Υποτίθεται πως όταν συμφώνησαν το 1969 οι ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη να βοηθήσουν οικονομικά τις φτωχές χώρες -κυρίως Αφρική-, θα αφιέρωναν ετησίως το 0,7 του ΑΕΠ τους για να πατήσουν στα πόδια τους οι εξαθλιωμένοι Αφρικανοί. 54 χρόνια μετά, η «λαμπερή» ΕΕ απέχει παρασάγγας από τους στόχους.
Η ΕΕ -και φυσικά η Ελλάδα- δεν γινόταν να απουσιάζει από τη περιβόητη Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΕΑΒ) του ΟΟΣΑ, που υιοθετήθηκε για πρώτη φορά το 1969 και χρησιμοποιείται ως δείκτης της ροής διεθνούς βοήθειας, από τις πλουσιότερες χώρες για τη προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης των φτωχότερων χωρών -ειδικά Αφρικής– και της ευημερίας των λαών τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με την CONCORD, την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία ΜΚΟ που παρακολουθεί την πορεία της ΕΑΒ, η ΕΕ δεν κατάφερε να επιτύχει τους διεθνώς συμφωνημένους στόχους της, να αφιερώσει, δηλαδή, τουλάχιστον το 0,7% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) των μελών στην ΕΑΒ έως το 2030.
Όπως αναφέρει η CONCORD στην τελευταία της έκθεση (AidWatch, 2022), η δημοκρατική ΕΕ συνεχίζει το σερί αθέτησης δεσμεύσεών της έναντι της Αφρικής και άλλων φτωχών χωρών, συμβάλλοντας στη διαιώνιση της εξαθλίωσης των αφρικανικών λαών και στη δημιουργία εκατομμυρίων μεταναστών.
Το 2021 δαπάνησε 65,5 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 43% του συνόλου των συνεισφορών της του ΟΟΣΑ.
Μπορεί η ΕΕ να είναι ο πιο γαλαντόμος δωρητής παγκοσμίως -αφήνοντας «πίσω» τις ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αγγλία και Καναδά- ωστόσο οι συνολικές δαπάνες για τη βοήθεια αντιστοιχούν μόνο στο 0,48% του ΑΕΠ της, ενώ θα έπρεπε δίνει το λιγότερο 0,7%, όπως αναφέρθηκε.
Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες χώρες με υψηλότερο εισόδημα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, δεν τηρούν τη δέσμευση του 0,7%. Δεδομένης της τρέχουσας έλλειψης προόδου, η ΕΕ θα είναι 7 χρόνια πίσω από τον στόχο του 2030, με βάση την τάση 2014-2021, και θα φτάσει μόνο το 0,7% το 2037.
Είναι εντυπωσιακό ότι το 1970 ο ΟΗΕ συμφώνησε για πρώτη φορά στον στόχο του 0,7% του ΑΕΕ το 1970 και τον Οκτώβριο του 1974 συμφωνήθηκε ότι ο στόχος έπρεπε να επιτευχθεί έως το 1975 και σε καμία περίπτωση αργότερα από το 1980! Έτσι, στην πραγματικότητα, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν στον στόχο -που οι ίδιοι έθεσαν- εδώ και πάνω από μισό αιώνα καταδικάζοντας τους Αφρικανούς και όχι μόνο.
Όσο για τη χώρα μας, είναι στη χαμηλότερη θέση καθώς διαθέτει ελάχιστους πόρους στις χώρες της Αφρικής, παρά το γεγονός ότι έχει δεσμευτεί και η ίδια.
«Η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει αποφασιστικά τώρα για να επιτύχει τον στόχο του 0,7%. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ θα εκπληρώσει επίσης την σαφώς διατυπωμένη επιθυμία της κοινής γνώμης σε ολόκληρη την ΕΕ των 27 ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να στηρίξουν τους διεθνείς εταίρους στην αντιμετώπιση της φτώχειας» λέει η έκθεση.
Μαγείρεμα των αριθμών «αλα ευρωπαϊκά»
Για να διογκώσουν τα νούμερα της βοήθειας που παρέχουν οι Ευρωπαίοι, εμφανίζουν σαν ΕΑΒ μια σειρά παρα-δραστηριοτήτων, όπως τα έξοδα φοιτητών αυτών των χωρών που πηγαίνουν στην Ευρώπη, τα εμβόλια που απέστειλαν στη διάρκεια της πανδημίας, τον εξοπλισμό στις τοπικές δυνάμεις ασφαλείας ακόμα και τα κονδύλια για τη διαχείριηση αναχαίτιση των μεταναστών.
Η «διογκωμένη βοήθεια» (inflated ODA) παρόλο που αναφέρεται ως ΕΑΒ, ωστόσο «δεν συμβάλλει στην ατζέντα της βιώσιμης ανάπτυξης στις χώρες εταίρους ή δεν αποτελούν πραγματική προσπάθεια από την πλευρά των χορηγών», λέει η έκθεση. Για παράδειγμα, η καταμέτρηση υπερβολικών εμβολίων στη διάρκεια της πανδημίας επιδείνωσε πολύ σημαντικά την κλίμακα αυτού του προβλήματος, εκτινάσσοντας τη διογκωμένη βοήθεια σε ένα ευρώ στα έξι που αναφέρονται ως ΕΑΒ από την ΕΕ.
