Για τρεις δεκαετίες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη ήταν δεδομένη, με τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου να απολαμβάνουν το μέρισμα της Ειρήνης που τους αναλογούσε. Αν και για περίπου μια δεκαετία η ευρωπαϊκή ήπειρος δοκιμάστηκε από τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία, οι περιφερειακές ένοπλες συγκρούσεις που ξεκίνησαν με την ρήξη των Σέρβων με τους Κροάτες και τον πόλεμο στη Βοσνία, στο Κόσοβο και ακολούθως τον εμφύλιο στα Σκόπια, δεν προκάλεσαν την ανησυχία των ηγεσιών των ευρωπαϊκών κρατών, ώστε να αναστρέψουν την πολιτική μερικού αφοπλισμού που υιοθετήθηκε μετά την εξάλειψη της σοβιετικής απειλής.
Ακόμη και η ρωσική εισβολή και κατοχή στην ανατ. Ουκρανία και Κριμαία το 2014, δεν σήμαναν συναγερμό στις πρωτεύουσες των ευρωπαϊκών κρατών. Έπρεπε να έρθει η 22α Φεβρουαρίου του 2022 και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία για να αλλάξει ριζικά αυτή η πολιτική εξοπλιστικής νωθρότητας που είχε κυριεύσει με λίγες μόνο εξαιρέσεις τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε το σοκ που καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν ανέμενε, αφού τα περισσότερα κράτη της ηπείρου πίστευαν, αφελώς, ότι οι μεγάλης έκτασης και έντασης συμβατικοί πόλεμοι είχαν τελειώσει προ πολλού. Η νέα αυτή κατάσταση ασφαλείας στην Ευρώπη και η βούληση της Δύσης να αποκόψει οποιεσδήποτε σύνδεση με τη Ρωσία συνέβαλε στην ενεργοποίηση μηχανισμών που επιτρέπουν σε πολλές χώρες να αποσύρουν στρατιωτικό υλικό Σοβιετικής και Ρωσικής κατασκευής.
Όπως αποκάλυψε πρόσφατα η εφημερίδα “Καθημερινή” σε ρεπορτάζ του Βασίλη Νέδου με τίτλο “Όπλα με ευκολίες πληρωμής“, στο πλαίσιο αυτής της νέας πολιτικής άμυνας της Ευρώπης, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να ενεργοποιήσουν ένα παλαιό μηχανισμό πώλησης αμερικανικού στρατιωτικού υλικού σε συμμαχικές και φιλικές χώρες. Ο μηχανισμός Foreign Military Funding (FMF) αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία των ΗΠΑ για την ενδυνάμωση των στρατιωτικών σχέσεων τους με συμμαχικές και φιλικές χώρες και περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση της αγοράς αμερικανικού στρατιωτικού υλικού, υπηρεσιών και εκπαίδευσης με χαμηλότοκα δάνεια και επιχορηγήσεις από τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την εφημερίδα, η Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει επαφές με τις ΗΠΑ για αυτό το ζήτημα, διεκδικώντας αρχικά ένα ποσό 2,3 δισ. δολαρίων με απώτερο στόχο το ποσό αυτό να φτάσει ακόμα και τα 8 δισ. δολάρια. Με τα χρήματα αυτά η Ελλάδα θα μπορέσει να αντικαταστήσει τα σοβιετικής και ρωσικής κατασκευής οπλικά συστήματα που οι Ένοπλες Δυνάμεις διαθέτουν στο οπλοστάσιό τους, τα οποία δεν είναι ούτε λίγα, ούτε αμελητέας επιχειρησιακής αξίας. Επ’ αυτού του άρθρου, το DP διατύπωσε κάποιες ενστάσεις επί της ουσίας, σε ανάλυση με τίτλο “ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ από τις ΗΠΑ: Τα FMS… θα αποκτήσουν περιεχόμενο για “Real Strategic” ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ;“, θεωρώντας ως δεδομένο τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τα προγράμματα FMF.
Ωστόσο, παρότι οι “τεχνικές δυσκολίες” ανάμεσα στα FMS (διακρατικές συμβάσεις με δανεισμό που αφορούν “αναπτυγμένες” χώρες σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του State Department) και τα FMF (συμπεριλαμβάνεται πολυεπίπεδη “επιδότηση” των προμηθειών και απευθύνονται σε “αναπτυσσόμενες” συμμαχικές χώρες) παραμένουν, οι εξελίξεις στον οργανωμένο διμερή στρατιωτικό και πολιτικό στρατηγικό διάλογο θα μπορούσαν να οδηγήσουν και σε ανατροπές.
Το σημαντικότερο όμως στοιχείο αυτής της φιλόδοξης προσπάθειας είναι ότι οι Αμερικανοί υπό τις παρούσες συνθήκες στα μέτωπα της Ουκρανίας και τον φόβο για την ρωσική διείσδυση και επιρροή στην Ευρώπη, φέρονται να έχουν αποδεχτεί να χρηματοδοτήσουν με τα κονδύλια FMF την αντικατάσταση των σοβιετικών και ρωσικών οπλικών συστημάτων, με οπλικά συστήματα που αξιοποιούν οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, καθώς και την υλοποίηση βιομηχανικών συνεργασιών των αποδεκτών αυτών των κονδυλίων, με τους προμηθευτές των οπλικών συστημάτων.
