Η Ιαπωνία αναθεώρησε την Τετάρτη τη Λίστα Τελικών Χρηστών της, η οποία παρέχει στους εξαγωγείς πληροφορίες για ξένες οντότητες που πιθανώς εμπλέκονται σε δραστηριότητες όπως η ανάπτυξη όπλων μαζικής καταστροφής (WMD).
Με την τελευταία αναθεώρηση, ο κατάλογος αριθμεί τώρα συνολικά 706 οργανισμούς σε 15 χώρες και περιοχές, αυξημένος κατά 36 οργανισμούς και ιδρύματα — συμπεριλαμβανομένης της China Academy of Engineering Physics (CAEP), του κύριου ερευνητικού και κατασκευαστικού κέντρου για τα κινεζικά πυρηνικά όπλα.
Το Ιράν έχει το μεγαλύτερο κατάλογο με 223 οργανισμούς και ιδρύματα, ακολουθούμενο από τη Βόρεια Κορέα με 153 και μετά την Κίνα και το Πακιστάν με 101 το καθένα. Πέντε οργανώσεις στο Ιράν και το Χονγκ Κονγκ καταργήθηκαν.
Η αναθεώρηση θα τεθεί σε ισχύ τη Δευτέρα. Η Ιαπωνία στοχεύει να αποτρέψει την εκροή μη στρατιωτικής τεχνολογίας που θα μπορούσε να εκτραπεί σε στρατιωτική χρήση. Οι εξαγωγείς πρέπει να λάβουν έγκριση από τον Υπουργό Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας για να εξάγουν προϊόντα στους εισηγμένους οργανισμούς εκτός εάν είναι σαφές ότι τα υλικά δεν θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη ΟΜΚ όπως πυρηνικά όπλα ή πυραύλους.
Στην Κίνα προστέθηκαν επτά οργανισμοί. Από όλες τις κινεζικές οντότητες, περίπου το 90% πιθανώς εμπλέκεται στην ανάπτυξη πυραύλων. Πολλά πανεπιστήμια, ακαδημίες και ερευνητικά ινστιτούτα αναφέρονται επίσης, γεγονός που αποκαλύπτει την έκταση της πολιτικής Στρατιωτικής-Πολιτικής Σύντηξης του Xi Jinping. Εργαλειομηχανές που παράγονται από ιαπωνικές εταιρείες και άλλες είναι ύποπτες ότι χρησιμοποιούνται από την CAEP, σύμφωνα με έρευνα της Nikkei.
Το υπουργείο Οικονομίας καταρτίζει τον κατάλογο για να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου «catch-all», το οποίο υποχρεώνει τους εξαγωγείς να υποβάλλουν αίτηση για άδεια εξαγωγής για αγαθά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη ΟΜΚ ακόμη και αν τα αγαθά δεν υπόκεινται σε περιορισμούς εξαγωγής βάσει διεθνών συμφωνιών. Ο κατάλογος έχει εκδοθεί από τότε που εισήχθησαν όλοι οι έλεγχοι αλιευμάτων τον Απρίλιο του 2002 και αναθεωρείται περίπου μία φορά το χρόνο. Δεν είναι λίστα εμπάργκο.
Εκτός από τους ελέγχους αιχμής, η Ιαπωνία επιβάλλει «έλεγχους καταλόγου» καταγράφοντας ευαίσθητα στοιχεία — συμπεριλαμβανομένων αγαθών, τεχνολογίας ή λογισμικού — που υπόκεινται σε ρύθμιση. Οι έλεγχοι καταλόγων απαιτούν από τους εξαγωγείς να υποβάλουν αίτηση για άδεια κατά την εξαγωγή ή τη μεταφορά αντικειμένων του καταλόγου σε ξένη χώρα.
Ακόμη και ορισμένα είδη που δεν αναφέρονται δεν μπορούν να εξαχθούν χωρίς άδεια, εάν υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια στον προορισμό εξαγωγής. Κατά την υποβολή αίτησης για άδεια, η εταιρεία που εξάγει το είδος υποχρεούται να ελέγξει την προβλεπόμενη χρήση στον προορισμό για να διαπιστώσει εάν υπάρχει πιθανότητα να μετατραπεί σε WMD.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν ένα παρόμοιο σύστημα ελέγχου, τη λίστα οντοτήτων, η οποία περιέχει τα ονόματα ορισμένων αλλοδαπών προσώπων — συμπεριλαμβανομένων επιχειρήσεων, ερευνητικών ιδρυμάτων, κυβερνητικών και ιδιωτικών οργανισμών, καθώς και ατόμων — που υπόκεινται σε απαιτήσεις άδειας για την εξαγωγή συγκεκριμένων αντικειμένων. Ο κατάλογος οντοτήτων δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1997 και τώρα περιλαμβάνει περισσότερα από 2.000 άτομα.
