Οι διπλωμάτες μιλώντας δημοσίως και μπροστά από ένα ακροατήριο διατυπώνουν αυτό που αποτελεί επίσημη θέση των κυβερνήσεων τους, αυτό που έχουν θέσει ως στόχο τους και το οποίο θέλουν να υλοποιήσουν, σύμφωνα με το philenews.com. Και όταν ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα μιλά για τη συνεργασία της χώρας του με την Αίγυπτο και την Ελλάδα, αφήνοντας έξω από την εξίσωση την Κύπρο, τότε αυτό είναι ένα ισχυρό μήνυμα για το τι έπεται στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου.
Μιλώντας ενώπιον των συνέδρων του Ελληνο-Ισραηλινού Φόρουμ, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, ο Γιόσι Αμράνι ήταν αρκούντως ξεκάθαρος στις τοποθετήσεις του, χωρίς να αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες.
Στην ενδεχομένως τελευταία ομιλία του ως πρέσβης στην Ελλάδα ο Γ. Αμράνι κατέγραψε αυτά που απασχολούν τις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις, στις οποίες φαίνεται πως η Αίγυπτος αυτή τη στιγμή παίζει εκ της θέσεώς της, πιο σημαντικό ρόλο απ’ ότι η Κύπρος, έστω και αν στο συνέδριο αναγνωρίστηκε από τους ομιλητές πόσο καθοριστικής σημασίας ήταν οι ενέργειες της Λευκωσίας στην οικοδόμηση των περιφερειακών συμμαχιών.
Η κρίση στην Ουκρανία γέννησε μια καλή ευκαιρία για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο φαίνεται πως το Ισραήλ δεν θέλει να αφήσει να πάει χαμένη. Γι’ αυτό και σπεύδει να εκμεταλλευθεί το παράθυρο ευκαιρίας που έχει ανοίξει προκειμένου να διασφαλιστεί η πώληση ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Το Ισραήλ έχει ήδη ξεκινήσει την παραγωγή και δύναται να πουλά φυσικό αέριο και σε άλλες χώρες.
Η απουσία υποδομών για τη μεταφορά φυσικού αερίου προς την Ευρώπη καλύπτονται από την Αίγυπτο η οποία έχει τις εγκαταστάσεις για υγροποίηση αλλά δεν έχει τις δικές της ποσότητες. Απ’ εκεί και πέρα το πλησιέστερο προς την Αίγυπτο σημείο είναι η Ελλάδα. Και κάπως έτσι δημιουργείται μια παράλληλη τριμερής συνεργασία η οποία σε αντίθεση με τις υπόλοιπες μπορεί να δώσει κέρδος οικονομικό σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες τριμερείς που έχουν δημιουργηθεί και μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν σ’ αυτό το σημείο.
Το Ισραήλ, ανέφερε ο Γιόσι Αμράνι, αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και “η συμβολή του στη σταθερότητα της Ευρώπης είναι άμεση και εμφανής”. Για να προσθέσει πως “η ενέργεια και η επισιτιστική ασφάλεια και οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Αυτοί είναι οι μελλοντικοί πυλώνες της αυξανόμενης συνεργασίας μας μαζί με την ετοιμότητα για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης”.
Μετά την ψυχρολουσία που προκάλεσε τον περασμένο Δεκέμβρη η τοποθέτηση της Ουάσιγκτον για τον αγωγό της Ανατολικής Μεσογείου, τον οποίο ουσιαστικά έστειλε στα αζήτητα, το θέμα αναθερμάνθηκε από τον Μάρτη και εντεύθεν εξ αφορμής του πολέμου στην Ουκρανία και τον αγώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βρει νέες ενεργειακές πηγές για κάλυψη των αναγκών της. Ο αγωγός EastMed ως έργο βρίσκεται ακόμα υπό μελέτη και μέχρι τον επόμενο χειμώνα που θα αρχίσουν να διαφαίνονται στην Ευρώπη οι ανάγκες για φυσικό αέριο, οι εμπλεκόμενες κυβερνήσεις, στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα έχουν στα χέρια τους τα αποτελέσματα της μελέτης βιωσιμότητας και του κόστους. Η Ευρώπη όμως δεν μπορεί να περιμένει για το πότε θα μπορεί να περιμένει την κατασκευή του αγωγού.
Γι’ αυτό και πλέον ο αγωγός μπορεί να μείνει μόνο ως ιδέα και να υλοποιηθεί υπό μια άλλη μορφή. Σύμφωνα με το Γιόσι Αμράνι “ο αγωγός EastMed είναι μια ιδέα, όχι απαραίτητα μια συγκεκριμένη διαδρομή”. Εν ολίγοις μπορεί να υλοποιηθεί η μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς της Ευρώπη όχι μέσω ενός αγωγού στον βυθό της Μεσογείου. Ο αγωγός μπορεί να είναι και μια διαδρομή που θα ακολουθεί το φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη.
