Το Πακιστάν διέρχεται ένα μοτίβο αυξανόμενης στρατιωτικής εμπλοκής, αδιάκοπων πολιτικών κρίσεων και βαθύτερης οικονομικής διαμαρτυρίας. Δεν είναι ότι η χώρα δεν έχει οικονομολόγους, αλλά στο Πακιστάν οι οικονομολόγοι δεν κάνουν πολιτική, η υβριδική πολιτική-στρατιωτική ηγεσία έχει. Αυτό που είναι ακόμη πιο ενδιαφέρον για την οικονομική πολιτική του Πακιστάν είναι ότι έχει δώσει ιστορικά προτεραιότητα στον ρόλο του στρατιωτικού κατεστημένου.
Ιστορικά, ο στρατός διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στη διακυβέρνηση του Πακιστάν, συχνά παρεμβαίνοντας σε περιόδους πολιτικής αστάθειας. Από τη δημιουργία του το 1947, το Πακιστάν βρίσκεται υπό στρατιωτική δικτατορία που εκτείνεται συνολικά για 34 χρόνια. Όταν δεν βρίσκεται άμεσα στην εξουσία, η στρατιωτική ελίτ εμπλέκεται διακριτικά σε υβριδικά καθεστώτα, ασκώντας επιρροή στις πολιτικές κυβερνήσεις από τα παρασκήνια. Αυτή η τάση συνεχίστηκε τα τελευταία χρόνια, με τον στρατό να ασκεί επιρροή στις οικονομικές αποφάσεις και στη χάραξη πολιτικής.
Η συμμετοχή του στρατού στην οικονομική πολιτική συχνά δικαιολογείται ως μέσο για τη διασφάλιση της σταθερότητας και την υποστήριξη της πολιτικής κυβέρνησης. Ωστόσο, αυτό οδήγησε σε εξάρτηση από την εξωτερική βοήθεια και περιόρισε την αυτονομία του Πακιστάν στη διαμόρφωση ανεξάρτητων οικονομικών πολιτικών. Η στρατηγική ενορχήστρωση του στρατού σε πολιτικές διαδικασίες, όπως οι εκλογές, υπογραμμίζει περαιτέρω την επιρροή του. Οι τρέχουσες οικονομικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού πληθωρισμού, των ελλείψεων τροφίμων και ενέργειας, και ο κίνδυνος αθέτησης του χρέους, ενίσχυσαν τον ρόλο του στρατού στη λήψη οικονομικών αποφάσεων. Παρά τους ισχυρισμούς ότι ο στρατός δεν επιθυμεί άμεση επέμβαση κατά τη διάρκεια οικονομικών κρίσεων, η επιρροή του παραμένει ισχυρή.
Μαστιζόμενη από οικονομικές προκλήσεις, τον Αύγουστο του 2023, η κυβέρνηση Σεχμπάζ Σαρίφ έσπευσε στο κοινοβούλιο ένα νομοσχέδιο για την τροποποίηση του νόμου του Συμβουλίου Επενδύσεων (BoI) και τη σύσταση του Ειδικού Συμβουλίου Διευκόλυνσης Επενδύσεων (SIFC) — ένα «υβριδικό» πολιτικό-στρατιωτικό φόρουμ που δημιουργήθηκε για να προσέλκυση επενδύσεων από τις χώρες του Κόλπου — προβλέπει την αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας να διασφαλίσει την προβλεψιμότητα, τη συνέχεια ή την εκτέλεση της πολιτικής. Ταυτόχρονα, η πρωτοβουλία έχει «θεσμοποιήσει» τον αυξανόμενο ρόλο του στρατού στη λήψη οικονομικών αποφάσεων της χώρας.
Ο στρατός έχει σημαντικό ρόλο στο νέο συμβούλιο, με τον αρχηγό του στρατού να είναι μέλος της ανώτατης επιτροπής του μαζί με τον πρωθυπουργό. Ένας αξιωματούχος του στρατού ενεργεί ως γενικός διευθυντής της εκτελεστικής επιτροπής και εθνικός συντονιστής. Η επιτροπή εφαρμογής του σώματος διευθύνεται επίσης από έναν αξιωματικό του στρατού.