Αν και δεν μπορούμε απλώς να τα συγκρίνουμε, ορισμένοι επεσήμαναν ότι η λίστα τελικών χρηστών της Ιαπωνίας είναι λιγότερο αποτελεσματική από τη λίστα οντοτήτων. Οι ΗΠΑ επιβάλλουν εμπάργκο στις εξαγωγές κατ’ αρχήν σε πρόσωπα που αναφέρονται στον κατάλογο, ενώ η Ιαπωνία προτρέπει μόνο να είναι προσεκτική και δεν απαγορεύει αμέσως τις εξαγωγές.
Η λίστα της Ιαπωνίας είναι επίσης περιορισμένη σε κάλυψη.
Η λίστα των ΗΠΑ περιλαμβάνει οργανισμούς ανησυχίας για την ασφάλεια εκτός από αυτούς που αναπτύσσουν ΟΜΚ, και ενώ υπάρχουν διαφορές στον τρόπο καταμέτρησης των δύο λιστών, η Ιαπωνία έχει μόνο περίπου 700 εγγραφές. Ανά χώρα, ο αριθμός των εγγραφών που σχετίζονται με την Κίνα για την Ιαπωνία είναι μόνο 101, σε σύγκριση με περίπου 600 για τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, το CAEP βρίσκεται στη λίστα των ΗΠΑ από το 1997.
Εάν οι ενδιαφερόμενοι οργανισμοί παραλείπονται από έναν κατάλογο, ενδέχεται να περάσουν από τους ελέγχους. Οι οργανώσεις που απαριθμεί η Ιαπωνία περιορίζονται στη συμμετοχή σε ΟΜΚ και ορισμένες στρατιωτικές οντότητες δεν περιλαμβάνονται.
Υπάρχουν παραδείγματα κινεζικών και βορειοκορεατικών οργανισμών στον ιαπωνικό κατάλογο που είναι μόνο στα αγγλικά και οι ιαπωνικές εταιρείες έχουν παραπονεθεί ότι το σύστημα δεν είναι φιλικό προς τον χρήστη.
Για εταιρείες με περιορισμένους πόρους για έρευνα και ανάλυση, η Λίστα Τελικών Χρηστών είναι μια σημαντική πηγή πληροφοριών για τον έλεγχο εξαγωγικών προορισμών. Καθώς η Κίνα, η Ρωσία και άλλες χώρες αυστηροποιούν τους ελέγχους πληροφοριών, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για τις ιδιωτικές εταιρείες μόνες τους να συλλέγουν ακόμη και πληροφορίες για τις κεφαλαιακές σχέσεις.
Ένας υπεύθυνος ελέγχου εξαγωγών σε μια εταιρεία που κατασκευάζει και πουλά βασικά εξαρτήματα για εργαλειομηχανές είπε: «Υπάρχει ένα όριο στο τι μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας για να μάθουμε λεπτομέρειες. Πρόσθεσε, «Εάν η διαδικασία ελέγχου διαρκέσει αρκετούς μήνες, μπορεί να χάσουμε επιχειρηματικές ευκαιρίες. Εάν υπάρχει έστω και ελαφρά υποψία για μια οντότητα, θα θέλαμε να καταχωρηθεί».
Ο καθηγητής Heigo Sato του Πανεπιστημίου Takushoku στο Τόκιο, ειδικός στους ελέγχους εξαγωγών, εξήγησε: «Οι ΗΠΑ ελέγχουν κάθε τμήμα των οργανισμών που ενδιαφέρουν λεπτομερώς, καλύπτοντας τόσο τον αριθμό όσο και την ποιότητα».
Πρότεινε «να συσταθεί ένας ειδικός οργανισμός εντός του ιαπωνικού υπουργείου Οικονομίας για να αναλύσει λεπτομερώς τις πληροφορίες».