Αυτή η επαναστατική για τον τομέα των διεθνών εξοπλισμών απόφαση των ΗΠΑ, αλλάζει άρδην τα δεδομένα αφού μέσω των FMF επιταχύνεται η απεξάρτηση των χωρών μελών του ΝΑΤΟ από τα σοβιετικά οπλικά συστήματα και προωθείται η ομογενοποίηση του ΝΑΤΟϊκού οπλοστασίου με αμερικανικής χρηματοδότησης οπλικά συστήματα. Η νέα αυτή εξέλιξη, εάν τελικά προκύψει, θα προσφέρει μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία στην Ελλάδα να αντικαταστήσει σειρά οπλικών συστημάτων σοβιετικής και ρωσικής κατασκευής, με βασικό άξονα τα αντιαεροπορικά συστήματα του Ελληνικού Στρατού. Πιο συγκεκριμένα:
19/19 μεταχειρισμένα Osa-AK/Osa-AKM (SA-8 Mod-0/1 Gecko), που αποκτήθηκαν διαδοχικά το 1992, 1998 και 2005, 3 ραντάρ Kasta 2E1, 5 ραντάρ P-19/Flat Face-A, 19 οχημάτων Διοίκησης BTR-60PU-12, ενός οχήματος MT-LB, 1.424 πυραύλων 9M33M2, 180 πυραύλων 9M33M3
21 αυτοκινουμένων ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων αντιαεροπορικών συστημάτων TOR-M1 (SA-15 Gauntlet)
5 ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων οχημάτων κέντρων διεύθυνσης πυρός 9S737Μ Ranzhir και 368 βλημάτων 9Μ331Επιπλέον, 10 συστήματα TOR-M1 (SA-15 Gauntlet), μαζί με τον προβλεπόμενο αριθμό ΚΔΠ, οχημάτων υποστήριξης και αριθμό βλημάτων. Από τα 10 επιπλέον συστήματα, τα 6 παραδόθηκαν στην κυπριακή Εθνική Φρουρά και 4 στη Πολεμική Αεροπορία για την εγγύς αεροπορική προστασία των συστημάτων S-300PMU-1.
Εκτός από τα παραπάνω ρωσικά συστήματα η Πολεμική Αεροπορία απέκτησε το 1999 δύο συστήματα S-300PMU-1 (SA-20) με 8 εκτοξευτές 5Ρ85ΤΕ και απόθεμα 40 βλημάτων 48Ν6Ε.
Στα ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα που θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με νέα Δυτικά αντιαεροπορικά συστήματα θα πρέπει να προστεθούν και οι 7 πυροβολαρχίες του πεπαλαιωμένου συστήματος MIM 23-B Improved Hawk Phase III. Τα παραπάνω συστήματα έχουν συμπληρώσει άνω των 20 ετών επιχειρησιακή ζωή, και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα Osa-AK/Osa-AKM αποκτήθηκαν μεταχειρισμένα, ενώ τα παλαιά MIM 23-B Improved Hawk Phase III πέρασαν μερικό εκσυγχρονισμό πριν από 20 χρόνια.
Τα δεδομένα αυτά έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ξένων εταιρειών, με αποτέλεσμα έξι συνολικά εταιρείες που κατασκευάζουν αντιαεροπορικά συστήματα, να έχουν πραγματοποιήσει παρουσιάσεις και να έχουν υποβάλει τις προτάσεις τους στο ελληνικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Πιο συγκεκριμένα, καθ’ όλο το 2022 και από τις αρχές του 2023 έχουν υποβληθεί προτάσεις και πραγματοποιηθεί παρουσιάσεις για την αντικατάσταση των σοβιετικών/ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων καθώς και των παλαιών αμερικανικών MIM 23-B Improved Hawk Phase III από:
Με βάση τις παρουσιάσεις που έχουν γίνει, οι εταιρείες MBDA UK, MBDA-Systems, Diehl Defence, Raytheon, Rafael με τις προτάσεις τους, μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις για την αντικατάσταση των συστημάτων Osa-AK/Osa-AKM TOR-M1. να σημειωθεί, ότι οι εταιρείες ΙΑΙ και η Rafael με τα συστήματα που προτείνουν, μπορούν να αντικαταστήσουν τα ανωτέρω αντιαεροπορικά συστήματα του ελληνικού οπλοστασίου, συμπεριλαμβανομένων όμως και των S-300PMU-1 και MIM 23-B Improved Hawk Phase III.
Θα επανέλθουμε συντόμως με αναλυτικότερη αναφορά των προτεινόμενων λύσεων. Όλα όμως δείχνουν ότι με απόφαση πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, μια πραγματική επανάσταση στην ελληνική αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική άμυνα, ίσως βρίσκεται επί θύραις. Η δε έκβαση της υπόθεσης εάν η Ελλάδα θα έχει δυνατότητα χρηματοδότησης με FMS ή FMF, θα έχει αυταπόδεικτα καθοριστική σημασία.
DefencePoint