Aρμαγεδδώνας»! Με αυτό τον όρο περιγράφουν οι διεθνείς αναλυτές το σενάριο η Ρωσία να μην ανοίξει ξανά τον Nord Stream 1 και να μείνει η Ευρώπη τους επόμενους μήνες χωρίς φυσικό αέριο. Από το πρωί της Δευτέρας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν έκλεισε τις στρόφιγγες με το πρόσχημα της συντήρησης του αγωγού και των εργασιών στην περιοχή Λουμπίν και πλέον όλοι θα μετρούν αντίστροφα τις επόμενες 10 ημέρες για να φανεί εάν το Κρεμλίνο θα ανοίξει ξανά την παροχή ή όχι.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Open από το Βερολίνο, η Γερμανία η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης που αποτελεί οδηγό και για τις υπόλοιπες εξετάζει δύο σενάρια σχετικά με τις προθέσεις του Ρώσου προέδρου, καθώς από αυτά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και η δική της επάρκεια σε φυσικό αέριο για τους προσεχείς μήνες.
Το πρώτο σενάριο είναι και το πιο… ακριβό για τη Μόσχα και έχει να κάνει με την πιθανότητα, να μην ανοίξει ξανά ο Nord Stream 1. Αυτό θα κοστίσει πολύ ακριβά στον Πούτιν, αφού Ρωσία δεν έχει άλλους τόσο ισχυρούς πελάτες, ώστε να εισπράττει ένα δισεκατομμύριο ευρώ την μέρα. Από την άλλη, βέβαια θα είναι το απόλυτο όπλο για τον ολοκληρωτικό πόλεμο προς τη Δύση και γι’αυτό οι Γερμανοί αξιωματούχοι ανέφεραν σήμερα πως «…ο Πούτιν χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο σαν πολεμικό όπλο προς τη Δύση».
Το δεύτερο σενάριο είναι ο Πούτιν να συνεχίσει την παροχή προς την Ευρώπη, αλλά να ανοιγοκλείνει τις στρόφιγγες προκαλώντας τον συνεχή τρόμο στον κόσμο, αλλά και την πολιτική και οικονομική αναταραχή στις κυβερνήσεις, αφού σε μια τέτοια περίπτωση το φυσικό αέριο θα εκτοξεύσει τις τιμές της ενέργειας και θα σπείρει κοινωνικό χάος στη Δύση.
Στο Βερολίνο οι επικεφαλής των εταιρειών ενέργειας εξετάζουν τρόπους αντίδρασης εάν κλείσει τελείως η παροχή, αλλά και το τι θα γίνει με την ακρίβεια, καθώς το Σύμφωνο Σταθερότητας που θα μετακυλήσει ακόμη και για το 2024 με το μόνο βέβαιο να είναι ότι ο χειμώνας που έρχεται θα φέρει μία πρωτοφανή ενεργειακή κρίση.
Το Eurogroup και η έκκληση για μείωση ζήτησης
Ποιες είναι όμως οι ενεργειακές εναλλακτικές για την Ευρώπη σε περίπτωση που δεν ανοίξει ξανά τη στρόφιγγα ο Πούτιν και σταματήσουν οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία; Αυτά συζητήθηκαν στο Eurogroup που έλαβε χώρα σήμερα, καθώς υπάρχει έντονη ανησυχία σε όλη την ακόμη και στο ενδεχόμενο μερικής περικοπής του φυσικού, κάτι που θα προκαλέσει κλίμα αβεβαιότητας.
Την ίδια στιγμή, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύων αποφεύγει να κάνει κάποια πρόβλεψη: «Σε περίπου δέκα ημέρες θα γνωρίζουμε εάν το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να ρέει», δήλωσε ο πρόεδρος της αρχής, Κλάους Μίλερ. «Τι συμβαίνει στο τέλος της συντήρησης, κανείς δεν μπορεί να πει αυτή τη στιγμή». Μιλώντας στο δεύτερο κανάλι ZDF ο Μίλερ σημείωσε ότι παίρνει «αντιφατικά μηνύματα» από τη Ρωσία. Υπάρχουν εκπρόσωποι του Κρεμλίνου που λένε, σε συνδυασμό με την τουρμπίνα της Siemens, μπορεί και να αυξηθεί η ροή φυσικού αερίου. Αλλά υπήρξαν επίσης πολεμοχαρείς ανακοινώσεις από το Κρεμλίνο. «Για να είμαι ειλικρινής, κανείς δεν ξέρει», είπε ο Μίλερ.