Γι’ αυτό και Γιόσι Αμράνι αφού σημείωσε πως ο αγωγός είναι μια ιδέα και όχι απαραίτητα μια συγκεκριμένη διαδρομή συνέχισε τονίζοντας πως: “Πρέπει να οικοδομήσουμε μια συνεργασία μεταξύ με το Ισραήλ, με την Αίγυπτο και την Ελλάδα για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη”. Και αυτό, σύμφωνα με τον Ισραηλινό διπλωμάτη, μπορεί να είναι ένα στρατηγικό πλεονέκτημα”.
Σ’ ότι δε αφορά τις διάφορες συνεργασίες εκείνο που υπέδειξε ο Ισραηλινός πρέσβης είναι: 1. Το σχήμα 3+1 έχει πρωτίστως πολιτικό σκοπό, 2. Η τριμερής επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει και μακρινούς γείτονες. 3. Πρέπει να υπάρξει προσαρμογή αυτής της δομής στις μεταβαλλόμενες περιφερειακές και παγκόσμιες πραγματικότητες.
Πληρώνει τις καθυστερήσεις
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση που μαστίζει ολόκληρη την Ευρώπη έβγαλε στην επιφάνεια και τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει το κυπριακό ενεργειακό πρόγραμμα. Οι έως τώρα καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου είχΑΝ ως αποτέλεσμα, η Κύπρος να μην μπορεί να εκμεταλλευθεί το παράθυρο ευκαιρίας που της προσφέρεται. Αν και οι προβλέψεις των ειδικών, ότι η κρίση θα συνεχιστεί και θα υπάρχουν ανάγκες σε βάθος χρόνου, δίνουν μια νότα αισιοδοξίας και ότι θα προλάβει το τρένο η Κύπρος, εντούτοις αυτό δεν μπορεί να θεωρείται καθησυχαστικό.
Αυτή τη στιγμή είναι πολύ ξεκάθαρο πως τα κράτη της περιοχής, με τα οποία η Λευκωσία εργάστηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια για να έρθουν κοντά και να συνεργαστούν, δείχνουν ότι κοιτάζουν την πάρτη τους αφήνοντας την Κύπρο εκτός της ενεργειακές εξίσωσης που πάνε να δημιουργήσουν. Στη Λευκωσία η κυβέρνηση – με αφορμή τη συμφωνία που υπέγραψαν προσφάτως Ευρωπαϊκή Ένωση, Αίγυπτος και Ισραήλ – διαβεβαίωνε πως δεν χάθηκε τίποτε και ότι στο μέλλον θα μπορεί να υπάρχει σύνδεση για μεταφορά και του κυπριακού φυσικού αερίου.
Ωστόσο μέχρι να φτάσει σε εκείνο το σημείο, δηλαδή να μπορεί η Κύπρος να εξάξει φυσικό αέριο, υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμα. Και μέχρι τότε τα δεδομένα είναι πολύ πιθανό να έχουν διαφοροποιηθεί. Ταυτόχρονα η Κύπρος θα πρέπει να παίξει με τους κανόνες του παιχνιδιού που ήδη παίζεται. Και αυτό σημαίνει ότι οι καθυστερήσεις που παρουσιάζονται όλο αυτό το διάστημα θα έχουν ένα σοβαρό κόστος.
Οι τουρκικές αντιδράσεις
Ο αγωγός της Ανατολικής Μεσογείου, ως έργο ποτέ δεν έτυχε της ανάλογης σοβαρής προσέγγισης γι’ αυτό από πολλές κατευθύνσεις ακούστηκαν κατά καιρούς έντονες αμφισβητήσεις. Στην Αθήνα πολλοί ήταν οι κύκλοι που έσπευσαν να συνδέσουν τον αγωγό (έστω κι αν δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια εξαγγελία) με τις τουρκικές αντιδράσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και με το γνωστό τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019. Ο Άγγελος Συρίγος, υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη, χαρακτηρίζει αστειότητες τα όσα λέγονται επί του θέματος, ότι δηλαδή το τουρκολιβυκό μνημόνιο ήταν η αντίδραση της Άγκυρας στον αγωγό της Ανατολικής Μεσογείου.
Όπως εξήγησε στη διάρκεια ομιλίας του στο συνέδριο του Ισραληινο-Ελληνικού Φόρουμ οι σχεδιασμοί της Άγκυρας με τη Λιβύη είχαν ξεκινήσει προηγουμένως. Σύμφωνα με τον Α. Συρίγο οι σχεδιασμοί για τη συμφωνία με τη Λιβύη ξεκίνησαν το 2010, το 2011 το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δημοσιοποίησε τις αξιώσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και ο αγωγός άρχισε να σχεδιάζεται το 2012. Η συμφωνία της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Λιβύης ήρθε τον Νοέμβριο του 2019.
