Μόνο απίθανο δεν πρέπει να θεωρείται το σενάριο, σύμφωνα με το Politico, να ζήσει ξανά η Ουκρανία, μετά το τέλος του πολέμου, ένα «νέο Μεϊντάν», μια νέα επανάσταση, όπως η Πορτοκαλί Επανάσταση το 2014 (με διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς, του αυταρχισμού, της εγκληματοποίησης του κράτους), με στόχο την ανατροπή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Το Politico φιλοξενεί άρθρο – παρέμβαση του Τζέιμι Ντέτμερ, ο οποίος χαρακτηρίζει τον Ουκρανό πρόεδρο ως έναν «ηγέτη με αυτοκρατορικές τάσεις».
Στο άρθρο του ο δημοσιογράφος επισημαίνει πως τα υψηλά ποσοστά αποδοχής που έχει ο Ζελένσκι οφείλονται στον πόλεμο και πως όταν αυτός τελειώσει θα τα δει να γκρεμίζονται, όπως έγινε και αμέσως μετά την εκλογή του ενώ είχε υποσχεθεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του λαού έναντι των πλουσίων και της άρχουσας τάξης, κάτι το οποίο δεν έκανε ποτέ.
Στο άρθρο του Politico ο δημοσιογράφος τονίζει ότι ο Ζελένσκι έβαλε στην κυβέρνηση φίλους και πρώην επιχειρηματικούς εταίρους και πως κατηγορείται ότι γίνεται όλο και πιο αυταρχικός και πως παραβιάζει τους νόμους.
Ο Τζέιμι Ντέτμερ τονίζει πως όταν λήξει ο πόλεμος θα ξεκινήσει η συζήτηση για το πως ξεκίνησε η ρωσική εισβολή και το γεγονός ότι ο Ουκρανός πρόεδρος απέρριψε τις προειδοποιήσεις της Δύσης.
«Πιστεύει ότι είναι ο νούμερο ένα πολιτικός στον κόσμο και ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι πολύ πιο κάτω από αυτόν και ακόμη πιο κάτω είναι ηγέτες όπως ο Μακρόν και ο Σολτς», ανέφερε στο άρθρο βουλευτής της αντιπολίτευσης, ενώ ένας πρώην αξιοματούχος διπλωμάτης των ΗΠΑ που γνωρίζει τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Ουκρανία, ανέφερε: «Στο μυαλό τους (σ.σ. των πολιτών), θα υπάρξει ένας απολογισμός μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Και νομίζω ότι αυτό μάλλον θα είναι αλήθεια».
Το άρθρο, δεδομένης και της δημοσίευσής του στο γνωστό Politico, θα μπορούσε να εκληφθεί και ως προάγγελος επιχείρησης ανατροπής του Ζελένσκι από τη Δύση.
Και όχι άδικα…
Αναλυτικά το άρθρο του Politico:
«Ήμουν στους δρόμους για την Πορτοκαλί Επανάσταση όταν ήμουν στο τελευταίο έτος στο πανεπιστήμιο, το 2004 και ξαναβρέθηκα στους δρόμους το 2014. Έτσι, πλησιάζει η 10ετία για το πότε ακριβώς τείνουμε να κάνουμε επαναστάσεις», δήλωσε η Ίνα Σόβσουν, βουλευτής της αντιπολίτευσης του φιλελεύθερου φιλοευρωπαϊκού κόμματος, Holos, της Ουκρανίας.
Και υποψιάζεται ότι υπάρχει άλλη μία πολιτική αναταραχή στον δρόμο της.
Κάθισε σε ένα καφέ με θέα την Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου, όπου πριν από σχεδόν μια δεκαετία εκατοντάδες χιλιάδες απογοητευμένοι Ουκρανοί διαδήλωσαν και ανέτρεψαν τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς. H 38χρονη, σήμερα, μητέρα ενός παιδιού, της οποίας ο σύντροφος υπηρετεί ως μάχιμος γιατρός στο Μπαχμούτ, μίλησε για την πιθανότητα ενός άλλου Μαϊντάν.
Η επανάσταση του Μαϊντάν, το 2014, είχε απρόβλεπτες συνέπειες, θέτοντας σε κίνηση σειρά γεγονότων που οδήγησαν, τελικά, την Ουκρανία στο σημείο που βρίσκεται σήμερα – υπερασπιζόμενη τον εαυτό της ενάντια σε μια ρωσική εισβολή που διατάχθηκε από έναν ρεβανσιστή και αγανακτισμένο Πούτιν. Και όσο αυτή η επανάσταση είχε αντίκτυπο, το ίδιο θα έχει και ο πόλεμος, ο οποίος σφυρηλατεί μια ισχυρή αίσθηση εθνικότητας και εγείρει τεράστιες προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον. Προσδοκίες, ωστόσο, που θα είναι δύσκολο να εκπληρωθούν.
