Οι Μαλδίβες αντιμετωπίζουν μια σοβαρή κρίση χρέους που απειλεί να υπονομεύσει την οικονομική κυριαρχία τους. Τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν μειωθεί σε επικίνδυνα επίπεδα καθώς οι μεγάλες πληρωμές χρέους διαφαίνονται στον ορίζοντα. Ενώ πολλοί παράγοντες συνέβαλαν σε αυτήν την επισφαλή κατάσταση, οι δανειοδοτικές πρακτικές και οι εμπορικές πολιτικές της Κίνας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της οικονομικής επιδείνωσης του νησιωτικού έθνους. Το μέγεθος του προβλήματος του χρέους είναι συγκλονιστικό. Το συνολικό απόθεμα χρέους των Μαλδίβων έχει εκτιναχθεί από 3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 σε 8,2 δισεκατομμύρια δολάρια τον Μάρτιο του 2024, με τις προβλέψεις να δείχνουν περαιτέρω αύξηση σε περισσότερα από 11 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2029.[1] Από το τρέχον χρέος, 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια είναι εξωτερικό, με την Κίνα και την Ινδία να είναι οι κύριοι πιστωτές. Η άμεση οικονομική πρόκληση είναι τρομακτική. Η χώρα πρέπει να εξυπηρετήσει εξωτερικό χρέος αξίας 600 εκατομμυρίων δολαρίων το 2025 και 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων το 2026.
Οι οικονομικοί δείκτες δίνουν μια ζοφερή εικόνα. Τα χρησιμοποιήσιμα αποθεματικά συναλλάγματος που κατείχε η Νομισματική Αρχή των Μαλδίβων ήταν κάτω από 65 εκατομμύρια δολάρια τον Δεκέμβριο του 2024.[2] Αν και αυτό αντιπροσωπεύει μια βελτίωση από το ανησυχητικό χαμηλό των 21,97 εκατομμυρίων δολαρίων τον Ιούλιο του 2024, τα αποθεματικά έγιναν για λίγο αρνητικά στα μέσα Αυγούστου, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα της κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών. Τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ανταποκρίθηκαν ανάλογα, με τον Fitch να υποβάθμισε την αξιολόγηση των Μαλδίβων κατά τρεις βαθμίδες σε διαδοχικές περικοπές που έγιναν τον Ιούνιο και τον Αύγουστο. Η Moody’s διατήρησε αρνητικές προοπτικές για τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση των εκδοτών σε τοπικό και ξένο νόμισμα της κυβέρνησης. Η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Κίνας-Μαλδίβων, που εφαρμόστηκε τον Ιανουάριο του 2025, έχει επιδεινώσει τις οικονομικές ευπάθειες της χώρας αντί να προσφέρει ανακούφιση. Η εμπορική σχέση μεταξύ των δύο εθνών είναι θεμελιωδώς ανισορροπημένη. Από τα περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια στο διμερές εμπόριο, οι εξαγωγές των Μαλδίβων αποτελούν λιγότερο από το 3% σε σύγκριση με το κυρίαρχο μερίδιο εισαγωγών της Κίνας 97%.[3] Στο πλαίσιο της ΣΕΣ, οι Μαλδίβες αφαίρεσαν τους δασμούς στο 91% των αγαθών από την Κίνα, μια παραχώρηση που έχει αποφέρει ελάχιστα αμοιβαία οφέλη δεδομένης της στενής εξαγωγικής βάσης της χώρας.
Οι άμεσες επιπτώσεις της ΣΕΣ ήταν επιζήμιες για την οικονομία των Μαλδίβων. Μέσα σε μόλις δύο μήνες από την εφαρμογή, οι εισαγωγές από την Κίνα αυξήθηκαν στα 65 εκατομμύρια δολάρια, από 43 εκατομμύρια δολάρια την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Πιο ανησυχητική είναι η δραματική μείωση των κρατικών εσόδων από εισαγωγικούς δασμούς, τα οποία μειώθηκαν κατά 64% — από 385 εκατομμύρια MVR σε μόλις 138 εκατομμύρια MVR. Αυτή η απώλεια εσόδων έχει επιβαρύνει περαιτέρω την ικανότητα της κυβέρνησης να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις. Πέρα από το απλό εμπόριο αγαθών, η συνολική φύση της ΣΕΣ έχει ανοίξει τον κρίσιμο τουριστικό τομέα των Μαλδίβων σε κινεζικές εταιρείες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ο τουρισμός χρησιμεύει ως η οικονομική ραχοκοκαλιά των Μαλδίβων και αυτή η διάταξη ουσιαστικά παρέχει σε κινεζικές οντότητες πρόσβαση στον πολυτιμότερο οικονομικό πόρο της χώρας. Ενώ οι Κινέζοι τουρίστες συμβάλλουν σημαντικά στον αριθμό των επισκεπτών, τα οικονομικά οφέλη επιστρέφουν όλο και περισσότερο στις κινεζικές εταιρείες αντί να ενισχύουν την οικονομία των Μαλδίβων.
