Ο τεράστιος κινεζικός δανεισμός στην Αφρική έχει δημιουργήσει ένα δίλημμα όπου η Κίνα θα δυσκολευτεί να ανακτήσει τα χρήματά της διατηρώντας παράλληλα την εικόνα της ως φίλου στις αναπτυσσόμενες χώρες, δήλωσαν ερευνητές στο Chatham House.
Το εξωτερικό χρέος της Αφρικής πενταπλασιάστηκε στα 696 δισεκατομμύρια δολάρια μεταξύ 2000 και 2020, με τους Κινέζους δανειστές να αντιπροσωπεύουν το 12% αυτού, σύμφωνα με μια νέα έκθεση της δεξαμενής σκέψης που εδρεύει στο Λονδίνο.
Ενώ ο κινεζικός δανεισμός στην Αφρική έχει επικριθεί από τις ΗΠΑ και άλλα δυτικά έθνη ως αδιαφανής και σχεδιασμένος να δεσμεύσει αφρικανικά περιουσιακά στοιχεία που προσφέρονται ως εγγύηση, οι ερευνητές είπαν ότι αυτό δεν ισχύει.
«Μακριά από μια περίπλοκη στρατηγική απαλλοτρίωσης αφρικανικών περιουσιακών στοιχείων, ο άχρηστος κινεζικός δανεισμός στις πρώτες του φάσεις μπορεί να δημιούργησε μια παγίδα χρέους για την Κίνα – εμπλέκοντάς την βαθιά με ανόητους και ολοένα και πιο ισχυρούς Αφρικανούς εταίρους», ανέφεραν οι ερευνητές.
Η Κίνα είναι ένας μεγάλος πιστωτής στη Ζάμπια, για παράδειγμα, η οποία έχει αθετήσει το χρέος της. Έχει επίσης χορηγήσει δάνεια σε άλλα αφρικανικά έθνη που αγωνίζονται να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, όπως η Αγκόλα, η Αιθιοπία, η Κένυα και η Δημοκρατία του Κονγκό.
Οι οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν υπονομεύσει την ικανότητα πολλών αφρικανικών χωρών να εξυπηρετούν τα κρατικά τους χρέη.
Η ήπειρος οδεύει προς μια κρίση αποπληρωμής, με 22 από τα 54 έθνη να κινδυνεύουν από τη λεγόμενη κρίση χρέους, σύμφωνα με τα κριτήρια της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Οι μεγαλύτεροι αφρικανοί οφειλέτες προς την Κίνα:
Αγκόλα — 42,6 δισεκατομμύρια δολάρια Αιθιοπία — 13,7 δισεκατομμύρια δολάρια Ζάμπια — 9,8 δισεκατομμύρια δολάρια Κένυα — 9,2 δισεκατομμύρια δολάρια Η Κίνα έχει επικριθεί για την αντιληπτή έλλειψη δέσμευσής της στην παγκόσμια προσπάθεια μείωσης του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών. Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen έχει πει πολλές φορές ότι το Πεκίνο έχει γίνει το μεγαλύτερο εμπόδιο στην πρόοδο.
Ο Jose Fernandez, υφυπουργός οικονομικής ανάπτυξης, ενέργειας και περιβάλλοντος στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε σε συνέντευξή του την περασμένη εβδομάδα ότι η Κίνα έπρεπε να είναι πιο διαφανής σχετικά με το χρέος που της οφείλουν οι αφρικανικές χώρες.
Ανησυχώντας για την αδυναμία πολλών εθνών να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, τα κινεζικά ιδρύματα έχουν περικόψει τα τελευταία χρόνια το ποσό της πίστωσης που θα χορηγήσουν στην Αφρική, δήλωσε ο Chatham House.
Τα νέα κινεζικά δάνεια προς τις αφρικανικές κυβερνήσεις μειώθηκαν από το ανώτατο όριο του 2016 των 28,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε 8,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019 και μόλις 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, ανέφεραν οι ερευνητές.