Η Ίνα Σόβσουν δεν είναι η μόνη που βλέπει άλλη μια ανατροπή στον ορίζοντα. Ένας πρώην υπουργός του υπουργικού συμβουλίου της Ουκρανίας μου είπε επί της ουσίας: «Ξέρεις, το Μαϊντάν μπορεί να συμβεί ξανά». Ζητώντας να μην κατονομαστεί για να μπορέσει να συζητήσει ελεύθερα ευαίσθητα θέματα – όπως πολλοί άλλοι νομοθέτες, μεταρρυθμιστές και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών – ήταν προσεκτικός όταν μιλούσε δημόσια από φόβο μήπως υπονομεύσει την πολεμική προσπάθεια και παρείχε τροφή προπαγάνδας στη Ρωσία.
«Αυτός ο πόλεμος έχει πυροδοτήσει μεγάλες ελπίδες και οι άνθρωποι θα είναι πολύ ανυπόμονοι για αλλαγή», είπε και πρόσθεσε: «Θα θέλουν χρήματα και δικαιοσύνη και την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης που ζήτησαν το 2014 και θα τα θέλουν γρήγορα».
Και ενώ η πλοήγηση στα θυελλώδη μεταπολεμικά πολιτικά νερά θα ήταν δύσκολη για οποιονδήποτε ηγέτη, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς έχει γίνει μέρος του προβλήματος — ένας ηγέτης με αυταρχικές τάσεις.
Αυτό μπορεί να ακούγεται περίεργο, κοιτάζοντας από έξω. Άλλωστε, εδώ και ένα χρόνο, ο Ζελένσκι επαινείται ως η ενσάρκωση της ουκρανικής αντίστασης, ακόμη και ως σύμβολο της δημοκρατίας. Εξακολουθεί να επικροτείται για την απόρριψη της προσφοράς της Αμερικής, όταν τα ρωσικά τανκς απείχαν απειλητικά 60 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Η εμπνευσμένη ρητορική του, εν καιρώ πολέμου, συνέβαλε καθοριστικά στο να πείσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να στηρίξουν την Ουκρανία στην υπαρξιακή της ώρα. Την ώρα της ανάγκης.
Η ηγεσία, οι επικοινωνιακές δεξιότητες και το αδάμαστο πνεύμα του Ζελένσκι συγκεντρώνουν επαίνους εντός της Ουκρανίας. Τα νούμερά του στις δημοσκοπήσεις είναι υψηλά – μόνο οι δημοσκοπήσεις του στρατού είναι υψηλότερες. Ωστόσο, οι έμπειροι παρατηρητές λένε ότι το ποσοστό αποδοχής του 84% είναι το αποτέλεσμα ενός συναισθήματος συγκέντρωσης γύρω από τη σημαία και προβλέπουν ότι τα ποσοστά του θα πέσουν μόλις εξαφανιστεί η υπαρξιακή απειλή – όπως ακριβώς συνέβη αμέσως μετά την ανάληψη της προεδρίας, ενώ προηγουμένως, ως λαϊκιστής κωμικός, είχε υποσχεθεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του λαού έναντι των πλουσίων και της άρχουσας τάξης.
Δυστυχώς, ο Ζελένσκι δεν μπόρεσε να επαναλάβει τον ρόλο του ως «πρόεδρος του λαού» της τηλεόρασης στην πραγματική ζωή, με την υποστήριξή του κάποια στιγμή να πέφτει κατακόρυφα στο 11% μετά την απόλυση ενός μεταρρυθμιστικού πρωθυπουργού.
Στοίβαξε την κυβέρνησή του με φίλους και πρώην επιχειρηματικούς εταίρους και στην ουσία δεν έκανε τίποτα σε ό,τι αφορά στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Αντίθετα, ο Ουκρανός πρόεδρος κατηγορήθηκε ότι γίνεται όλο και πιο αυταρχικός και παραβιάζει τους νόμους, εκδίδοντας προεδρικά διατάγματα για την επιβολή κυρώσεων στους εχθρούς, όλα στο όνομα της καταπολέμησης της ρωσικής επιθετικότητας – αλλά, σύμφωνα με ορισμένους επικριτές, με το βλέμμα να αναστατώνει τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Τέσσερις μήνες πριν από την εισβολή της Ρωσίας, ο Ζελένσκι και δύο στενοί συνεργάτες του είχαν επίσης εμπλακεί σε υπεράκτια οικονομική δραστηριότητα. Με βάση τα Pandora Papers – μια κρύπτη εγγράφων που αποκαλύπτουν τις υπεράκτιες δραστηριότητες πολιτικών ηγετών και άλλων επιφανών ατόμων σε όλο τον κόσμο – το οργανωμένο έγκλημα και η Αναφορά Διαφθοράς αποκάλυψε ότι ο Ουκρανός ηγέτης είχε ιδρύσει υπεράκτιες εταιρείες πριν γίνει πρόεδρος, αλλά συνέχισε να επωφελείται από αυτές μετά την ανάληψη της προεδρίας. Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, αρνήθηκε οποιαδήποτε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή παρανομία με τα ταμεία.