Απηύθυνε έκκληση σε όλους τους πολίτες να εξοικονομήσουν φυσικό αέριο. «Πρέπει να παρακολουθείτε στενά την κατάσταση, αλλά ταυτόχρονα να κάνετε ό,τι μπορείτε για να εξοικονομήσετε φυσικό αέριο τώρα, να βελτιστοποιήσετε τη θέρμανση… Δεν είμαστε ανίσχυροι. Μπορούμε να κάνουμε κάτι». Ταυτόχρονα ο Μίλερ αντιτάχθηκε στην παράταση της λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων στη Γερμανία που πρόκειται να κλείσουν στο τέλος του τρέχοντος έτους. «Τα ατομικά εργοστάσια δεν βοηθούν καθόλου, διότι το κρίσιμο πρόβλημα είναι η θέρμανση και τα ατομικά εργοστάσια δεν έχουν τη δύναμή τους σε αυτόν τον τομέα.
Οι οικονομολόγοι αναμένουν οικονομική ύφεση μεσοπρόθεσμα εάν ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 1 δεν ξαναρχίσει τη λειτουργία του στις 21 Ιουλίου μετά τις εργασίες συντήρησης που έχουν τώρα ξεκινήσει. «Υπάρχουν φόβοι ότι η ρωσική πλευρά θα χρησιμοποιήσει το αέριο ως στρατηγικό όπλο», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος Τόμας Γκίτσελ από την τράπεζα «VP Bank». «Εάν διακοπεί η ροή φυσικού αερίου, η πλήρωση των δεξαμενών αποθήκευσης φυσικού αερίου για το χειμώνα θα ήταν δύσκολη και θα πρέπει να επιβληθεί δελτίο στο φυσικό αέριο από το 2023. «Αυτό θα οδηγούσε σε ένα άλλο lockdown της οικονομίας», λέει ο Γκίτρσελ, «η γερμανική και η ευρωπαϊκή οικονομία θα διολισθήσουν σε βαθιά ύφεση».
Το πρόβλημα θα χτυπήσει στην ηλεκτροδότηση
Οπως και να’χει η Ευρώπη ετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο, της πλήρους διακοπής τροφοδοσίας του ρωσικού φυσικού αερίου. Η ανησυχία είναι παγκόσμια και αποτυπώνεται στις διεθνείς αγορές. Με δεδομένο, ότι από το αέριο εξαρτάται η παραγωγή περίπου του 40% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, αν επιβεβαιωθεί ο φόβος για πλήρη διακοπή θα υπάρξει τεράστια επίπτωση και σε επίπεδο προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικά σε επίπεδο τιμών. Όλες οι χώρες κάνουν τις απαιτούμενες ενέργειες για να καλύψουν αρχικά την ενεργειακή ασφάλειά τους.
Το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος, ανακοίνωσε σήμερα πως το τελευταίο διάστημα έχει συντάξει και περιγράψει το σχέδιο για την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου. Και αυτό προβλέπει μεγαλύτερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη (στο τέλος του καλοκαιριού αναμένεται να ενταχθεί στο σύστημα ακόμη μια μονάδα στην Πτολεμαΐδα), αεριοποίηση υγροποιημένου αερίου που θα καταφθάνει στη Ρεβυθούσα (σ.σ ήδη προχωρούν οι διαδικασίες για την ενεργοποίηση και δεύτερης πλατφόρμας υποδοχής του LNG), μετατροπή μονάδων αερίου σε μονάδες παραγωγής ενέργειας με πετρέλαιο και αύξηση των προμηθειών αερίου από άλλες χώρες με τις οποίες συνεργάζεται η Ελλάδα.
