Βαθιές και απροσπέλαστες ρίζες στην τουρκική κοινωνία απέδειξε πως διαθέτει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς κατάφερε να ανατρέψει προγνωστικά και δημοσκοπήσεις, κόβοντας πρώτος το νήμα στον πρώτο, αλλά όχι έσχατο εντέλει, γύρο των Προεδρικών εκλογών στη γειτονική χώρα. Σε μια βραδιά που ενείχε έντονα στοιχεία πολιτικού θρίλερ, ο Τούρκος Πρόεδρος απέδειξε προς τους αντιπάλους του, αλλά και προς τη διεθνή κοινότητα, ότι διαθέτει ακόμη πολιτικό κεφάλαιο και αναγκαίους μηχανισμούς, για να επιβιώσει στην πιο κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση της καριέρας του.
Ίσως και για αυτό πανηγύρισε τις πρώτες πρωινές ώρες μαζί με τους συγκεντρωμένους οπαδούς του στο αρχηγείο του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης στην Άγκυρα, τραγουδώντας από χαρά για το προβάδισμά του, αν και τα αποτελέσματα παρέμεναν μέχρι εκείνη την ώρα «ανεπίσημα», όπως είπε. Ωστόσο, σε ποσοστό ενσωμάτωσης, 99,31%, o Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συγκέντρωσε ποσοστό 49,4% έναντι ποσοστού 44,9% του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με διαφορά που κυμαίνεται σχεδόν στις πέντε μονάδες, δίνοντας μια μεγάλη ανάσα στο επιτελείο του Τούρκου Προέδρου.
Οι αιτίες
Στις μεγάλες ανατροπές της χθεσινής βραδιάς ξεχωρίζει η πρώτη θέση που κατέλαβε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διεκδικώντας με αξιώσεις μια Τρίτη προεδρική θητεία και το ρεκόρ της παραμονής στην εξουσία στην Τουρκία, για περισσότερα από 20 χρόνια. Μόνο που η δυναμική της επανόδου του Τούρκου Προέδρου στην έδρα της Προεδρίας, στην Άγκυρα φάνταζε ως το απίθανο σενάριο για τις δημοσκοπήσεις, διψήφιος αριθμός εκ των οποίων έδειχνε την πόρτα της εξόδου στον Ερντογάν. Ανατρέποντας άρδην τους συσχετισμούς, ο Τούρκος Πρόεδρος κατάφερε να αποσπάσει την πρωτιά στον πρώτο γύρο με όχημα την ιστορική, όπως τη χαρακτήρισε, προσέλευση στην εκλογική διαδικασία, η οποία κυμάνθηκε σε ποσοστό 93,6 %, αυξημένη κατά 7,4% σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση.
Άτομα κάθε ηλικίας, από πολίτες με προβλήματα υγείας μέχρι και υπερήλικες, κατάφεραν να βρουν το δρόμο προς τις κάλπες, με τον μηχανισμό του κυβερνώντος κόμματος να ξεπερνά τον εαυτό του αναφορικά με τα επίπεδα συσπείρωσης του ΑΚΡ.
Πέραν της όποιας κινητοποίησης, προβάδισμα στον Τούρκο Πρόεδρο φέρεται να έδωσε και το «βαθύ κράτος», δηλαδή η πάγια και στέρεη απήχηση που έχει οικοδομήσει σε ένα μέρος του εκλογικού σώματος, το οποίο αποτελεί την αδιαμφισβήτητη κομματική του βάση, η οποία οικοδομήθηκε μέσα από πελατειακά δίκτυα και προνόμια την τελευταία εικοσαετία. Αυτό το φάσμα περιλαμβάνει από ανώτατους δικαστικούς (εξού και οι αιχμές της αντιπολίτευσης προς τα μέλη του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου), δημοσίους υπαλλήλους κυρίως στην κορυφή της γραφειοκρατικής ιεραρχίας, ιδιοκτήτες ΜΜΕ στη γειτονική χώρα, αλλά και επιχειρηματίες με κρατικές αναθέσεις, πλάι σε εκατομμύρια αμόρφωτων και φτωχών σουνιτικής καταγωγής Τούρκων πολιτών, από την Ανατολία.