Η συζήτηση για το προπολεμικό του ιστορικό δεν είναι της παρούσης, λένε οι πολιτικοί αντίπαλοι, αλλά μετά τη σιωπή των πυροβόλων θα υπάρξουν ερωτήματα σχετικά με τα γεγονότα που οδήγησαν τη χώρα στον πόλεμο και γιατί ο Ζελένσκι αγνόησε τις αυστηρές προειδοποιήσεις πληροφοριών από τη Δύση σχετικά με την υψηλή πιθανότητα ρωσικής εισβολής και γιατί απέτυχε να βάλει την Ουκρανία σε πολεμική βάση πολύ νωρίτερα.
Αυτά τα ερωτήματα εγείρονται ξανά και ξανά, ακόμη και στη μέση του πολέμου. Το θέμα φούντωσε τελευταία φορά τον Αύγουστο, όταν ένας «καταρράκτης» δημόσιας κριτικής ακολούθησε τις παρατηρήσεις του Ζελένσκι σχετικά με το γιατί υποβάθμισε τις προειδοποιήσεις της Δύσης για μια επικείμενη επίθεση, ισχυριζόμενος ότι έπρεπε να τις αντιμετωπίσει με αυτόν τον τρόπο γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι Ουκρανοί θα πανικοβάλλονταν, θα τρέπονταν σε φυγή και θα προκαλούσα οικονομική κατάρρευση της χώρας.
Πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών που μίλησαν στο POLITICO είπαν ότι ο Ζελένσκι θα είναι υπόλογος για το πώς ο ίδιος και η δεμένη ομάδα παλιών φίλων του και άλλοτε επιχειρηματικοί εταίροι κυβέρνησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, με τρόπο που δεν διαφέρει – όπως λένε – από το πώς το έκαναν πριν την εισβολή, προσπαθώντας να εγκαθιδρύσει μια «διαχειριζόμενη δημοκρατία» με ένα κυρίαρχο κόμμα.
«Φυσικά, πρέπει να στηρίξουμε την κυβέρνηση και πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι», δήλωσε ο Μίκολα Κνιαζίτσκι, βουλευτής της αντιπολίτευσης από τη δυτική πόλη Λβιβ. «Αλλά ανησυχώ για το μέλλον της δημοκρατίας στη χώρα μου. Ακόμη και σε καιρό πολέμου, πρέπει να υπάρχει πολιτική αντιπολίτευση, η δημοκρατική διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί, πρέπει να υπάρχει κοινοβουλευτική εποπτεία», είπε χαρακτηριστικά.
Όπως άλλοι, ο Κνιαζίτσκι σημείωσε ότι ο Ζελένσκι εκμεταλλεύεται την προεδρική εξουσία εν καιρώ πολέμου και τον στρατιωτικό νόμο για να αρπάξει περισσότερη εξουσία, να ελέγξει τα τηλεοπτικά μέσα, να παραγκωνίσει το κοινοβούλιο και να αγνοήσει τη νομοθετική εποπτεία σχετικά με τον τρόπο εκταμίευσης των κυβερνητικών κεφαλαίων – και σε ποιον – και εάν οι δικαιούχοι είναι επιχειρηματικοί σύμμαχοι του Ουκρανού προέδρου ή εταιρείες που συνδέονται με μέλη του κυβερνώντος κόμματός του.
Μερικοί φοβούνται επίσης ότι ο παγκόσμιος θαυμασμός που δέχεται τώρα ο Ζελένσκι τροφοδοτεί το μεγαλείο του. «Πιστεύει ότι είναι ο νούμερο ένα πολιτικός στον κόσμο και ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι πολύ πιο κάτω από αυτόν και ακόμη πιο κάτω είναι ηγέτες όπως ο Μακρόν και ο Σολτς», είπε ο πρώην υπουργός, προσθέτοντας ότι δεν είναι υγιές και πως όλο αυτό δεν θα έχει καλή κατάληξη. Όπως και άλλοι, ανέφερε ότι ο Ουκρανός ηγέτης δεν θέλει να μοιράζεται τη «σκηνή» ή τα φώτα της δημοσιότητας, όπως ένας ηθοποιός που θέλει όλες τις καλές γραμμές του κειμένου, ενώ ένας πρώην συνεργάτης του Ζελένσκι είπε ότι το γραφείο του πάντα ερευνά τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων για να ελέγξει ότι κανείς δεν τον επισκιάζει.
