Σε μια κρίσιμη στιγμή για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, Ισραήλ και Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία-ορόσημο για την προμήθεια φυσικού.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι ενέκρινε συμφωνία ύψους 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την παροχή φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, ενισχύοντας τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών μετά από δύο χρόνια αυξανόμενων εντάσεων λόγω του πολέμου στη Γάζα.
Ο Νετανιάχου χαιρέτισε τη συμφωνία με την Chevron και τους Ισραηλινούς εταίρους της ως τη μεγαλύτερη συμφωνία φυσικού αερίου στην ιστορία του Ισραήλ, λέγοντας ότι θα ενισχύσει την οικονομία της χώρας και το κύρος της ως περιφερειακής ενεργειακής δύναμης.
Νέα σελίδα
Η ενεργειακή σχέση μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου έχει θεωρηθεί από την Ουάσινγκτον και το Ισραήλ ως ακρογωνιαίος λίθος για την περιφερειακή ολοκλήρωση. Το Ισραήλ πωλεί επίσης φυσικό αέριο στον γείτονά του στα ανατολικά, την Ιορδανία, αν και σε πολύ μικρότερη ποσότητα.
Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου έχουν κλονιστεί λόγω διαφωνιών σχετικά με τον πόλεμο της Γάζας που ξεκίνησε στα τέλη του 2023, συμπεριλαμβανομένων αντιπαραθέσεων για παραβιάσεις της μεταξύ τους συνθήκης ειρήνης.
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Άμπντελ Φατάχ αλ Σίσι δεν έχει μιλήσει με τον Νετανιάχου καθ’ όλη τη διάρκεια του διετούς πολέμου στη Γάζα, παρά τον στενό συντονισμό ασφαλείας μεταξύ των δύο χωρών. Η Αίγυπτος ήταν επίσης βασικός μεσολαβητής μεταξύ του Ισραήλ και της ένοπλης οργάνωσης Χαμάς στη Γάζα.
Πιέσεις για τις τιμές
Η συμφωνία είχε ήδη εγκριθεί από την Αίγυπτο τον Αύγουστο, αλλά ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Ελί Κοέν, δήλωσε τον Οκτώβριο ότι απέρριψε τις πιέσεις των ΗΠΑ να εγκρίνει τη συμφωνία και πίεσε για καλύτερη τιμή για την ισραηλινή αγορά, καθώς και για την επίλυση πολιτικών ζητημάτων με την Αίγυπτο.
Ο Νετανιάχου ανέφερε την Τετάρτη ότι τα ζητήματα ασφαλείας ήταν μέρος της συμφωνίας, αλλά δεν διευκρίνισε.
Το Ισραήλ άρχισε να προμηθεύει την Αίγυπτο με φυσικό αέριο το 2020. Η νέα συμφωνία αφορά 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και θα προβλέπει την προμήθεια φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο μέχρι το 2040, ανέφερε η NewMed Energy, μια ισραηλινή εταιρεία που κατέχει σημαντικό μερίδιο στο ισραηλινό κοίτασμα φυσικού αερίου Λεβιάθαν.
Η επένδυση της Chevron
Η συμφωνία προβλέπει επίσης την επένδυση της Chevron και των συνεργατών της στην ανάπτυξη της υπάρχουσας υποδομής φυσικού αερίου του Ισραήλ για τη διευκόλυνση της συμφωνίας. Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή ενός τρίτου αγωγού από το κοίτασμα Λεβιάθαν μέχρι την πλατφόρμα παραγωγής, καθώς και την αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού μεταφοράς μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου. Το συνολικό κέρδος για το ισραηλινό ταμείο θα είναι 58 δισεκατομμύρια σέκελ, ή περίπου 18 δισεκατομμύρια δολάρια, δήλωσε ο Νετανιάχου.
Οι φιλοδοξίες της Αιγύπτου
Η Αίγυπτος διαθέτει εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου που επιτρέπουν την αποστολή της πηγής ενέργειας στο εξωτερικό. Η Αίγυπτος αποκομίζει κέρδος εισάγοντας το φυσικό αέριο από το Ισραήλ μέσω αγωγών και μεταφέροντάς το στο εξωτερικό σε υψηλότερη τιμή.
Το Κάιρο φιλοδοξεί να γίνει ο βασικός κόμβος φυσικού αερίου για την περιοχή, αλλά η δική του παραγωγή φυσικού αερίου έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ οι εγχώριες ανάγκες έχουν αυξηθεί, μεγεθύνοντας την εξάρτησή του από το εισαγόμενο φυσικό αέριο από το Ισραήλ.
Το πλαίσιο
Το νέο εμπορικό πλαίσιο μεταξύ των δύο χωρών βασίζεται στην εκμετάλλευση του κοιτάσματος φυσικού αερίου Λεβιάθαν, ενός από τα μεγαλύτερα στη Μεσόγειο, και την εξαγωγή του προς τα εργοστάσια υγροποίησης φυσικού αερίου στην Αίγυπτο. Οι ισραηλινές αρχές τόνισαν ότι πρόκειται για καθαρά εμπορική συμφωνία χωρίς πολιτικές δεσμεύσεις, ενώ η Αίγυπτος υπογραμμίζει ότι η συνεργασία δεν επηρεάζει τη στάση της απέναντι στον παλαιστινιακό αγώνα.
