiang μπλοκάρονται συστηματικά και τα άτομα που επιχειρούν να μιλήσουν για τις καταχρήσεις συχνά φιμώνονται μέσω εκφοβισμού ή φυλάκισης.
Οι παγκόσμιες επιπτώσεις της λογοκρισίας στο Διαδίκτυο της Κίνας
Η επιρροή της Κίνας στη διακυβέρνηση του Διαδικτύου δεν περιορίζεται στα δικά της σύνορα.
Η έκθεση του Freedom House προειδοποιεί ότι το μοντέλο λογοκρισίας και επιτήρησης του Διαδικτύου της Κίνας εξάγεται σε άλλα αυταρχικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο.
Το Πεκίνο έχει προωθήσει ενεργά το όραμά του για ένα ελεγχόμενο Διαδίκτυο μέσω πρωτοβουλιών όπως το Belt and Road Initiative (BRI), όπου οι κινεζικές εταιρείες παρέχουν υποδομή και τεχνολογική υποστήριξη σε χώρες που επιδιώκουν να ενισχύσουν τους δικούς τους ελέγχους στο Διαδίκτυο.
Χώρες με αυταρχικές κυβερνήσεις, όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία, έχουν υιοθετήσει ολοένα και περισσότερο την προσέγγιση της Κίνας στη διακυβέρνηση του Διαδικτύου, χρησιμοποιώντας παρόμοιες τεχνικές για την καταστολή της διαφωνίας, τον έλεγχο της ροής πληροφοριών και την παρακολούθηση του πληθυσμού τους.
Η εξαγωγή κινεζικής τεχνολογίας παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων αναγνώρισης προσώπου και εργαλείων φιλτραρίσματος Διαδικτύου, έχει εγείρει ανησυχίες ότι το κινεζικό μοντέλο θα μπορούσε να εμπνεύσει μια ευρύτερη καταστολή των ψηφιακών ελευθεριών παγκοσμίως.
Η διεθνής ανταπόκριση
Ως απάντηση σε αυτές τις αυξανόμενες ανησυχίες, η έκθεση του Freedom House καλεί για μια συντονισμένη διεθνή προσπάθεια για να απωθηθεί η καταστολή του Διαδικτύου από την Κίνα.
Τονίζει τη σημασία των παγκόσμιων κανόνων που προστατεύουν την ελευθερία της έκφρασης, το απόρρητο και την πρόσβαση σε πληροφορίες στο διαδίκτυο.
Η έκθεση προτρέπει επίσης τις δημοκρατίες να προσφέρουν υποστήριξη σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Κίνα και σε άλλες καταπιεστικές χώρες, καθώς και να προωθήσουν πρωτοβουλίες για τον ψηφιακό γραμματισμό και την ελευθερία του Διαδικτύου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και άλλες δημοκρατικές χώρες έχουν εκφράσει την κριτική τους για τις διαδικτυακές πρακτικές της Κίνας, αλλά η έκθεση προτείνει ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για να αντιμετωπιστεί η επιρροή του κινεζικού μοντέλου.
Αυτό περιλαμβάνει την αυξανόμενη πίεση στις εταιρείες τεχνολογίας να αντισταθούν στη συνεργασία με τις προσπάθειες κρατικής λογοκρισίας και να υποστηρίξουν ισχυρότερη διεθνή προστασία για τις διαδικτυακές ελευθερίες.
Ωστόσο, η έκθεση του Freedom House για το 2024 είναι μια έντονη υπενθύμιση της επιδεινούμενης κατάστασης της ελευθερίας του Διαδικτύου στην Κίνα.
Συνδυάζοντας εκτεταμένη λογοκρισία, παρακολούθηση και νομική καταστολή, το κινεζικό κομμουνιστικό καθεστώς έχει δημιουργήσει ένα ψηφιακό τοπίο που είναι εχθρικό προς την ελεύθερη έκφραση και τη διαφωνία.
Καθώς η Κίνα συνεχίζει να επεκτείνει την επιρροή της τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο, η πρόκληση για την παγκόσμια κοινότητα είναι να βρει αποτελεσματικούς τρόπους για να υπερασπιστεί τις αρχές ενός ανοιχτού και δωρεάν Διαδικτύου, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την αυξανόμενη απειλή που δημιουργεί ο αυταρχικός έλεγχος του ψηφιακού χώρου.