Στη χώρα μας, η ημερήσια ζήτηση της τάξεως των 6000-7000 μεγαβατωρών, αναμένεται ότι θα καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό ακόμη και αν διακοπεί το ρωσικό αέριο. Ωστόσο, σε περίπτωση κατακόρυφης αύξησης της ζήτησης στα επίπεδα που είδαμε τον περασμένο Αύγουστο δηλαδή πάνω από 10.000 μεγαβατώρες θα υπάρξουν έκτακτα μέτρα, αφού το πρόβλημα ακόμα και πριν μπούμε στον χειμώνα, θα φανεί στην ηλεκτροδότηση.
Το ενδεχόμενο προγραμματισμένων διακοπών ηλεκτροδότησης δεν μπορεί να αποκλειστεί, ούτε στην Ελλάδα ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σε αυτή την περίπτωση θα ενεργοποιηθεί ήδη ψηφισμένος νόμος του κράτους που ουσιαστικά υιοθετεί κοινοτική οδηγία. Οι προγραμματισμένες διακοπές ξεκινούν από τις ενεργοβόρες βιομηχανίες ενώ τα νοικοκυριά βρίσκονται αρκετά χαμηλότερα στην κατάταξη. Εννοείται ότι προβλέπεται η προστασία μονάδων ζωτικής σημασίας όπως είναι τα νοσοκομεία, οι δημόσιες υποδομές κλπ.
Παράλληλα, η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου θα «χτυπήσει» στην τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Με βάση τις προετοιμασίες που έχουν γίνει, τις όποιες αυξήσεις προκληθούν θα τις απορροφήσει ο κρατικός προϋπολογισμός. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα απαιτηθεί τεράστιος δημοσιονομικός χώρος για να συγκρατηθεί η τιμή της κιλοβατώρας στα 15-16 λεπτά, ενώ βίαιη θα είναι η μεταβολή και για τα οικονομικά των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
Τζεντιλόνι: Στις 20 Ιουλίου η πρόταση της Κομισιόν
Το βέβαιο είναι πως η ευρωπαϊκή οικονομία θα πληγεί και ο πληθωρισμός θα ανέβει ακόμη περισσότερο με το πιο πιθανό σενάριο να μπει ένα πλαφόν στην ενεργειακή τιμή, ώστε να στηριχτούν τα νοικοκυριά λόγω αυτής της πιστωτικής κρίσης. Αν και δεν έχουν γίνει γνωστές πολλές λεπτομέρειες για το ενεργειακό σχέδιο, αυτό που προτείνουν αυτή τη στιγμή στις Βρυξέλλες, είναι τα κράτη-μέλη να λάβουν από μόνα τους στοχευμένα προσωρινά μέτρα στήριξης σε ότι αφορά το φυσικό αέριο. Το αργότερο την ερχόμενη εβδομάδα, αναμένεται το έκτακτο σχέδιο της Κομισιόν σε περίπτωση που δεν ανοίξει ξανά ο αγωγός.
Την ανησυχία του για μια ενδεχόμενη περικοπή παροχής φυσικού αερίου στην ΕΕ, εξέφρασε σήμερα ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, προσερχόμενος στο Eurogroup. O Ιταλός Επίτροπος παραδέχτηκε ότι μια ενδεχόμενη περικοπή στη ροή του φυσικού αερίου, δεν θα έφερνε συνέπειες μόνο στην ανάπτυξη, αλλά μια γενικότερη δύσκολη κατάσταση. «Προετοιμαζόμαστε. Στις 20 Ιουλίου η Επιτροπή θα παρουσιάσει την πρότασή της για την αντιμετώπιση αυτής της έκτακτης κατάστασης», ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπενθύμισε, επίσης, ότι στις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της η Επιτροπή είχε συμπεριλάβει ένα δυσμενές σενάριο με προβλήματα παροχής φυσικού αερίου, βάσει του οποίου η ανάπτυξη φέτος θα ήταν αρνητική. «Αυτή τη στιγμή δε βρισκόμαστε στο δυσμενές σενάριο, αλλά οι κίνδυνοι να πάμε προς τα εκεί αυξάνονται», δήλωσε ο Π. Τζεντιλόνι.
