Την ίδια ημέρα (Σάββατο 7 Οκτωβρίου) που εκδηλώθηκε η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς, το Ισραήλ άρχισε την επιστράτευση περίπου 300.000 εφέδρων, οι οποίοι παρουσιάστηκαν στις μονάδες τους εντός 48 ωρών. Καθώς οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, όπως και οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (ΙΔΑ – IDF: Israel Defence Forces), στηρίζονται στην κινητοποίηση της εφεδρείας προκειμένου να αποκτήσουν την πολεμική σύνθεση και οργάνωση τους, η διαδικασία της ισραηλινής επιστράτευσης παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Του Περικλή Ζορζοβίλη
ΠΗΓΗ: Κυριακάτικη Δημοκρατία
Ας σημειωθεί ότι το Ισραήλ γενικά θεωρείται η χώρα με το καλύτερο επιστρατευτικό σύστημα. Σύμφωνα με τον υποναύαρχο Ντάνιελ Χαγάρι, Εκπρόσωπο Τύπου των ΙΔΑ, είναι η πρώτη φορά που επιστρατεύονται τόσο πολλοί έφεδροι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Πρόκειται επίσης για τη μεγαλύτερη επιστράτευση εφέδρων από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, όταν Αίγυπτος και Συρία μαζί με δυνάμεις και άλλων αραβικών χωρών επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στο Ισραήλ. Στον πόλεμο που άρχισε στις 6 Οκτωβρίου και τυπικά έληξε στις 25 Οκτωβρίου 1973 με κατάπαυση του πυρός αλλά ουσιαστικά με ισραηλινή νίκη, το Ισραήλ επιστράτευσε 400.000 χιλιάδες εφέδρους.
Όπως προκύπτει από τον συνημμένο πίνακα, στον οποίο για λόγους σύγκρισης και συσχέτισης με την ελληνική πραγματικότητα, αναφέρονται οι οροφές των ενεργών δυνάμεων, των εφεδρειών και η διάρκεια της θητείας ανά χώρα, το Ισραήλ στην τρέχουσα σύρραξη επιστράτευσε περίπου το 3,5% του συνολικού πληθυσμού του. Έχοντας υπόψη ότι η επιτυχής επιστράτευση των εφεδρικών δυνάμεων μίας χώρας αποτελεί δυναμική διαδικασία που πρέπει να προσαρμόζεται συνεχώς στα πληθυσμιακά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά δεδομένα απαιτώντας συνεχή εγρήγορση και προσπάθεια, θα εστιάσουμε σε τρεις παράγοντες εξαιρετικής κρισιμότητας και για τη χώρα μας.
Κατά τις ΙΔΑ, την κατάσταση επιβάρυναν και οι έφεδροι που παρουσιάστηκαν ενώ δεν είχαν προσκληθεί (με βάση τον συνημμένο πίνακα προσκλήθηκε το 64,5% των εφέδρων). Ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως πως χρησιμοποιήθηκε η σύγχρονη καθημερινή τεχνολογία για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων. Στην εφαρμογή WhatsApp και συγκεκριμένα στον τηλεφωνικό αριθμό 052-615-6256 λειτούργησε γραμμή εξυπηρέτησης όπου το στρατιωτικό προσωπικό ανέφερε τυχόν ελλείψεις και ενημερωνόταν για την αντιμετώπιση τους.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε έκδοση του ισραηλινού Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (INSS: Institute for National Security Studies), «ήταν πάντα δύσκολο να υπηρετήσεις στις εφεδρείες, αλλά αυτό που στο παρελθόν φαινόταν λογικό στους εφέδρους – [να υπηρετούν] 35 ημέρες κάθε χρόνο – δεν θεωρείται πλέον λογικό». Ως αίτια αναφέρονται, ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή, ότι η ισραηλινή κοινωνία έχει γίνει πιο ατομικιστική και η διάθεση της δεν ενθαρρύνει (το λιγότερο) την υπηρεσία στις εφεδρείες και ότι περίπου το 50% της ισραηλινής κοινής γνώμης υποστηρίζει τη μετατροπή των ΙΑΔ σε επαγγελματικές. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι οι ομοιότητες μεταξύ των δύο χωρών δεν περιορίζονται μόνο στην ανάγκη κινητοποίησης των εφεδρειών.