«Η προσέγγιση της Κίνας για το αφρικανικό χρέος είναι μια προσέγγιση δυναμικών αλλαγών, με τα πρότυπα κινεζικών δανείων που συνδέονται με υποδομές στην Αφρική να μετακινούνται από την ασφυξία που υποστηρίζεται από πόρους στην πιο υπολογισμένη επιχειρηματική ή γεωστρατηγική λήψη αποφάσεων», ανέφεραν οι ερευνητές του Chatham House στην έκθεση με τίτλο «The απάντηση στη στενοχώρια για το χρέος στην Αφρική και τον ρόλο της Κίνας».
«Η εικόνα της Κίνας ως ληστρικού δανειστή που θέλει να απαλλοτριώσει αφρικανικά οικονομικά περιουσιακά στοιχεία δεν αντέχει στις περισσότερες περιπτώσεις», έγραψαν.
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Κίνα μπορεί να έχει δανείσει χρήματα στο μικρό έθνος του Κέρας της Αφρικής, το Τζιμπουτί, για να εξασφαλίσει πολιτική επιρροή, είπαν. Μεταξύ 2012 και 2020 η Κίνα παρείχε στο Τζιμπουτί, το ετήσιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν του οποίου ανέρχεται σε περίπου δύο ώρες κινεζικής οικονομικής παραγωγής, με 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις και δάνεια υποδομών.
Η Κίνα έχει επίσης δημιουργήσει ένα στρατιωτικό φυλάκιο μόλις έξι μίλια από μια βάση των ΗΠΑ στο Τζιμπουτί, η οποία βρίσκεται στο Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ, ένα στενό στενό μέσω του οποίου περίπου το 30% της παγκόσμιας ναυτιλίας διέρχεται στο δρόμο της προς την Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ. .
«Το Τζιμπουτί προσφέρει μια ξεκάθαρη απεικόνιση της έντασης μεταξύ του δανεισμού σε ορισμένες αφρικανικές χώρες που είναι πιθανό να δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν αποπληρωμές στο μέλλον και της γεωστρατηγικής επιταγής της οικοδόμησης και διατήρησης της επιρροής», δήλωσε ο Chatham House. «Το Τζιμπουτί αντιμετωπίζει προβλήματα χρέους, αλλά η χώρα μπορεί να είναι πολύ σημαντική για την Κίνα για να της επιτρέψει να χρεοκοπήσει».
Η Κίνα αντιμετωπίζει τώρα το δίλημμα να πιέσει τα δικαιώματά της να αποσπάσει πληρωμές ή να υιοθετήσει μια πιο διευκολυντική προσέγγιση για να διατηρήσει τις πολιτικές της σχέσεις, ανέφεραν οι ερευνητές.
Ενώ το αρχικό ένστικτο της Κίνας ήταν να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει ζητήματα αποπληρωμής χρέους σε διμερές επίπεδο, εμπλέκεται όλο και περισσότερο σε πολυμερείς συνομιλίες και θα πρέπει να συνεχίσει να το κάνει εάν θέλει τις καλύτερες πιθανότητες να επιστραφεί, είπαν.
«Τελικά, η Κίνα μπορεί να αισθάνεται ότι πρέπει να γίνει πιο δυναμική στην εξαγωγή πληρωμών μέσω μονομερών ενεργειών», δήλωσε ο Chatham House. «Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα επιζήμιο εάν η Κίνα καταφύγει στην ιδιοποίηση σημαντικών περιουσιακών στοιχείων, όπως λιμάνια, σιδηρόδρομοι ή δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας ως απάντηση στις χρεοκοπίες – το όραμα της «διπλωματίας της παγίδας του χρέους» δεν είναι αδύνατο, αλλά είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί το στρατηγικό και πολιτικό κόστος που αυτό θα έφερνε.”