Η κυβέρνηση του Προέδρου Muizzu έχει εφαρμόσει πολλά μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά αυτές οι προσπάθειες έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς μέχρι στιγμής. Από την πλευρά της δημιουργίας εσόδων, η κυβέρνηση επέβαλε νέους φόρους στον τουριστικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του φόρου φόρου τουριστικών αγαθών από 16% σε 17%, διπλασιάζοντας τον πράσινο φόρο που εισπράττεται από τους τουρίστες και επιβάλλοντας φόρους αναχώρησης και τέλη ανάπτυξης αεροδρομίων στους επιβάτες που πετούν από τις Μαλδίβες προς υπερπόντιους προορισμούς από τον Δεκέμβριο του 2024.[4] Η κυβέρνηση έχει επίσης αρχίσει να εκχωρεί μερίδια σε κρατικές επιχειρήσεις και να εγκρίνει συγχωνεύσεις πολλών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των Maldives Airports Company Ltd. και Regional Airports Company Ltd. Ένας συμπληρωματικός προϋπολογισμός 5,1 δισ. MVR παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο, ανεβάζοντας τον συνολικό προϋπολογισμό για το έτος σε 55 δισ. MVR.
Τα μέτρα ελέγχου των δαπανών ήταν εξίσου επιθετικά. Η κυβέρνηση απέλυσε 228 πολιτικούς διορισμένους, κατάργησε σταδιακά τις έμμεσες επιδοτήσεις για τρόφιμα, ηλεκτρισμό και καύσιμα υπέρ της στοχευμένης βοήθειας σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, έθεσε προτεραιότητα σε υπάρχοντα επενδυτικά προγράμματα του δημόσιου τομέα, επέβαλε αυστηρούς λειτουργικούς ελέγχους στις δαπάνες και εφάρμοσε όρια προσλήψεων σε διάφορους τομείς. Η μείωση των επιδοτήσεων αλιείας και οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα ασφάλισης υγείας (Aasandha) καταδεικνύουν περαιτέρω τις προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει το κόστος. Παρά αυτές τις εκτενείς προσπάθειες, πρόσφατες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι οι Μαλδίβες θα εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικό κενό άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων το 2025 και 800 εκατομμυρίων δολαρίων το 2026. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει 6,785 εκατομμύρια MVR (περίπου 441 εκατομμύρια δολάρια) από το Κράτος Αναπτυξιακό Ταμείο της για να καλύψει μερικώς αυτές τις βραχυπρόθεσμες πληρωμές.
Ως απάντηση σε αυτήν την κρίση, οι Μαλδίβες έχουν ζητήσει οικονομική βοήθεια από διάφορες πηγές. Η κυβέρνηση έχει ζητήσει 300 εκατομμύρια δολάρια από καθεμία από τις χώρες του ΣΣΚ, κατανεμημένα σε επιχορηγήσεις 50–70 εκατομμυρίων δολαρίων σε μετρητά τόσο για το 2025 όσο και για το 2026, συν 200 εκατομμύρια δολάρια κατάθεση στη Νομισματική Αρχή των Μαλδίβων.[5] Ωστόσο, αυτά τα αιτήματα δεν εισακούστηκαν σε μεγάλο βαθμό. Ομοίως, οι εκκλήσεις του Προέδρου Muizzu προς την Κίνα για στήριξη 200 εκατομμυρίων δολαρίων από την China Development Bank, αναχρηματοδότηση πληρωμών εξυπηρέτησης χρέους και ανταλλαγή νομισμάτων δεν έλαβαν θετική απάντηση. Η απόγνωση της κυβέρνησης των Μαλδίβων είναι εμφανής στις προσεγγίσεις της σε οικονομικά ταλαιπωρημένες χώρες όπως το Μπαγκλαντές και η Σρι Λάνκα για δημοσιονομική στήριξη, ενώ τα ίδια τα έθνη εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΔΝΤ.
Ενώ μια ανταλλαγή νομισμάτων 750 εκατομμυρίων δολαρίων από την Ινδία προσφέρει κάποια προσωρινή ανακούφιση για τις συνήθεις πληρωμές εισαγωγών και τις κρατικές δαπάνες, αυτό το μέτρο είναι ανεπαρκές για την αντιμετώπιση των επερχόμενων πληρωμών εξυπηρέτησης του χρέους. Ακόμη και αν οι Μαλδίβες κατορθώσουν να εξασφαλίσουν αναχρηματοδότηση δανείων και κάποια δημοσιονομική βοήθεια βραχυπρόθεσμα, η εξεύρεση πόρων για την κάλυψη της αποπληρωμής του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων Sukuk το 2026 παραμένει μια τρομερή πρόκληση. Η κατάσταση των Μαλδίβων αποτελεί παράδειγμα ενός μοτίβου που παρατηρείται σε άλλες χώρες όπου τα κινεζικά δάνεια και οι εμπορικές συμφωνίες έχουν δημιουργήσει μη βιώσιμα βάρη χρέους. Η διαδικασία συνήθως περιλαμβάνει την επέκταση δανείων για έργα υποδομής, την εξασφάλιση εμπορικών συμφωνιών ευνοϊκών για τις κινεζικές εξαγωγές και στη συνέχεια τη μόχλευση της προκύπτουσας κρίσης χρέους για στρατηγικές παραχωρήσεις. Χωρίς σημαντική διεθνή παρέμβαση ή αναδιάρθρωση χρέους, οι Μαλδίβες κινδυνεύουν να ακολουθήσουν τη γειτονική Σρι Λάνκα σε χρεοκοπία. Η σιωπή από πιθανούς πιστωτές υποδηλώνει ότι το νησιωτικό έθνος μπορεί πράγματι να οδεύει προς μια κρίση χρέους με εκτεταμένες επιπτώσεις στην οικονομική του ανεξαρτησία και την πολιτική κυριαρχία του. Αυτή η οικονομική δυσπραγία εντείνει την υπαρξιακή απειλή που ήδη θέτει η κλιματική αλλαγή σε αυτό το νησιωτικό έθνος με χαμηλό υψόμετρο.