Τα γεγονότα όταν μπουν σε μια χρονολογική σειρά έρχονται να καταρρίψουν τους τουρκικούς ισχυρισμούς σ’ ότι αφορά τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως επίσης καταρρίπτεται και ο ισχυρισμός της Τουρκίας ότι προστατεύει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Σύμφωνα με τον Α. Συρίγο αποτελεί γεγονός ότι η Τουρκία διεκδικεί πολύ περισσότερα για τον εαυτό της απ’ ότι για τους Τουρκοκύπριους”.
Δεν υπάρχει καμία διεθνής εγγύηση
Ο Εφράιμ Ινμπάρ μιλώντας κατά το συνέδριο του ΙΕΦ υπογράμμισε πως δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις σ’ ότι αφορά την Τουρκία και τον Ερντογάν. Υποδεικνύοντας την ώρα πως οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι επιφυλακτικές και σκέφτονται δύο και τρεις φορές τις αποφάσεις που αφορούν την Άγκυρα γιατί δεν θέλουν σε καμιά περίπτωση να σπρώξουν την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας.
Προχωρώντας με την ομιλία του ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ (JISS) κατέγραψε και κάποια διδάγματα που προκύπτουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία: Αυτό που αναφέρεται ως διεθνής νομιμότητας είναι κάτι το άχρηστο και καμιά διεθνής εγγύηση δεν εγγυάται την εδαφική ακεραιότητα ενός κράτους και “αυτό αποδεικνύει η περίπτωση της Ουκρανίας”. Σύμφωνα με τον Εφράιμ Ινμπάρ “οι Βρετανοί και οι Αμεριακάνοι φώναζαν για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας αλλά οι Ρώσοι πήραν την Κριμαία και επιβλήθηκαν στο Ντονμπάς και στις άλλες περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας”. Τέλος, σημείωσε πως ο πόλεμος στην Ουκρανία συνέβαλε ως ένα βαθμό η Ευρώπη να αρχίσει να διορθώνεται στρατηγικά.
Συλλογικότητα αλλά και αυτοδυναμία
Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Δένδιας, όσο και ο τέως υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης κατά τις ομιλίες τους τόνισαν ιδιαίτερα τη συλλογικότητα που θα πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στα κράτη ιδιαίτερα αυτή την περίοδο λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. “Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν σταματούν στα εθνικά σύνορα – τόνισε στην ομιλία του ο Νίκος Χριστοδουλίδης – και επομένως οι απαντήσεις πρέπει να είναι συλλογικές για να είναι αποτελεσματικές”.
Η Ελλάδα, τόνισε από πλευράς του ο Νίκος Δένδιας, πιστεύει ακράδαντα στη συνεργασία μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής, αλλά φυσικά σε μια συγκεκριμένη βάση: τις σχέσεις καλής γειτονίας και το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας”.
Οι συνεργασίες στην περιοχή, όπως Εράν Λέρμαν (αντιπρόεδρος του JISS) ως ένα βαθμό οφείλονται και στην επιθετικότητα του Ερντογάν. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε “ο Ερντογάν κατάφερε να ενώσει το Ισραήλ και την Αίγυπτο”.
Όμως αυτές οι συνεργασίες και συμμαχίες δεν αρκούν, υποδεικνύει από πλευράς του ο Εφράιμ Ινμπάρ, γιατί το κάθε κράτος χρειάζεται να είναι αυτοδύναμο και να πιστεύει στις δικές του δυνάμεις. Γιατί, τόνισε, σε μια πραγματική κρίση δεν είμαστε σίγουροι εάν όλες αυτές οι υπογραφείσες συμφωνίες θα λειτουργήσουν προς βοήθεια μας.
Αυτή την προσέγγιση είχαν οι Ισραηλινοί ομιλητές του Φόρουμ, ότι δηλαδή πέραν από τις συμφωνίες πρέπει να υπάρχει και η δυνατότητα ενός κράτους να προστατευθεί από μόνο του. Την ίδια ώρα, όπως υπογράμμισε ο υποστράτηγος Γιαακόβ Αμιντρόρ, θα πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε ότι οι δικτάτορες σκέφτονται όπως εμάς. Υπογραμμίζοντας ότι πάνω στη γη “οι δημοκρατίες αποτελούν μειονότητα” προειδοποίησε πως “εάν δεν ενωθούμε τότε δεν έχουμε καμιά πιθανότητα να αντιμετωπίσουμε τις δικτατορίες”.
Πηγή: philenews.com