Ακόμη, μάλιστα, πιο σημαντική καθιστά την πρώτη νίκη του Ερντογάν το γεγονός ότι έχασε τις 10 επαρχίες της Νοτιοανατολικής Τουρκίας που επλήγησαν από το δίδυμο, φονικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, παραδοσιακά προπύργια του κόμματός του και παρότι αυτά επέλεξαν τον πολιτικό του αντίπαλο, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εντούτοις ο τελευταίος δεν κατάφερε να κερδίσει το πλεονέκτημα στην κάλπη, μπροστά στον Ερντογάν. Σημειωτέον ότι την εκλογική βάση του Ερντογάν, αλλά και ένα τμήμα της τουρκικής κοινωνίας πέραν του ΑΚΡ δελέασαν οι σαρωτικές παροχές του Τούρκου Προέδρου το τελευταίο χρονικό διάστημα, ξεκινώντας από τα φθηνά δάνεια και καταλήγοντας στην γρήγορη συνταξιοδότηση.
Το καλό εκλογικό αποτέλεσμα διαμόρφωσε ακόμη η απήχηση του Τούρκου Προέδρου στην ομογένεια, καθώς Τούρκοι πολίτες σε μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία και η Γερμανία ψήφισαν σαρωτικά Ερντογάν, ωθώντας τον να δηλώσει χθες πως η παράταξή του και ο ίδιος θα είναι μπροστά στον πρώτο γύρο, χωρίς να αποκλείει να στεφθεί νικητής, μόλις ενσωματωθεί μεγαλύτερο ποσοστό της ψήφου των αποδήμων, επιτρέποντας στον Τούρκο Πρόεδρο να ελπίζει για την επικράτησή του από τον πρώτο γύρο. «Είμαστε πολύ μπροστά» ανέφερε, άλλωστε , ο κ. Ερντογάν, σχολιάζοντας τα εκλογικά αποτελέσματα, μαζί με το πρωτοφανές ποσοστό συμμετοχής 30 κομμάτων σε 200.000 κάλπες σε όλη τη χώρα.
Στην μεγάλη εκλογική εικόνα, χωρίς τον αέρα του φαβορί θα κινηθεί προς το δεύτερο γύρο ο επικεφαλής της ενωμένης αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος φαίνεται να προσβλέπει σε μια ελεγχόμενη -και μικρή- διαφορά από τον Τούρκο Πρόεδρο. Στο επιτελείο Κιλιτσντάρογλου, η ροή των αποτελεσμάτων ανοίγει ένα κάποιο παράθυρο αισιοδοξίας, καθώς βαίνει σταδιακά αυξανόμενη η εκλογική απήχησή του, σε αντίθεση με τα όποια αποτελέσματα για τον Πρόεδρο Ερντογάν, τα οποία μειωνόταν στα τελευταία μέτρα της καταμέτρησης.
Εκτός από τη συμμετοχή – ρεκόρ, ρόλο ρυθμιστή ενόψει του δεύτερου γύρου αποκτά, εκ των πραγμάτων, ο τρίτος στην κατάταξη υποψήφιος για την Προεδρία, Σινάν Ογάν, ο οποίος συγκέντρωσε ποσοστό 5,27%, με τις πρώτες αντιδράσεις του στο διαδίκτυο -μετά την εκτίμηση του αποτελέσματος- να τυγχάνουν ιδιαίτερης προσοχής από τα υπόλοιπα κομματικά επιτελεία. Ακραιφνής εθνικιστής, ο Σινάν Ογάν κατήλθε στις εκλογές ως επικεφαλής της εθνικιστικής Προγονικής Συμμαχίας (ΑΤΑ), παρόλο που στο παρελθόν υπήρξε μέλος του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) του Μπαχτσελί, χωρίς να αποστεί ποτέ τις ξενοφοβικές και ακροδεξιές του θέσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, εκτιμάται ότι ο Σινάν Ογκάν βρίσκεται εγγύτερα ιδεολογικά στην «Λαϊκή Συμμαχία» υπό τον Ερντογάν, πολύ περισσότερο όταν ο τελευταίος αναδείχθηκε σε νικητή του πρώτου γύρου, διαθέτοντας στο εξής την πρωτοβουλία των κινήσεων. Κρατώντας προσώρας κλειστά τα χαρτιά του, ο Ογάν σχολίασε με «χρησμούς» το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, ζητώντας -σε κάθε περίπτωση- να εξελιχθεί ομαλά η διαδικασία της καταμέτρησης, ιδίως των ψήφων των αποδήμων, από το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο.