Σύμφωνα με τους επικριτές, αυτή η αποφασιστικότητα να είναι ένας αμείωτος πρωταγωνιστής μπορεί να εξηγήσει κατά κάποιο τρόπο γιατί ο Ζελένσκι απορρίπτει τις εκκλήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού ή τεχνοκρατικής κυβέρνησης, την ώρα που η χώρα χρειάζεται.
Αλλά ο Τιμόφι Μιλοβάνοφ, πρόεδρος της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου, ο οποίος είναι επίσης πρώην υπουργός οικονομικής ανάπτυξης και άτυπος σύμβουλος της κυβέρνησης, απορρίπτει τον ισχυρισμό ότι ο Ζελένσκι έχει αυταρχικές ιδέες. «Βασικά, ο Ζελένσκι ανταποκρίνεται σε αυτό που θέλουν οι άνθρωποι… Κατά την άποψή μου, η Ουκρανία είναι πολύ τυχερή που τον έχει. Νομίζω ότι οι προηγούμενοι πρόεδροι θα είχαν συνθηκολογήσει τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου και θα είχαν διαπραγματευτεί», είπε.
Σύμφωνα με τον Μιλοβάνοφ, ο Ζελένσκι χτίζει ένα έθνος-κράτος και, ως εκ τούτου, δεν έχει άλλη επιλογή από το να παρακάμψει τους θεσμούς, επειδή πολύ συχνά αιχμαλωτίζονται από κεκτημένα συμφέροντα. «Κανείς δεν ξέρει τι μεγαλύτερη προοπτική έχει στο μυαλό του ο Ζελένσκι. Νομίζω ότι έχει αλλάξει τις απόψεις του τα τελευταία τρία χρόνια. Μαθαίνει και κατανοεί την ευρύτερη προοπτική και τις δυνάμεις που παίζουν. Νομίζω, από πολλές απόψεις, καταλαβαίνει περισσότερα από τους περισσότερους από εμάς», πρόσθεσε.
Και τον Ιανουάριο, κατά τη διάρκεια μιας από τις νυχτερινές τηλεοπτικές του ομιλίες, ο Ζελένσκι είχε διαβεβαιώσει πράγματι τους Ουκρανούς ότι «δεν θα υπάρξει επιστροφή όπως ήταν παλιά τα πράγματα».
Αλλά αυτές οι δηλώσεις ήρθαν στη μέση ενός σκανδάλου διαφθοράς γύρω από τις παράνομες πληρωμές και τις υπερδιογκωμένες στρατιωτικές συμβάσεις, που οδήγησε σε μια σειρά παραιτήσεων και απολύσεων αρκετών ανώτερων Ουκρανών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένων πέντε περιφερειαρχών και τεσσάρων υφυπουργών. Το σκάνδαλο ήρθε στο φως αφού ένας ερευνητής δημοσιογράφος δημοσίευσε λεπτομέρειες για δόλιες συμβάσεις.
Εν τω μεταξύ, οι διαβεβαιώσεις του Ζελένσκι δεν καθησυχάζουν ούτε κάποιους βετεράνους παρατηρητές της χώρας. «Δεν έχουμε δει αρκετά σημαντικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, αν και ίσως με μια σημαντική εξαίρεση», δήλωσε ένας πρώην ανώτερος διπλωμάτης των ΗΠΑ που έχει σημαντική εμπειρία στην Ουκρανία. «Νομίζω ότι πραγματικά προσπαθούν να αποτρέψουν την εκτροπή οποιασδήποτε τεράστιας δυτικής βοήθειας που λαμβάνουν. Πιστεύω ότι καταλαβαίνουν τους κινδύνους, εάν υπάρξει ένα μεγάλο σκάνδαλο».
Ωστόσο, ο πρώην διπλωμάτης είπε ότι αυτό που τον εντυπωσίασε σε πρόσφατες συναντήσεις με πολιτικούς της αντιπολίτευσης και ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών στο Κίεβο ήταν το πώς, «από τη μια πλευρά, εκτιμούν πραγματικά τη δύναμη του Ζελένσκι ως ηγέτη πολέμου», αλλά «ανησυχούν βαθιά και για τη διαφθορά και το αυταρχικό του στυλ».
«Στο μυαλό τους, θα υπάρξει ένας απολογισμός μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Και νομίζω ότι αυτό μάλλον θα είναι αλήθεια», είπε».