Οι ελληνικές επιστρατεύσεις
Σύμφωνα με το «Λεύκωμα Ιστορίας της Επιστράτευσης» που το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) εξέδωσε τον Νοέμβριο του 2020, η πρώτη επιστράτευση στην Ελλάδα έγινε το 1877 «λόγω του τότε ρωσοτουρκικού πολέμου και των ελληνοτουρκικών προστριβών που επακολούθησαν». Η Γενική Επιστράτευση που εξαιτίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο κηρύχθηκε από το δικτατορικό καθεστώς το Σάββατο 20 Ιουλίου 1974, αύξησε τη δύναμη του Ελληνικού Στρατού στις 200.000, αλλά καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη ως «φιάσκο» λόγω των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν (στο Λεύκωμα ουδεμία αξιολογική κρίση περιέχεται για αυτή).
Αντίθετα, για τη Γενική Επιστράτευση της 28 Οκτωβρίου 1940, αναφέρεται, ότι «η επιτυχία της, καθώς και των κατά την άνοιξη του 1940 αλληλοδιαδοχικά μυστικών προεπιστρατευτικών μέτρων εξαιρετικής σπουδαιότητας, υπήρξε λαμπρή και από κάθε άποψη απόλυτα ικανοποιητική και άψογη». Εξίσου διθυραμβικά σχόλια περιέχονται και στον δικτυακό τόπο της Διεύθυνσης Επιστράτευσης Α4 του ΓΕΣ:
«H πολεμική μηχανή της χώρας την 28η Οκτωβρίου 1940 ετέθη σε λειτουργία μόνο με μία τηλεφωνική διαταγή του Γενικού Επιτελείου με λίγες λέξεις. Την πληρότητα του σχεδίου κατέδειξε η εφαρμογή του όταν μέσα σε δεκαπέντε μέρες επιτεύχθηκε η κινητοποίηση και η προώθηση 300.000 ανδρών και 125.000 κτηνών στις παραμεθόριες περιοχές προς την Αλβανία και τη Βουλγαρία. Επρόκειτο για ένα μελετημένο μηχανισμό κινητοποιήσεως, με πολύ στέρεες βάσεις και με εξαιρετική ευκαμψία. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε την προθυμία, τη σύμπνοια και την εθνική ενότητα του λαού καθώς και την πειθαρχία των επιστρατευμένων κατά την πορεία τους προς το μέτωπο».
Ημερομηνία – ορόσημο αποτελεί επίσης και η 27 Μαρτίου 1987 όταν διατάχθηκε Μερική Επιστράτευση λόγω της κρίσης που προκάλεσε η Τουρκία με την αποστολή των ωκεανογραφικών Πίρι Ρέις και Σισμίκ στο Αιγαίο. «Ο μηχανισμός της κινητοποίησης του εφεδρικού δυναμικού λειτούργησε σε ικανοποιητικό βαθμό», αναφέρεται στην έκδοση του ΓΕΣ.
Τον επόμενο σταθμό της επιστρατευτικής ιστορίας αποτελεί η Κρίση των Ιμίων τον Ιανουάριο του 1996. Συμφώνως με το Λεύκωμα στις 30 Ιανουαρίου 1996 και ώρα 23.55 διατάχθηκε η «Μερική Επιστράτευση της τοπικής εφεδρείας στην περιοχή της Θράκης και των νησιών του Αιγαίου».
Ο μηχανισμός της κινητοποίησης του εφεδρικού δυναμικού λειτούργησε κατά άψογο τρόπο, παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες (χιόνι στη Θράκη και βροχή στα νησιά του Αιγαίου), η προσέλευση των εφέδρων ήταν εντυπωσιακή και ταχύτατη και η αποστράτευσή τους έλαβε χώρα την ίδια μέρα μέχρι το μεσημέρι».