Βαρύνοντα ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος αναμένεται να διαδραματίσουν και οι πρώτες εντυπώσεις, δίνοντας την αίσθηση του νικητή στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ταυτόχρονα της αμηχανίας στους κόλπους της αντιπολίτευσης, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες ενωμένη σε ένα συμμαχικό σχήμα έξι κομμάτων, υπό τον Κεμάλ Κιλιτσντσάρογλου. Ο ηγέτης της ενωμένης αντιπολίτευσης και επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος ήρθε δεύτερος σε μια εκλογική αναμέτρηση που για πολύ μεγάλο μέρος του διεθνούς Τύπου τον ήθελε ως απόλυτο φαβορί, χωρίς, ωστόσο, να καταφέρει να κάνει την ανατροπή, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της πιο «ιστορικής προεδρικής εκλογής», σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές.
Στοχεύοντας στην μέγιστη δυνατή συσπείρωση στο δεύτερο γύρο, ο 74χρονος Κιλιτσντάρογλου επενδύει στο αφήγημα της μικρής διαφοράς από τον Τούρκο Πρόεδρο, τον οποίο κατηγόρησε ότι μπλόκαρε την ενσωμάτωση από τα κατά τόπους εκλογικά κέντρα μέσω ενστάσεων, αλλά ο ίδιος απέφυγε να σχολιάσει αυτό καθ’ εαυτό το εκλογικό αποτέλεσμα. Ούτε δήλωσε νικητής μετά το πέρας σχεδόν του συνόλου της ενσωμάτωσης, αλλά έσπευσε να υπογραμμίσει πως σε 300 εκλογικά τμήματα στην Άγκυρα και 783 στην Κωνσταντινούπολη οι αντιπρόσωποι του Ερντογάν δεν επιτρέπουν την επισημοποίηση και κατά συνέπεια την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων. Στον αντίποδα, οι αιχμές από πλευράς των εκπροσώπων των κομμάτων που μετέχουν στην «Λαϊκή Συμμαχία» αποσκοπούν, καθώς φαίνεται, στην καλλιέργεια κλίματος «ισοπαλίας» ενόψει της επαναληπτικής αναμέτρησης, η οποία θα εξελιχθεί στις 28 Μάϊου.
Με «σημαία» την μικρή διαφορά, το στρατόπεδο Κιλιτσντάρογλου θα επιχειρήσει να διατηρήσει την υψηλή συσπείρωση στην εκλογική του βάση ενόψει του δεύτερου γύρου, ο οποίος θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό, εκτός από τις ψήφους του Ογάν, στο αποτέλεσμα της κάλπης των Τούρκων πολιτών που ψήφισαν στο εξωτερικό. Στα θετικά της μεγάλης εκλογικής εικόνας για την αντιπολίτευση εντάσσονται η άνετη επικράτησή της στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Άγκυρα, Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη, ποντάροντας στην αντεπίθεση μέσα από τις μεγαλουπόλεις.
Στον αντίποδα, η πλευρά Ερντογάν αναμένεται να επιδιώξει την παγίωση της πρωτοκαθεδρίας που αποκόμισε στον πρώτο γύρο, επιχειρώντας ανοίγματα προς ορισμένες πλευρές του εκλογικού σώματος, έχοντας, σε κάθε περίπτωση, βασίσει το προβάδισμα της πρώτης φάσης της εκλογικής κούρσας σε συμπαγείς κοινωνικές ομάδες.
Οι συμμαχίες
Με αυτά τα δεδομένα, τις επόμενες ώρες αναμένεται να κριθεί αφενός το εάν και κατά πόσο θα επαληθευθεί η αποστροφή του Τούρκου Προέδρου ότι θα λάβει ποσοστό άνω το 50%, μόλις καταμετρηθούν και ψήφοι του εξωτερικού ή θα αναγκαστεί να αναζητήσει συμμάχους, ώστε να παγιώσει το προβάδισμα που απέκτησε στις κάλπες, χθες. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα φανεί αν θα επιδιώξει να έρθει σε συμφωνία με τον Σινάν Ογάν, που σημειώνει ποσοστό 5,24% ή θα επιχειρήσει πιο εντυπωσιακά ανοίγματα, όπως για παράδειγμα το εκλογικό φλέρτ με την Μεράλ Ακσενέρ, το κόμμα της οποίας συγκέντρωσε ποσοστό 9,84%, τερματίζοντας τέταρτη πίσω από το ΜΗΡ του Μπαχτσελί, το οποίο διασώθηκε με ποσοστό 10,06%. Πλην της πρωτιάς στην προεδρική κούρσα, το ΑΚΡ τερμάτισε πρώτο στις κοινοβουλευτικές εκλογές, συγκεντρώνοντας ποσοστό 35,40% και μαζί με το ποσοστό Μπαχτσελί, την πλειοψηφία στη Βουλή.