Στις 13 Ιουλίου η Επιτροπή θα παρουσιάσει τις ενδιάμεσες προβλέψεις της για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην ΕΕ. Ερωτηθείς αν η ενεργειακή κρίση επηρεάζει τις οικονομικές προβλέψεις της Επιτροπής, ο Π. Τζεντιλόνι απάντησε ότι η αύξηση στις τιμές της ενέργειας επηρεάζουν τον πληθωρισμό, ενώ παράλληλα παραδέχτηκε ότι οι περικοπές της προσφοράς και οι πραγματικές ελλείψεις εφοδιασμού στην ενέργεια θα μπορούσαν να αλλάξουν την εικόνα της, προς το παρόν, «μειωμένης» και «βραδείας» ανάπτυξης. Σημείωσε πάντως ότι «δεν είμαστε σε αρνητικό έδαφος αυτή τη στιγμή», όσον αφορά την ανάπτυξη.
Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης καλούνται σήμερα να εξετάσουν τη μακροοικονομική κατάσταση εν μέσω «αβεβαιότητας», δήλωσε ο Επίτροπος Οικονομίας. «Πλέουμε σε ταραγμένα νερά», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Χρειάζεται το υψηλότερο δυνατό επίπεδο συντονισμού, σταθερότητας και ευελιξίας», πρόσθεσε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσανατολίζει τα κράτη-μέλη προς μία δημοσιονομική πολιτική που θα μετατρέψει την καθολική στήριξη σε πιο στοχευμένα και προσωρινά μέτρα, ενώ παράλληλα διατηρεί ενεργοποιημένη τη γενική ρήτρα διαφυγής από τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. «Σε γενικές γραμμές το μήνυμά μας είναι διαφοροποιήστε τις δημοσιονομικές πολιτικές σας ανάλογα με το επίπεδο του χρέους και επικεντρωθείτε σε μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής έκτακτης ανάγκης, σε προσωρινά και στοχευμένα μέτρα», τόνισε ο Π. Τζεντιλόνι.
Ισπανία: Καλεί τους ενεργειακούς ομίλους να μειώσουν τις εισαγωγές
Η ισπανική κυβέρνηση κάλεσε σήμερα τους ενεργειακούς ομίλους της χώρας «να μειώσουν στο μέγιστο» τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, καθώς η Ρωσία έγινε, απρόσμενα, ο δεύτερος πάροχος στην Ισπανία, ξεπερνώντας την Αλγερία. «Θα ήταν καλό» οι εταιρείες που εμπορεύονται φυσικό αέριο «να επιδιώξουν να μειώσουν στο μέγιστο» τις εισαγωγές από τη Ρωσία, δήλωσε η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Τερέζα Ριμπέρα μετά τη λήξη του υπουργικού συμβουλίου.
Σε αντίθεση με το πετρέλαιο, στο ρωσικό φυσικό αέριο δεν έχει επιβληθεί εμπάργκο από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία όμως «η σύσταση είναι να αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις», επέμεινε η υπουργός. Τον Ιούνιο η Ρωσία έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος φυσικού αερίου στην Ισπανία, πίσω από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές, το 29,6% του αερίου που εισήχθη στη χώρα προερχόταν από τις ΗΠΑ, το 24,4% από τη Ρωσία και μόνο το 21,6% από την Αλγερία , τη χώρα που ήταν επί χρόνια ο μεγαλύτερος πάροχος. Σύμφωνα με τη Ριμπέρα, οι αυξημένες αγορές ρωσικού φυσικού αερίου τον Ιούνιο προφανώς σχετίζονται με εμπορικές συμβάσεις που είχαν υπογραφεί πολύ πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Είναι ωστόσο σημαντικό οι ισπανικές εταιρείες «να διαφοροποιήσουν τις πηγές τους», τόνισε.
Η Ισπανία εισάγει μέχρι σήμερα μεγάλο μέρος του φυσικού αερίου που καταναλώνει από την Αλγερία, κυρίως μέσω του αγωγού Medgaz που συνδέει την Ιβηρική με τα κοιτάσματα που διαχειρίζεται ο αλγερινός κολοσσός υδρογονανθράκων Sonatrach. Τους τελευταίους μήνες, με φόντο την ένταση στις σχέσεις μεταξύ Μαδρίτης και Αλγερίου, οι εισαγωγές αλγερινού φυσικού αερίου μειώθηκαν. Η Sonatrach δεν απέκλεισε μάλιστα το ενδεχόμενο να αυξήσει την τιμή του αερίου που παραδίδει στην Ισπανία.