Αλλά οι πολιτικές ασφαλείας του Πακιστάν έχουν περιορίσει τις επιλογές του για οικονομική δέσμευση. Η εξωτερική πολιτική του πακιστανικού στρατού που προσανατολίζεται στην εξάρτηση έχει μειώσει τον κατάλογο των φίλων και των ευεργετών του, αφήνοντάς του μόνο λίγες επιλογές για παγκόσμια οικονομική δέσμευση. Ο αντιαμερικανισμός και η στρεβλή άποψη περί «ανεξάρτητης» εξωτερικής πολιτικής έχουν οδηγήσει στην αντίληψη ότι με την Κίνα Στην πλάτη του, το Πακιστάν δεν χρειάζεται να δώσει προτεραιότητα στις άλλες σχέσεις του. Όσον αφορά την οικονομική βοήθεια προς το Πακιστάν, τα κράτη του Κόλπου αλλάζουν τη στρατηγική τους. Τώρα δίνουν προτεραιότητα στη διαφοροποίηση των δικών τους οικονομιών, προβλέποντας μια μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στο μέλλον. Στόχος τους είναι να συμμετάσχουν σε στρατηγικές επενδύσεις αντί να παρέχουν επιχορηγήσεις με γνώμονα την ιδεολογία. Ως εκ τούτου, τονίζουν την ανάγκη για διαρθρωτικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις στο Πακιστάν πριν από την επέκταση της οικονομικής στήριξης.
Εκτός από την κακή λήψη οικονομικών αποφάσεων του στρατού, είναι και η τεράστια εμπορική αυτοκρατορία του με εκτιμώμενη αξία δισεκατομμυρίων δολαρίων, που αναφέρεται ως «milibus». Η συγγραφέας Ayesha Siddiqa έχει εξετάσει λεπτομερώς τη στρατιωτική οικονομία του Πακιστάν και τις συνέπειες της συγχώνευσης του στρατιωτικού και του οικονομικού τομέα. Σύμφωνα με αυτήν, το «Milbus», ή η «εσωτερική οικονομία» του στρατού, είναι στρατιωτικό κεφάλαιο που χρησιμοποιείται για προσωπικό όφελος του στρατιωτικού προσωπικού, ιδιαίτερα των αξιωματικών, αλλά δεν καταγράφεται ούτε αποτελεί μέρος του αμυντικού προϋπολογισμού. Το πιο σημαντικό συστατικό του είναι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που δεν υπόκεινται σε διαδικασίες λογοδοσίας του κράτους. Στο Πακιστάν, ο στρατός είναι ο μοναδικός οδηγός του Milbus – και είναι ένα παράδειγμα του τύπου Milbus που εντείνει το στρατιωτικό ενδιαφέρον για παραμονή στην εξουσία ή για άμεσο/έμμεσο έλεγχο της διακυβέρνησης. Το στρατιωτικό κεφάλαιο που χρησιμοποιείται για το προσωπικό όφελος του στρατιωτικού προσωπικού διαιωνίζει το ληστρικό πολιτικό στυλ του στρατού.
Ο Siddiqa ισχυρίζεται ότι η αξία των δημόσιων πόρων που μεταφέρονται στον στρατό αυξάνεται με την αυξημένη στρατιωτική συμμετοχή στην οικονομία και την επιρροή στο κράτος και την κοινωνία, δίνοντας κίνητρο στον στρατό να συνεχίσει να ενισχύει την ισχύ του. Οι ένοπλες δυνάμεις ενθαρρύνουν πολιτικές και περιβάλλοντα χάραξης πολιτικής που αυξάνουν τις οικονομικές τους αποδόσεις και η συσσώρευση πλούτου εξαγοράζει επίσης πρόσθετη δύναμη, συμβάλλοντας περαιτέρω στον φεουδαρχικό αυταρχισμό.