Ωστόσο, πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η συμφωνία ενισχύει τη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών και αναδεικνύει την Αίγυπτο σε έναν σημαντικό κόμβο φυσικού αερίου στην περιοχή. Η συμφωνία περιλαμβάνει τη χρήση αγωγού Nitzana, ο οποίος θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, όπου θα υγροποιηθεί και θα μπορεί να εξαχθεί στη συνέχεια σε διεθνείς αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.
Η σημασία για την Ευρώπη
Η Ευρώπη, αντιμετωπίζοντας αυξανόμενες προκλήσεις όσον αφορά την ενεργειακή της ανεξαρτησία, βλέπει στη Μεσόγειο μια κρίσιμη πηγή διαφοροποίησης των προμηθευτών φυσικού αερίου. Η συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αυτής της διαφοροποίησης με τρεις βασικούς τρόπους:
- Διεύρυνση πηγών φυσικού αερίου: Η Αίγυπτος, ως κόμβος LNG, μπορεί να προμηθεύει την Ευρώπη με φυσικό αέριο από το Ισραήλ, μειώνοντας την εξάρτηση από τη Ρωσία και άλλες παραδοσιακές πηγές.
- Ενίσχυση υποδομών LNG: Οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις υγροποίησης στην Αίγυπτο επιτρέπουν γρήγορη και ευέλικτη μεταφορά αερίου στην Ευρώπη χωρίς την ανάγκη για άμεσα νέα υποθαλάσσια έργα.
- Στρατηγική διαφοροποίηση και ρόλος της Ελλάδας: Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε σημαντικό διαμετακομιστικό σημείο για το φυσικό αέριο, μέσω των λιμανιών της και των υφιστάμενων υποδομών, όπως ο αγωγός EastMed. Ο αγωγός EastMed, αν και μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να μεταφέρει φυσικό αέριο απευθείας στην Ευρώπη, ενισχύοντας τον ενεργειακό ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή και διευκολύνοντας τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας για την ΕΕ.
Υποδομές και αγωγοί
Ο αγωγός Nitzana αποτελεί τον βασικό διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, όπου το αέριο θα υγροποιείται και στη συνέχεια θα μπορεί να φορτωθεί σε πλοία LNG για εξαγωγή.
Αναλυτές εκτιμούν ότι στο πλαίσιο αυτό η, η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως βασικό σημείο διαμετακόμισης του LNG από την Αίγυπτο, αξιοποιώντας τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις της και ενισχύοντας την ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών για την Ευρώπη.
Ο ρόλος της Energean
Σημειώνεται ότι τον περασμένο Οκτώβριο η θυγατρική της Energean, Energean Israel υπέγραψε συμφωνία με την Israel Natural Gas Lines Ltd. για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω του υπό κατασκευή αγωγού Nitzana.
Ο αγωγός Nitzana θα αποτελέσει έναν νέο χερσαίο διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου, που θα συνδέει το Ramat Hovav με τα σύνορα Ισραήλ–Αιγύπτου, ανοίγοντας έναν ακόμη δρόμο για ενεργειακή συνεργασία και ασφάλεια εφοδιασμού μεταξύ των δύο χωρών. Σύμφωνα με τη συμφωνία, η Energean θα μπορεί να μεταφέρει έως 1 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως (bcm/έτος) για περίοδο 15 ετών, με δυνατότητα παράτασης ή πρόωρης λήξης. Παράλληλα, αποκτά δικαιώματα πρόσβασης στη χωρητικότητα του αγωγού Jordan-North, που βρίσκεται σε φάση κατασκευής.
Η λειτουργία του αγωγού Nitzana προβλέπεται να ξεκινήσει το αργότερο μέσα σε 36 μήνες, αφού ολοκληρωθούν οι συμφωνίες μεταφοράς που καλύπτουν το σύνολο της χωρητικότητάς του. Το μερίδιο συμμετοχής της Energean Israel στο έργο ανέρχεται σε 16,4%, με το κόστος να φτάνει τα 100 εκατ. δολάρια, ποσό που θα καλυφθεί κυρίως μέσω νέου 10ετούς δανείου ύψους 70 εκατ. δολαρίων από την Bank Hapoalim. Μετά την προκαταβολή του 40%, το υπόλοιπο θα καταβληθεί ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών.
Παράλληλα, η Energean υπέγραψε μη δεσμευτικό έγγραφο όρων με πελάτη της στην Ανατολική Μεσόγειο για νέα συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου, ενισχύοντας το χαρτοφυλάκιό της στην περιοχή.
Γεωπολιτικές προεκτάσεις
Η συμφωνία δεν είναι μόνο εμπορική. Ενισχύει την περιφερειακή συνεργασία και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, παράλληλα με την εμπορική διάσταση. Παράλληλα, η συμφωνία θέτει την Αίγυπτο σε μια στρατηγική θέση ως ενεργειακός κόμβος και ενισχύει την επιρροή της στην περιοχή.
Η γεωπολιτική διάσταση είναι σημαντική για την Ευρώπη, καθώς η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο επηρεάζει άμεσα την ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών. Η συνεργασία Ισραήλ-Αιγύπτου μειώνει την πιθανότητα διακοπών στην προμήθεια και παρέχει μια εναλλακτική διαδρομή για την Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την Ελλάδα σε βασικό εταίρο για την ενσωμάτωση αυτών των ροών στην ευρωπαϊκή αγορά.
energypress.gr