Η «διογκωμένη βοήθεια», πηγαίνει επίσης σε «περιοχές που δεν συνεισφέρουν νέα ή πρόσθετη βοήθεια προς όφελος των αναπτυσσόμενων χωρών», όπως το κόστος των δωρητών για τους πρόσφυγες και τα δίδακτρα για αλλοδαπούς φοιτητές και ελάφρυνση χρέους. Το 2016 οι δαπάνες αυτές αυξήθηκαν κατά 43% σε σχέση με το 2015.
Όπως έχει υποστηρίξει παλαιότερα η Amy Dodd, διευθύντρια του Δικτύου Βοήθειας του Ην. Βασιλείου, ορισμένες χώρες είχαν προσμετρήσει περισσότερη «συνδεδεμένη βοήθεια» στο κόστος της ΕΑΒ, όπως η βοήθεια για την ασφάλεια. «Η ασφάλεια για τις γυναίκες και τα κορίτσια είναι ξεκάθαρα ένα σημαντικό ζήτημα… αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εξοπλίζονται καλύτερα οι αστυνομικές δυνάμεις», είπε ο Ντοντ.
Στην Τουρκία αντί στην Αφρική
Όπως αναφέρει η Έκθεση, το 2021 η Τουρκία –μια χώρα ανώτερου μεσαίου εισοδήματος– παρέμεινε ο μεγαλύτερος αποδέκτης της ΕΑΒ της ΕΕ (1,67 δισ. ευρώ), ακολουθούμενη από τη Συρία (690,3 εκατ. ευρώ) και τη Σομαλία (306,21 εκατ. ευρώ).
Την ίδια στιγμή όμως υπάρχουν χώρες της Αφρικής που έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη από την πιο ανεπτυγμένη Τουρκία.
Αυτή η στρέβλωση καταδεικνύει ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ιεραρχήσει σωστά ποιές χώρες έχουν ανάγκη, καθώς αφήνουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό λιγότερο ανεπτυγμένων κρατών έξω από την λίστα της ΕΑΒ.
Αντί για την Αφρική στην Ουκρανία
Μεσούσης της ρωσουκρανικής σύγκρουσης, διεθνείς παρατηρητές φοβούνται ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα ανακατευθύνει την βοήθεια να επικεντρωθεί στη στήριξη της Ουκρανίας, κάτι «που θα είχε καταστροφικό αντίκτυπο στην καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας και ανισοτήτων».
Μέχρι στιγμής, ο πόλεμος έχει δημιουργήσει οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς κλυδωνισμούς, σημαντικές αυξήσεις τιμών και δραστική μείωση των εξαγωγών σιταριού από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα 47 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι να υποφέρουν από πείνα.
«Αν και είναι σημαντικό η ΕΕ να εξασφαλίσει επαρκή υποστήριξη για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, η χρήση ενός ήδη σπάνιου πόρου -δηλαδή της ΕΑΒ- κινδυνεύει να μειώσει ακόμη περισσότερο τον αναπτυξιακό αντίκτυπό της στις χώρες εταίρους. Τα κονδύλια για τις δαπάνες για τους πρόσφυγες από δωρητές δεν πρέπει να προέρχονται από τους προϋπολογισμούς της ΕΑΒ» προειδοποεί η έκθεση.
Γιατί τσιγκουνεύονται να δώσουν λεφτά
Μιλώντας ανώτερο στέλεχος της ΕΕ στο AidWatch εξέφρασε την άποψη ότι ορισμένες κυβερνήσεις κρατών μελών δεν αυξάνουν τη βοήθεια επειδή επιθυμούν να αποφύγουν τον οργή της κοινής γνώμης των κρατών μελών εστιάζοντας στην αναπτυξιακή βοήθεια και στο επίπεδο των δαπανών της σε σχέση με άλλες προτεραιότητες πολιτικής.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο για την αναπτυξιακή συνεργασία υπάρχει ισχυρή δημόσια υποστήριξη σε ολόκληρη την ΕΕ για τη στήριξη της ΕΕ για την καταπολέμηση της φτώχειας.
Τα στοιχεία δημοσκοπήσεων στην ΕΕ-27 έδειξαν τον Ιούνιο του 2022 ότι το 89% των ερωτηθέντων είναι υπέρ της συνεργασίας της ΕΕ με άλλες χώρες εκτός ΕΕ για τη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας.
Το 85% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας στις χώρες εταίρους πρέπει να είναι μία από τις κύριες προτεραιότητες της ΕΕ και το 67% των ερωτηθέντων εξέφρασε συνολικά την άποψη ότι η δική τους εθνική κυβέρνηση πρέπει να συμπεριλάβει την αντιμετώπιση της φτώχειας στις χώρες εταίρους ως μία από τις κύριες προτεραιότητές της.